«قاسىرەتتى قاڭتار» وقيعاسىنا دا قىرىق كۇن ءوتتى. بۇگىندە وقيعانىڭ سەبەپ-سالدارى جان-جاقتى زەردەلەنۋدە. بۇل بولاشاقتا تاتۋلىعىمىزعا سىزات، بىرلىگىمىزگە بوگەت بولاتىن كەلەڭسىز جايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن كەرەك. مۇنداي كۇردەلى شاقتا مەملەكەت باسشىسى الاڭداعان حالىقتىڭ كوڭىلىنە سەنىم ۇيالاتىپ، ءبىر ماقساتقا بىرىكتىرىپ، ورتاق يدەيانىڭ اينالاسىنا توپتاستىرۋدا جاۋاپتى رول اتقاردى.

«كەڭەسىپ ءىس باسقارۋ – كەلەلى ەلدىڭ بەلگىسى. جۇمىلا جۇمىس اتقارۋ – ورەلى ەلدىڭ بەلگىسى» دەيدى بابالارىمىز.  قاڭتار وقيعاسى سەكىلدى كۇردەلى، سىندارلى شاقتا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋگە، ەل تىلەگىن ورىنداۋعا بارىن سالىپ جاتىر. مەملەكەت باسشىسى حالىققا ۇسىنىپ وتىرعان «جاڭا قازاقستاندى» قالىپتاستىرۋدا ەرەكشە اتاپ وتەرلىك، تەرەڭ ءمان بەرۋدى قاجەت ەتەتىن ماسەلەلەر از ەمەس. الداعى جولىمىز ءتۇزۋ، باعىتىمىز ايقىن بولۋ ءۇشىن سۇبەلى ىسكە ءبىزدىڭ دە ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ويىمىزدا جۇرگەن، كوڭىلىمىزدە تۇرعان ماسەلەلەردى پرەزيدەنت نازارىنا ۇسىنۋ كەزەك كۇتتىرمەيدى.

ەل پرەزيدەنتىنىڭ باستامالارىندا دامۋعا باعىت، ىلگەرىلەۋگە نەگىز بولاتىن كوپتەگەن ورىندى ۇسىنىستار قامتىلعان. ءار جىل سايىن جاسالاتىن جولداۋلاردان، قاڭتار وقيعاسىنان كەيىنگى پرەزيدەنت ۇندەۋلەرىنەن ەل دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن كەمشىلىكتەردى جويىپ، جاڭا قازاقستاننىڭ ىرگەتاسىن قالاساق دەگەن بيىك ۇستانىمنىڭ بارىن اڭعارماۋ مۇمكىن ەمەس. حالىققا ارناعان جولداۋلارىنىڭ بىرىندە مەملەكەت باسشىسى: «كونستيتۋتسياعا سايكەس ازاماتتارىمىزدىڭ ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا قۇقىعى بار. ەگەر بەيبىت اكتسيالار زاڭنىڭ شەڭبەرىنەن شىقپايتىن جانە ازاماتتارىمىزدىڭ تىنىشتىعىن بۇزبايتىن بولسا، بۇعان تۇسىنىستىكپەن قاراپ، جيىنداردى وتكىزۋ ءۇشىن ارنايى ورىن ءبولۋ قاجەت. مۇنداي ورىندار قالانىڭ شەتىندە بولماۋى ءتيىس» دەگەن. ياعني، زاڭعا قايشى جانە بۇزاقىلىق ارەكەتتەرگە شاقىراتىن ۇندەۋلەرگە زاڭ شەڭبەرىندە توسقاۋىل قويىلادى. ءبىز وسى زاڭدى ازاماتتارعا جان-جاقتى ءتۇسىندىرىپ، سالدارىن ۇعىندىرۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، بۇل ءبىزدىڭ اتا-بابامىز امانات ەتكەن تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ تۇرۋ ءۇشىن قاجەت.

