بۇگىنگى تاڭدا ءدىن جايىندا سويلەۋ، ءپاتۋا بەرۋ كوپشىلىكتىڭ اراسىندا سانگە اينالىپ كەتتى. كوپشىلىك دەپ وتىرعانىمىز حالىق الدىندا جۇرگەن شەنەۋنىكتەر، ساياساتكەرلەر، انشىلەر، اكتەرلەر، جاسى جەتپىسكە جاقىنداسا دا قىزدارعا قىرىندايتىن جازۋشىلار، تاعىسىن تاعىلار. سوندا وقىعان يمامدار نە ىستەيدى؟ تۇسىنە المايسىڭ.

قازاق جوقشىلىقتان قوراسىنداعى قويىن ساتىپ جىبەرسە دە توردەگى تەلەديدارىن ەشتەڭەگە ايىرباستامايدى. ياعني، حالىقتىڭ باسىم كوپشىلىگى كوكجاشىككە تاۋەلدى دەگەنىمىز عوي. سونداعى بەرىلىپ جاتقان، ايتىلىپ جاتقان دۇنيەلەردىڭ بارلىعىن دۇرىس، شىندىق دەپ ويلايدى. بايقاعان ادامعا سوڭعى كەزدە گازەت بەتتەرىندە «ءدىننىڭ فاناتى» دەگەن تاقىرىپتاعى ماقالالار، يسلام دىنىنەن مۇلدەم تۇك حابارى جوق ساۋاتسىزداردىڭ ويلارى، پىكىرلەرى ءورىپ ءجۇر. ءدىن جايىندا ويلانىپ سويلەۋدىڭ تۇككە دە قاجەتى جوق. ءدىن تۋراسىندا انىق ءبىلىپ، ۇندەۋىمىز كەرەك!

بۇگىنگى تاڭدا ءدىن جايىندا سويلەۋ، ءپاتۋا بەرۋ كوپشىلىكتىڭ اراسىندا سانگە اينالىپ كەتتى. كوپشىلىك دەپ وتىرعانىمىز حالىق الدىندا جۇرگەن شەنەۋنىكتەر، ساياساتكەرلەر، انشىلەر، اكتەرلەر، جاسى جەتپىسكە جاقىنداسا دا قىزدارعا قىرىندايتىن جازۋشىلار، تاعىسىن تاعىلار. سوندا وقىعان يمامدار نە ىستەيدى؟ تۇسىنە المايسىڭ.

قازاق جوقشىلىقتان قوراسىنداعى قويىن ساتىپ جىبەرسە دە توردەگى تەلەديدارىن ەشتەڭەگە ايىرباستامايدى. ياعني، حالىقتىڭ باسىم كوپشىلىگى كوكجاشىككە تاۋەلدى دەگەنىمىز عوي. سونداعى بەرىلىپ جاتقان، ايتىلىپ جاتقان دۇنيەلەردىڭ بارلىعىن دۇرىس، شىندىق دەپ ويلايدى. بايقاعان ادامعا سوڭعى كەزدە گازەت بەتتەرىندە «ءدىننىڭ فاناتى» دەگەن تاقىرىپتاعى ماقالالار، يسلام دىنىنەن مۇلدەم تۇك حابارى جوق ساۋاتسىزداردىڭ ويلارى، پىكىرلەرى ءورىپ ءجۇر. ءدىن جايىندا ويلانىپ سويلەۋدىڭ تۇككە دە قاجەتى جوق. ءدىن تۋراسىندا انىق ءبىلىپ، ۇندەۋىمىز كەرەك!

