رەداكتسيا: بىرقاتار ۋاقىت بۇرىن رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى گەننادي اندرەەۆيچ زيۋگانوۆ ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك اۋماعىنا كوز الارتىپ، وڭتۇستىك ولكەمىزدەگى ورىس ءتىلىنىڭ جاعدايى مۇشكىل ەكەندىگى تۋرالى ارانداتۋشىلىق ءسوزىن ايتقان بولاتىن. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆ رەسەيلىك ارىپتەسىنىڭ وراشولاق پىكىرىنە وراي ءوز پىكىرىن جاريا ەتتى.

رەسەي فەدەراتسياسى كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىسى گەننادي زيۋگانوۆتىڭ قازاقستانداعى ورىس تىلدىلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا قاتىستى جالعان مالىمدەمەسىن قازىرگىدەي كۇردەلى كەزەڭدە جاسالعان ساياسي جاۋاپسىزدىق جانە ارانداتۋشىلىق دەپ قابىلدايمىن (!).

وسى رەتتە، ەڭ الدىمەن، قازاقستاندا تۇراتىن ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرى ءبىرىنشى كەزەكتە، ءبىزدىڭ ەلدىڭ ازاماتتارى ەكەنىن زيۋگانوۆ مىرزانىڭ ەسىنە سالعىم كەلەدى. ولار قازاقستاندا 100-دەن استام ەتنوسپەن بىرگە تاتۋ-ءتاتتى، دوستىق پەن كەلىسىمدە ءومىر سۇرۋگە بولاتىنىن كورىپ، وزدەرى جانە وتباسىلارى ءۇشىن بەيبىتسۇيگىش مەملەكەت رەتىندە ءبىزدىڭ ەلدى تاڭدادى. ولاردىڭ زاڭدى قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرى قازاقستان كونستيتۋتسياسىمەن جانە زاڭدارىمەن سەنىمدى تۇردە قورعالادى، سونداي-اق، ول قوسىمشا تەتىكتەرگە مۇقتاج ەمەس.

ال، قازاقستانداعى ورىس ءتىلىنىڭ مارتەبەسىنە كەلەر بولساق، بۇل ءتىلدىڭ ءبىلىم، عىلىم، مەديا، مادەنيەت، بيزنەس جانە قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا بەرىك ورنى بار. قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن 1160 مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى. بۇل – ەلدەگى جالپى مەكتەپتىڭ 16,6 پايىزى. ودان بولەك، 2047 (29,4 پايىز) ارالاس مەكتەپ بار. وندا ءبىلىم بەرۋ قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە جۇرگىزىلەدى. سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ تىلىنە قاراماستان ورىس ءتىلى بارلىق مەكتەپتە ءپان رەتىندە وقىتىلادى.

قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ ۇشتەن ءبىرى ءبىلىم الۋ ءۇشىن ورىس ءتىلىن تاڭدايدى. بۇل ءۇشىن ولارعا ەشقانداي كەدەرگى جوق جانە تولىق مۇمكىندىك بەرىلەدى.

قازاقستاندا ون ورىس تەاترى جەمىستى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە زيۋگانوۆتىڭ ءسوزى بويىنشا ورىس ءتىلى «قىسپاققا» ۇشىراپ جاتقان قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وڭىرىندە، ياعني تاراز (جامبىل ورىس دراما تەاترى) جانە شىمكەنت (ورىس دراما تەاترى) قالالارىندا دا ورىس تەاترلارى بار.

سونىمەن بىرگە ءبىزدىڭ ەلىمىزدە «رۋسسكي مير» قورىنىڭ ەكى بىردەي ورىس ورتالىعى الماتى جانە اقتوبە قالالارىندا ەشقانداي كەدەرگىسىز جۇمىس ىستەپ وتىر. بۇدان باسقا، سەمەي جانە پاۆلودار قالالارىندا رەسەي ازاماتتارىنا قۇقىقتىق كومەك كورسەتەتىن ەكى ورتالىق جۇمىس ىستەيدى.

وسىعان قاراپ، گ.ا.زيۋگانوۆتىڭ ورىس ءتىلدى ازاماتتارعا قاتىستى «وزبىرلىق» تۋرالى مالىمدەمەسى ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى ناقتى جاعدايمەن ەشقانداي بايلانىسپايتىنىن كورۋگە بولادى (!). قازاقستان – ەتنوسى مەن ءدىني سەنىمىنە قاراماستان بارلىق ازاماتتىڭ قۇقىقتارى مۇلتىكسىز ساقتالاتىن قۇقىقتىق دەموكراتيالىق مەملەكەت.

وسى رەتتە قازاقستانداعى ءتىل ساياساتى ەلىمىزدە تۇراتىن بارلىق ەتنوستىق توپتاردىڭ تىلدەرىن قولداۋ ارقىلى مەملەكەتتىك قازاق ءتىلىن دامىتۋ قاعيداتىنا تابان تىرەيتىنىن اتاپ وتكەن ءجون.

سونىمەن قاتار زيۋگانوۆ مىرزاعا قازاقستان-رەسەي قارىم-قاتىناسى سەنىمدى شارتتىق-قۇقىقتىق بازاعا نەگىزدەلەتىنىن دە جەتكىزگىم كەلەدى. ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىندا 4 مىڭنان استام كەلىسىم مەن شارت جاسالدى. ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قوس تاراپتىڭ مۇددەسىن بىلدىرەتىن بارلىق ماڭىزدى ماسەلە بويىنشا تۇراقتى تۇردە كەڭەسىپ، كونسۋلتاتسيالار وتكىزىپ تۇرادى.

قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ نەگىزى 2013 جىلى قول قويىلعان ءححى عاسىرداعى تاتۋ كورشىلىك جانە وداقتاستىق تۋرالى شارت ەكەنى دە بەلگىلى.

ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ بايلانىسى مەملەكەتتىك ەگەمەندىك پەن تاۋەلسىزدىكتى ءوزارا قۇرمەتتەۋ، تەڭ قۇقىلى جانە ىشكى ىستەرگە ارالاسپاۋ، اۋماقتىق تۇتاستىقتى، مەملەكەتتىك شەكارالاردىڭ مىزعىماستىعىن مويىنداۋ قاعيداتتارىنا نەگىزدەلەدى.

وكىنىشكە قاراي وسىنداي جاۋاپسىز مالىمدەمەلەر ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدەگى ونسىز دا قيىن جاعدايدى ودان ءارى ۋشىقتىرۋى مۇمكىن. حالىقتارىمىز اراسىنداعى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى جوعارى باعالاپ، سونىڭ قادىرىن ءتۇسىنىپ، ونى كۇماندى ساياسي ويىندارعا پايدالانباۋىمىز كەرەك (!).

سوندىقتان وسىنداي شەتەلدىك ارىپتەستەرىمدى پىكىر بىلدىرگەن كەزدە سالماقتى ءارى سالقىنقاندى بولۋعا، قازاقستانداعى جاعدايدى باعالاۋ كەزىندە الىپ-قاشپا سوزدەرگە ەمەس، ناقتى دەرەكتەر مەن مالىمەتتەرگە سۇيەنۋگە شاقىرامىن.

اقىلبەك كۇرىشباەۆ، سەناتور

Abai.kz