اعابەك قوناربايۇلى. ...ۇسىنىسى ۇيات بولدى
«...ەل بۇزىلسا، قۇرادى شايتان ورمەك،
پەرىشتە تومەنشىكتەپ، قايعى جەمەك...
(اباي)
ينتەرنەتتى اقتارىپ، اقپارات اعىنىنا كوز جۇگىرتۋ - كۇندەلىكتى ادەتىمىز. www.tengrinews.kz-ءتى اشىپ، مىنا ءبىر اقپارعا اڭ-تاڭبىز. جەتىسۋ جۇرتشىلىعى جەزوكشەلەردىڭ «جۇمىسىن» زاڭداستىرۋ كەرەك دەگەن تالاپ قويىپتى. ال ايتپەسە... «اتىڭ شىقپاسا، جەر ورتە...»
تالدىقورعاندىق دارىگەرلەر وسىلاي دابىل قاعۋدا. ولاردىڭ ويىنشا، ءتانىن ساۋدالاعاندارعا «جاعداي جاساساق» (زاڭمەن بەكىتسەك) جىنىستىق اۋرۋلاردىڭ تارالماۋىن قاداعالاۋ وڭايعا سوعادى-مىس. مەدبيكەلەردىڭ ۇياتتى ۇسىنىسى حالىق قالاۋلىلارىنىڭ دا نازارىن اۋدارسا كەرەك. قولداۋشىلار دا، قارعاۋشىلار دا تابىلدى. ءماجىلىس دەپۋتاتى سۆەتلانا رومانوۆسكايا: «مەن ەۋروپادا بۇل ماسەلەنىڭ زاڭداستىرىلعانىن بىلەمىن. گوللانديا مەن گەرمانيادا جەزوكشەلەردىڭ ساۋلىعى ءجىتى باقىلانادى. سوندىقتان ءبىز دە قاداعالاۋىمىز كەرەك»، - دەپ وعاش ويعا ءۇن قوسىپتى.
ءماجىلىس دەپۋتاتى كامال بۇرحانوۆتىڭ پىكىرىنشە، جەڭىل جۇرىستىلەردىڭ «كاسىبىن» زاڭداستىرۋ جايلى ۇسىنىس دىنىمىزگە دە، تاريحىمىزعا دا، داستۇرىمىزگە دە - جات. حالىقتىق سانا مۇنى قابىلداي المايدى.
«...ەل بۇزىلسا، قۇرادى شايتان ورمەك،
پەرىشتە تومەنشىكتەپ، قايعى جەمەك...
(اباي)
ينتەرنەتتى اقتارىپ، اقپارات اعىنىنا كوز جۇگىرتۋ - كۇندەلىكتى ادەتىمىز. www.tengrinews.kz-ءتى اشىپ، مىنا ءبىر اقپارعا اڭ-تاڭبىز. جەتىسۋ جۇرتشىلىعى جەزوكشەلەردىڭ «جۇمىسىن» زاڭداستىرۋ كەرەك دەگەن تالاپ قويىپتى. ال ايتپەسە... «اتىڭ شىقپاسا، جەر ورتە...»
تالدىقورعاندىق دارىگەرلەر وسىلاي دابىل قاعۋدا. ولاردىڭ ويىنشا، ءتانىن ساۋدالاعاندارعا «جاعداي جاساساق» (زاڭمەن بەكىتسەك) جىنىستىق اۋرۋلاردىڭ تارالماۋىن قاداعالاۋ وڭايعا سوعادى-مىس. مەدبيكەلەردىڭ ۇياتتى ۇسىنىسى حالىق قالاۋلىلارىنىڭ دا نازارىن اۋدارسا كەرەك. قولداۋشىلار دا، قارعاۋشىلار دا تابىلدى. ءماجىلىس دەپۋتاتى سۆەتلانا رومانوۆسكايا: «مەن ەۋروپادا بۇل ماسەلەنىڭ زاڭداستىرىلعانىن بىلەمىن. گوللانديا مەن گەرمانيادا جەزوكشەلەردىڭ ساۋلىعى ءجىتى باقىلانادى. سوندىقتان ءبىز دە قاداعالاۋىمىز كەرەك»، - دەپ وعاش ويعا ءۇن قوسىپتى.
ءماجىلىس دەپۋتاتى كامال بۇرحانوۆتىڭ پىكىرىنشە، جەڭىل جۇرىستىلەردىڭ «كاسىبىن» زاڭداستىرۋ جايلى ۇسىنىس دىنىمىزگە دە، تاريحىمىزعا دا، داستۇرىمىزگە دە - جات. حالىقتىق سانا مۇنى قابىلداي المايدى.