تاۋەلسىزدىكتىڭ كەلۋىمەن قازاقستان حالقى جاماندىققا ۇشىراعان ەمەس. اتا-بابامىزدان قالعان ءدىنىمىزدى ۇستانۋعا ەركىندىك بەرىلدى. شۇكىر، مەشىت كوپ، دارەتىڭدى ال دا، عيباداتىڭدى جاساي بەر. تاۋەلسىزدىك كەلمەي تۇرعاندا ءبىزدىڭ ارامىزدا سەكتانتتار بولمادى دەپ ايتۋ جالعان ءسوز (لەنيننىڭ سەكتاسى ەڭ قاۋىپتى سەكتالاردىڭ ءبىرى-ءتىن). تاۋەلسىزدىك جوق كەزەڭدە قازاقتىڭ قىزدارى كوشەدە ءتانىن ساۋدالاماعان با؟ ەگەمەندىك ارمان بولعان ۋاقىتتا قازاقتىڭ اڭقاۋ قىزدارى الداعان بىرەۋدەن بالا كوتەرىپ قالىپ، ءسابيىن جارىق دۇنيەدەن ماقۇرىم ەتۋ، ىشتەگىسىن الدىرتىپ تاستاۋ فاكتىلەرىن ەشكىم دە جوققا شىعارمايدى. وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ ەركەكتەرىنە قۇمارتقان جوق دەپ ايتا الاسىز با؟ ناشا، شىلىم، اراق، زينا، ءسابيىن تاستاپ قاشۋ، بارلىعى بولدى. ال، كەيبىرەۋلەر قازاقيا تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ابدەن بۇزىلىپ ءبىتتى دەگەن تۇسىنىكتە ءجۇر. شاشى اعارىپ كەتكەن، قاباعىن جازبايدى، ومىرگە رازى ەمەس. وزدەرى قاجەتحانادا تازالانباق تۇگىلى ءالىپتى تاياق دەپ بىلمەسە دە تاۋەلسىزدىكتىڭ جاستارىنا تيىسكىش كەلەدى. «ءدىنىمىزدىڭ ەركىندىكتە قانات جايۋىمەن جاستارىمىز فاناتتىققا سالىنىپ كەتتى» دەيتىن كوكەلەرىمىز نە دەپ جۇرگەنىن وزدەرى دە ۇقپايتىن بولار. قۇددى ءبىر، كسرو-نىڭ ۋاقىتىندا قوي ۇستiندە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامانداي. سۇم ساياساتتىڭ نە ءبىر تۇرلەرى سول كەزدە جۇزەگە اسىپ جاتقان، زيانىنان ءالى دە ساۋىعا الماي جۇرگەن جايىمىز بار. قۇرىپ قالعىر قۇلدىق سانا!

لاتىنشا  fanaticus (فاناتيزم) - قۇرباندىق دەگەندى بىلدىرەدى. بەلگىلى ءبىر دۇنيەگە شەكتەن تىس قىزىعۋ، بولماسا بەلگىلى ءبىر ادامعا تابىنۋ سەبەپتى ءوزىن ءوزى جوعالتىپ الۋ دەپ انىقتاما بەرسەك بولادى. بالتىرى مەن ساسىق كىندىگىن جارنامالايتىن انشىسىماقتاردىڭ نەمەسە شەشىنۋگە قۇمار ارتىستەردىڭ فاناتتارى كوپ بولادى. «قۇدايدىڭ فاناتى» دەگەن نە ءسوز ول؟! دىنگە نەعۇرلىم جاقىنداعان ادامدى «تاقۋا» دەپ اتايمىز. تاقۋا - ءبىلىمىڭ سەبەپتى كۇنادان الىس بولۋ. نەگىزىنەن فانات ءسوزى يسلام ءدىنىن كۇيرەتۋ ماقساتىندا (كۇيرەتە المايتىندارىن قايدان ءبىلسىن) ويلاپ شىعارىلعان كوپ ساياساتتىڭ ىشىندەگى ءبىر عانا بولشەگى دەسەك اسىرىپ ايقانىمىز ەمەس. مەملەكەتكە قارسى كەلىپ، ءتۇرلى جارىلىستار جاسايتىنداردى «ءدىننىڭ فاناتى» دەپ اتاۋ دۇرىستىققا جاتپايدى. ولار ءدىن ۇستانسا مۇنداي قاتىگەزدىككە بارماس ەدى. ءدىندى دۇرىس ۇستانباۋدىڭ سەبەبىنەن اداسۋشىلىققا كەتىپ قالىپ جاتىر. ياعني، جارىلىس جاسايتىنداردى «ءدىننىڭ فاناتتتارى» دەگەنشە، ولاردى «اداسقان توپتار» دەپ اتاۋ كەرەك. «راديكالدى يسلام ءدىنى» دەگەن ءسوز جاقسىلىق ەمەس. يسلام - ول بىرەۋ، حاق يسلام! ناماز وقىماعاندى كاپىرگە شىعاراتىنى بار، سەكىرىپ زىكىر سالاتىنى بار بارلىعى دا اعىمدار، اقيقات كەلگەننەن كەيىن پايدا بولعان جولدار. ونسىزدا ەسەڭگىرەپ جۇرگەن ەلدىڭ ميىن اشىتۋدىڭ تۇك قاجەتى جوق! سونسوڭ جوعارىدا ايتقان كوپشىلىك ەل مەنى سىيلايدى، تانيدى دەگەن تۇسىنىكپەن ءدىننىڭ اتىنان سويلەپ، ءپاتۋا بەرۋدى توقتاتۋ كەرەك. ءدىن جايىندا ءبىلىمىڭ بولماسا، جازا الماساڭ بوسقا تەرلەۋدىڭ كەرەگى قانشا. اسىرەسە انشىلەرمەن ولارعا ولەڭ جازىپ بەرەتىن اقىندار قاۋىمى قاتاڭ ەسكەرسە دەيسىڭ وسىنى. دەموكراتيا دەپ داندايسىما، نە باسىڭا سالدە وراپ مولدا بول، نەمەسە تىنىشىڭا ميكروفونمەن نان تاپ. قازاقستاندا ءپاتۋا بەرەتىن ورتالىق جوق ەمەس، بار...

