پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ پەتەربور مىنبەرىندە سويلەگەن ەكى ساپ ءسوزى سولتۇستىكتەگى سويى بولەك سارى ورىستىڭ كوبىك اۋىز كوپ شەندىسىن اجەپتاۋىر تۋلاتتى.

وسىعان دەيىن بەيپىل اۋىز بايى دا (تيگران كەوسايان), ءوزى دە قازاقستان حالقى مەن بيلىگىنە اۋىر-اۋىر ايىپتاۋ ايتىپ، تىلدەرى جەتكەنشە تىلدەپ، كەرەك بولسا، ءدوڭايبات شەشىپ، شەشەنسىگەن، ءسويتىپ ەلارالىق داۋ شاقىرعان مارگاريتا سيمونيان دەگەن ءدوڭمۇرىن مودەراتور بولعان جيىندا ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ كوزىنشە پرەزيدەنت توقاەۆ ۋكراينا تەرريتورياسىنىڭ تۇتاستىعىن قولداپ سويلەدى. رەسەيدىڭ كۇشىمەن وزدەرىن-وزدەرى مەملەكەت دەپ جاريالاپ العان لۋگانسكى مەن دونەتسكى سەپەراتيستەرىن قولدامايتىنىن، سايكەسىنشە رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى سوعىسىن دا قولدامايتىنىن اشىق ايتتى.

«ەگەر ۇلتتىڭ ءوزىن-ءوزى انىقتاۋ قۇقىعى شىن مانىندە جۇزەگە اسىرىلاتىن بولسا، وندا بۇۇ قۇرامىنا كىرەتىن 193 مەملەكەتتىڭ ورنىنا جەر بەتىندە 500 نەمەسە 600 مەملەكەت پايدا بولار ەدى، بۇل ءوز كەزەگىندە ۇلكەن حاوسقا اكەلىپ سوعۋى مۇمكىن. وسى سەبەپتى ءبىز تايۆاندى دا، كوسوۆونى دا، وڭتۇستىك وسەتيانى دا، ابحازيانى دا مويىندامايمىز ءارى بۇل پرينتسيپ، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، كۆازيمەملەكەتتىك تەرريتوريالارعا دا قاتىستى قولدانىلادى، ال لۋگانسك پەن دونەتسك سول ساناتتا بولىپ تابىلادى»، – دەدى توقاەۆ.

سول-اق، ەكەن، پرەزيدەنت توقاەۆ الەمدىك باق-تىڭ باس تاقىرىبىنا ءبىر-اق، شىقتى. «توقاەۆ ءپۋتيننىڭ بەتىنە ايتتى»، «ۇلكەن زالدا پۋتينگە وسىلاي ايتا العان جالعىز ادام – توقاەۆ بولدى»، «توقاەۆ رەسەيدى قولدامايتىنىن اشىق ءبىلدىردى» ت.ب. تاقىرىپتار جاڭالىقتار لەنتاسىندا جاۋىنداي جاۋدى.

ءاسىلى، ەستى جۇرت بۇل سوزدەردىڭ ايتىلۋى ورىندى ءھام ادىلەتتى ەكەنىن جاقسى تۇسىنەدى. باسقا ءسوز، باسقا كەپ بولماۋى كەرەك تە. اشىعىن ايتقاندا توقاەۆ ەشقانداي ەرلىك جاساعان جوق. بار بولعانى قازاقستاننىڭ رەسمي پوزيتسياسىن اشىق ءتۇسىندىردى. بۇل ءبىزدىڭ پوزيتسيامىز. قازاقستان حالقىنىڭ ۇستانىمى. ءبىز ۋكراينانىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن قولدايمىز. ال رەسەيدىڭ سوعىس باستاۋىن ايىپتايمىز.

سول-اق، ەكەن، رەسەيدىڭ شالا ساۋاتتى، سالا-قۇلاش سويلەيتىن شىتىناباي شەندىلەرى شىجىڭدانىپ قويا بەردى. اڭگىمەنى شەشەننىڭ پۋتينسۇيگىش ليدەرى رامزان قادىروۆ باستادى.