ەلدىڭ ەرتەڭى تۋرالى ايتىلعاندا ەشكىمنىڭ بەيجاي قالماسى بەلگىلى. "قاڭتارداعى قاقتىعىس" بولاشاققا قاتىستى كۇمان-كۇدىكتى سىنالاپ ساناعا كىرگىزدى. وسىنداي ەكىۇداي ساتتە مەملەكەت باسشىسىنىڭ ورنىقتى ءسوزى، ناقتى ۇسىنعان باعدارى عانا حالىقتىڭ سەنىمىن بەكىتە تۇسكەن ەدى. شىندىعىندا حالىق پەن بيلىك اراسىنداعى ديالوگتىڭ ءساتتى بولۋى ەكى تاراپتىڭ بەلسەندىلىگىنە تاۋەلدى. ەلىن سۇيەتىن كەز كەلگەن ازامات مۇنداي سىندارلى ساتتە ءۇنسىز قالماۋى، مەملەكەت باسشىسىنىڭ وڭ باستامالارىن قولداۋى كەرەك. قولداپ قانا قويماي، باعدارلامالاردىڭ دۇرىس جاسالۋىنا، ءوز دەڭگەيىندە ورىندالۋىنا نەمقۇرايدى قاراماۋى ءتيىس. وسى رەتتە نازار اۋدارۋدى قاجەت ەتەتىن ماسەلەلەردى ۇسىنۋ دا ازاماتتىق بورىشىمىزدىڭ ءبىرى. ماسەلەن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ەڭبەك رەسۋرستارىنىڭ بالانسىن  ەسەپكە الۋدىڭ ءتيىمدى ادىستەمەسى ءالى كۇنگە دەيىن ازىرلەنگەن جوق. شىن مانىندە، ماماندار دايارلاۋدىڭ وتاندىق جۇيەسى ناقتى ەڭبەك نارىعىنان تىس قالعان. جىل سايىن 21 مىڭعا جۋىق مەكتەپ تۇلەگى كاسىبي جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنا تۇسە الماي قالادى. جاستاردىڭ بۇل توبى جۇمىسسىزدار مەن مارگينالداردىڭ نەگىزىن قۇرايدى. ولار امالىنىڭ جوقتىعىنان قىلمىستىق جانە ەكسترەميستىك اعىمداردىڭ ىقپالىنا تۇسۋدە. ءبىز وقۋشىلاردىڭ قابىلەتىن ايقىنداپ، كاسىبي باعىت-باعدار بەرۋ ساياساتىنا كوشۋىمىز قاجەت. بۇل ساياسات ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق ستاندارتىنىڭ نەگىزى بولۋى ءتيىس. پرەزيدەنت تاپسىرمالارىندا الداعى ۋاقىتتا وسى ءبىر تۇيتكىل تولىق شەشىمىن تاپسا دەيمىز. جاڭا يدەيالاردىڭ «قوزعالتقىشى» سانالاتىن جاستاردىڭ كۇشىن، قۋاتىن ەل يگىلىگىنە جاراتۋ بىلگەن ورىندى.

ەكونوميكامىزدا تەحنيكا سالاسىنىڭ ماماندارىنا سۇرانىس وتە جوعارى، بىراق مۇمكىندىكتەر از. كاسىپورىندار ءتيىستى مامانداردى شەتەلدەن شاقىرۋعا ءماجبۇر. وسىنداي كەلەڭسىز جاعدايدى جەدەل تۇزەتۋىمىز كەرەك. مۇنداي تۇيتكىلدىڭ بار ەكەنىن مەملەكەت باسشىسى دا دۇرىس ساراپتاپ وتىر. قاڭتار قاقتىعىسىنان كەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە مەملەكەت باسشىسىنىڭ: «2025 جىلعا قاراي ەلىمىزدە بەدەلدى شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ كەم دەگەندە 5 فيليالىن اشۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. وسى ورايدا، ەكى تەحنيكالىق باعدارلانعان فيليالدى ەلىمىزدىڭ باتىسىندا اشقان ءجون. جالپى، بارىمىزگە ءبىلىم تۋرالى كوز­قاراسىمىزدى وزگەرتۋ قاجەت. گۋمانيتارلىق ماماندىقتارمەن اۋەستەنۋ كەزەڭى كەلمەسكە كەتتى. باسىمدىقتى تەحنيكالىق ماماندىقتارعا بەرۋ كەرەك. ينجەنەرلەر مەن وندىرىسشىلەردىڭ جاڭا بۋىنىن ءوسىرىپ شىعارۋ قاجەت» دەۋى بۇل سالاداعى ولقىلىقتاردىڭ دا كوپ ۋاقىت وتپەي ورنى تولاتىنىنا ۇمىتتەندىرەدى.