يسلام ءدىنىن قارالاۋ ماقساتىندا جان-جاقتان شابۋىلدار جاسالىنىپ جاتىرعانىنا ءبىراز ۋاقىت بولدى. ونىڭ ار جاعىندا ەلدىڭ تۇتاستىعىن جويۋ كوزدەلگەن. ءبىر عانا مىسال، جاقىندا جارىق كورگەن «مۇسىلماندار پاكتىگى» ءفيلمىنىڭ ءوزى جەتىپ جاتىر. جالپى يسلام ءدىنىن ۇستانعان ادام ءوز ۇلتىن سۇيە ءبىلۋى ءتيىس. ال، ۇلتتىڭدى ءسۇيۋ دەگەنىمىز كوك تۋدى قابىرعاعا ءىلىپ قويۋمەن عانا ولشەنبەيدى. ۇلتتى ءسۇيۋ - ول اكە-شەشەڭمەن، تۋىسقاندارىڭمەن، كورشىلەرىڭمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولۋ. بازارعا نە بولماسا دۇكەنگە بارعاندا وزگە تىلدە شۇلدىرلەمەي انا تىلىڭدە ساۋدالاسۋ. ساتۋشى قازاق ءتىلىن بىلمەي مە، شىعىپ كەتە بەر. دۇكەن دەگەن اينالاڭىزدا جەتىپ جاتىر. جەتىمنىڭ مالىن جەمەۋ، الداماۋ. قارىنداسىڭداي قىزدىڭ اقىلسىزدىعىن پايدالانىپ كەتپەۋ. قىسقاسى وزىڭە، جان-جاعىڭا زيانىڭ تيمەسىن. مۇنى بوستان بوس ايتىپ وتىرعانىمىز جوق. ادامنىڭ ۇلتىنا دەگەن ادالدىق، تازالىق يسلام دىنىمەن قۋاتتالىپ وتىرادى. قۇدايدان قورىقپاعان ادام وتانىن ساتىپ كەتەدى، ءوز ەلىنىڭ وزەگىنەن تەبەدى. ارقاسىنان پىشاق سۇعادى.

جالعان اقپارات تاراتىپ، حاق يسلامدى قارالاپ جۇرگەندەردىڭ باستى ماقساتى ءبىز سەكىلدى از حالىقتان ءتىلى مەن تاريحىن تارتىپ الىپ ماڭگۇرتستان مەملەكەتىن قالىپتاستىرۋ. ءدىنى مەن داستۇرىنەن ايىرىپ كاپىر ەتۋ. وسى ءتورت فاكتوردان ايىرىلساق بىتتىك، قۇرىدىق دەگەن ءسوز. اعايىن وسىنى ءتۇسىنۋ كەرەك. وسى ءتورت فاكتوردان ايىرىلساق كەڭ دالامىزدىڭ قادىرىن قاشىرىپ العانىمىز. جەر استىنداعى مۇنايىڭ دا، كومىرىڭ دە، التىنىڭ دا قازاقتى قيامەتكە دەيىنگى قۇلدىقتان قۇتقارىپ  قالا المايدى. قۇداي بەتىن ارى قىلسىن!

ءسىز دە جاقسى بىلەسىز، قۇڭفۇزىنىڭ مىناداي ءسوزى بار: «ءامىرشى ءامىرشى بولۋ كەرەك، اسكەر اسكەر بولۋ كەرەك، اكە اكە بولۋى كەرەك، بالا بالا بولۋ كەرەك. سوندا ەل داميدى». مۇحتار ماعاۋين ايتپاقشى: «جازۋشى جازۋ كەرەك. ساياساتكەر ساياساتپەن اينالىسسىن، قويشىلار قويىن باقسىن». قۇڭفۇزى مەن ماعاۋين پايعامبار ەمەس قوي، بىراق پىكىرلەرىندە ۇلكەن ءمان بار. باعانادان بەرى ايتايىن دەگەنىمىز، اركىم قوعامداعى ورنىن ءبىلۋى ءتيىس! ايناعا قارايىق. بىزدەر ورىنسىز سويلەۋگە جامان ۇيرەنىپ كەتكەنبىز.

«Abai.kz»