راس، ەۋروپا رۋحاني داعدارىستى باستان كەشۋدە. قۇندىلىقتار قۇلاۋدا. اللانىڭ قارعىسىنا ۇشىراتار ءبىر جىنىستىلاردىڭ ۇيلەنۋىنە رۇقسات بەرىلۋدە. دەموكراتيانى جەلەۋ ەتىپ. قاسيەتتى قۇراندى ورتەۋگە، قۇدايعا ءتىل تيگىزۋگە، ءاز پايعامباردى كەلەمەجدەۋگە ادەتتەنىپ الدى. ونىمەن قويماي، سوعان ەلدىڭ ەتىن ۇيرەتۋدە. ك.بۇرحانوۆ ايتقانداي، باتىستىڭ قاڭسىعىنا تاڭسىق بولا بەرۋ جاقسى ادەت ەمەس.
باسى اشىق نارسە: ۇلتتىق ساناعا جات، سۇيەككە تاڭبا، داستۇرگە تومپاق جامان قىلىقتى قوعامعا ەنگىزۋدىڭ العىشارتتارى مىناداي: اۋەلى ول جايلى «جاعىمدى» پىكىر تاراتا بەرۋ، ەستىر قۇلاقتى ۇيرەتۋ، قوعامدىق كوزقاراس قالىپتاستىرۋ، ۇياتتى ۇسىنىستى قولدايتىنداردىڭ ويىن جۇرتقا جەتكىزە بەرۋ، ت.ب. بۇل ءبىزدىڭ ەمەس، پسيحولوگتاردىڭ تۇجىرىمى. سونىڭ ايعاعىنداي مىسال كەلتىرەيىك كەرەك دەسەڭىز. شەتەلگە ازدى-كوپتى كۇنگە ساپارلاپ بارعان تانىس ءبىر كىسىنىڭ باسىنان وتكەرگەن وقيعا بۇل. شاھاردىڭ ساسىق اۋاسىنا باسى اۋىرىپ، جۇرەگى اينىسا كەرەك. مازاسىز كۇندەر بىرازعا سوزىلادى. ادام اعزاسى ۇيرەنگىش ەمەس پە؟ «ءبىر كۇنى جەرگىلىكتى جۇرتتىڭ جاعدايىنا ەندىم. ساسىق يىسكە ەتىم دە مۇرنىم دا ۇيرەندى»، - دەيدى الگى كىسى.
سول سەكىلدى، قوعامعا وعاش وي تاستاۋ - تۇرعىنداردىڭ تامىرىن باسۋ. ءتانىمىز تىتىركەنىپ، قايتا قالپىمىزعا كەلسەك، الگى ادامنىڭ مىسالىنداي بولامىز. جاماندىق اتاۋلىنى جويىپ جىبەرۋ ءۇشىن اۋەلى يماني يممۋنيتەتتى كوتەرۋىمىز كەرەك-ءتى. دارىگەرلەردىڭ ءتان ساۋلىعىن باسشىلىققا الاتىنىن تۇسىنۋگە بولاتىن شىعار. بىراق ودان دا ماڭىزدىسى بار. ول - جاننىڭ ساۋلىعى. يمان - انتيۆيرۋس. رۋحى بيىك ۇلتتىڭ ۇپايى كوبەيمەك. ماسەلەنىڭ سەبەبىمەن ەمەس، سالدارىمەن كۇرەسكەن ابزال.
«ۇندەمەگەن ۇيدەي پالەدەن قۇتىلادى». بۇل ماقالدى قازىرگىلەر: «ۇندەمەگەن ۇيدەي پالەگە جولىعادى»، - دەپ ءجۇر. ءيا، زامانىنا ساي ءار ماسەلەنى شەشۋدىڭ ءوز جولى، ءادىس-ءتاسىلى بار. ءححى عاسىردا مۇنداي جاعدايلاردى وركەنيەتتى تۇردە رەتتەۋگە بولادى. شاشاۋ شىعارماي، بۇلىك تۋدىرماي دەگەندەي... پايعامبار (س.ع.س.) دانالىعىندا دا كۇنالى ءىستى قولمەن توقتاتۋ، ەگەر وعان شاما كەلمەسە، سوزبەن، ول دا بولماسا، وندا جۇرەكپەن جەك كورۋ قاجەتتىگى ايتىلادى.
ءتانىن ساۋدالاعانداردىڭ «ءىسىن» زاڭمەن بەكىتۋ جايلى ويدىڭ ءوزى قاۋىپتى. قازاق تاريحىندا كەزدەسپەگەن جات قىلىق. بۇل - جاماندىقتىڭ ەسىگىن ايقارا اشۋمەن تەڭ.
ءبارىمىز دە بالا بولدىق. ۇيات بولادى دەگەن ءسوزدى اتا-اجەلەردەن ءجيى ەستيتىنبىز. بىراق ءسوزدىڭ بايىبىنا بارا بەرمەيتىنبىز. سويتسەك، ۇيات - ول يمان ەكەن. پايعامبار (س.ع.س.) وسيەتىندە: «ۇيات پەن يمان ەكەۋى - ەگىز. ەگەر ءبىرى (كىسى بويىنان) كەتسە، ەكىنشىسى دە كەتەدى»، - دەپتى.
راسىندا دا، بۇل ۇسىنىس ۇيات بولادى. ۇيات بولدى دا...
"Abai.kz"