جاستار دا، ەرەسەكتەر سياقتى وتانىمىزدىڭ بولاشاعىنا الاڭدايدى. ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزدىڭ ازاماتتارى الەۋمەتتىك شىعۋ تەگىنە جانە قاي ۇلتقا جاتاتىنىنا قاراماستان، ادىلەتتى زاڭدارمەن، تەڭ مۇمكىندىكتەرمەن ەركىن، ەكونوميكالىق دامىعان ەلدە ءومىر سۇرگىلەرى كەلەدى. قر پرەزيدەنتىنىڭ رەفورمالاۋ ساياساتىنىڭ جانە قر ۇكىمەتىنىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىن جاڭارتۋعا باعىتتالعان باعدارلامالارى ستۋدەنت جاستاردى جاقسى وقۋعا ىنتالاندىردى، ولاردا شىعارماشىلىق دامۋ، جەكە جانە كاسىبي تۇرعىدان ءوسۋ ءۇشىن قۇلشىنىس پەن مۇمكىندىكتەر پايدا بولىپ، باقىتتى، جارقىن بولاشاققا دەگەن سەنىم ۇيالادى.

زاڭ باسقاراتىن جانە زاڭ ساقتالاتىن، زاڭ الدىندا بارلىعى تەڭ قوعامدا مانساپتىق ءوسۋ، بارشاعا تەڭ مۇمكىندىكتەر، سونداي-اق قازاقستاندى الەمدىك قوعامداستىقتىڭ قۇقىقتىق مەملەكەت رەتىندە تانۋى ءۇشىن مۇمكىندىك بار. جاقسى زاڭدار قاجەت، بىراق بۇكىل قوعامنىڭ جوعارى مادەنيەتى مەن ادامگەرشىلىك، رۋحاني قۇندىلىقتارسىز، جاستار اراسىنداعى دۇرىس پاتريوتتىق  تاربيەسىز  ءوز جەمىسىن بەرمەيدى، مەملەكەت تە وركەندەمەيدى. بۇل دا الداعى ۋاقىتتا ەسكەرىلۋى ءتيىس.

حالىق قالاۋلىلارىنىڭ الدىندا ءسوز العان مەملەكەت باسشىسى: «پرەزيدەنتتىك جاستار كادرلىق رەزەرۆى» جوباسىنا باستاما جاسادىم. بۇل – كەلەشەگى زور جاستار ءۇشىن الەۋمەتتىك ساتى. سونىمەن بىرگە جاڭاشا ويلاۋدى قالىپتاستىرۋدىڭ، مەملەكەتتىك اپپارات جۇمىسىنا جاڭا تاسىلدەردى ەنگىزۋدىڭ تەتىگى. بۇل تاجىريبە جالعاسىن تابادى» دەپ جاستارعا تۇراقتى قولداۋ كورسەتىلەتىنىن اتاپ ءوتتى. دۇرىس-اق. «جاڭا قازاقستان» جاستاردىڭ ءۇمىتىن جاعىپ، جاسىنداي جارقىراۋىنا ىقپال ەتسە نۇر ۇستىنە نۇر.

سەرىكقالي تىنىبەكوۆ،

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ، ەڭبەك قۇقىعى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ز.ع.د.، پروفەسسور

Abai.kz