رەسەي ارمياسىنىڭ شەشەندەرمەن سوعىسىپ، گروزنىيدىڭ تاس-تالقانىن شىعارىپ، ادامدارىن اياۋسىز ءولتىرىپ، اقىرىندا وزىنە باسىبايلى بودانى ەتكەنىن ۇمىتقان. ۇمىتقانى بىلاي تۇرسىن، كرەملمەن اۋىز جالاسىپ، رەسەيدىڭ «گەرويى» اتانعان، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين مەن ونىڭ اقشاسىنا ىنتا-شىنتاسىمەن عاشىق رامزان قادىروۆ:

«قازاقستان، سىزدەر تاۋەلسىزدىكتەن ايىرىلا جازداعاندا ۇقشۇ (ودكب) جىبەرىپ، سىزدەردىڭ مەملەكەتتەرىڭىزدى قۇتقارعان كىم؟ رەسەي ەدى...»، - دەپ  ايدى اسپاننان بىراق شىعاردى.

ونىڭ ءىزىن باسا مۇرتىن بيت باسقان مۇجىق كونستانتين زاتۋلين دەگەن دۋمانىڭ داۋدەي دەپۋتاتى:

«ۋكراينا بولسىن، باسقا بولسىن، ەگەر ءسىز-ءبىز دەسىپ، سىيلاسار بولساق، ەشكىمنىڭ جەرىنە سۇقتانبايمىز. ال ەگەر ەرەگىسەر بولساڭىز، بىزدەن ءبارىن كۇتۋگە بولادى. ۋكراينانىڭ كەبىن كيەسىزدەر. سول سەبەپتى، قازاق بيلىگىنە ماسەلەنىڭ وسى تۇسىنا نازار اۋدارعان ابزال...»، - دەپ سويلەدى.

ال رەسەيلىك ساياساتتانۋشى، وا ەلدەرى بويىنشا ەكسپەرت اركادي دۋبنوۆ:

«وسىعان دەيىن رەسەي اينالاسىنداعى ەلدەر، سونىڭ ىشىندە وداقتاس ەلدەر ءار زاتتى ءوز اتىمەن اتاۋعا جول بەرمەيتىن. مەن بۇل مالىمدەمەنى – «اقيقات ءساتى» دەپ اتار ەدىم. «اسىلىپ ولگەننىڭ ۇيىندە ارقان تۋرالى ءسوز ايتپايدى»، - دەگەن بار عوي. مىنە، كەشە «اسىلىپ ولگەننىڭ ۇيىندە ارقان تۋرالى ايتقان» ادام تابىلدى»، - دەپتى.

ال رەسەيلىك جۋرناليست، ساياساتشى اندرەي مالگين:

«توقاەۆ ارقاعا پىشاق سۇقتى. توقاەۆ سونداي-اق، ۋكراينانىڭ ەو-عا قوسىلۋىنا قارسى ەمەستىگىن ءبىلدىردى. ول وسى سوزدەردىڭ بارلىعىن ءپۋتيننىڭ كوزىنشە ايتتى»، - دەپتى.

قىسقاسى، رەسەي قازاقستانعا قارسى اقپاراتتىق سوعىس اشقانداي. ال ازىرگە قازاقستاننىڭ قانداي دا ءبىر لاۋازىمدى تۇلعالارى رەسەي دەپۋتاتى كونستانتين زاتۋلين مەن شەشەنستان باسشىسى رامزان قادىروۆتىڭ سالا-قۇلاش سوزدەرىنە قاتىستى جاۋاپ بەرگەن جوق.  ەسەسىنە، قر سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردى: «قازاقستان الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىن 2045 جىلعا قاراي يادرولىق قارۋدان باس تارتۋعا شاقىرادى»، - دەگەن مالىمدەمە جاساعان.

ءسوزدى سوزباقتاماي، قىسقاشا قايىرعانداعىسى وسى...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz