ەلوردادا ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ VI ءسامميتى باستالدى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ جيىندى اشىپ، ءسوز سويلەدى.

«ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ VI سامميتىنە قاتىسقاندارىڭىز ءۇشىن سىزدەرگە شىنايى العىسىمدى بىلدىرەمىن.

بيىل وسى كەڭەستى شاقىرۋ تۋرالى باستامانىڭ كوتەرىلگەنىنە 30 جىل تولدى. وسى كەزەڭ ىشىندە بۇل جيىن كوپجاقتى ىنتىماقتاستىق تۇعىرىنا جانە زاماناۋي ديپلوماتيانىڭ حالىقارالىق ينستيتۋتىنا اينالدى. كەڭەسكە 1999 جىلى 15 مەملەكەت مۇشە بولسا، قازىر ولاردىڭ سانى 28-گە جەتتى. بۇل، شىن مانىندە، فورۋمنىڭ ازيا ەلدەرى جانە جالپى الەم قاۋىمداستىعى الدىنداعى بەدەلى ارتا تۇسكەنىن كورسەتەدى.

ءبىز كۋۆەيتتىڭ كەڭەسكە مۇشە بولىپ، قاتارىمىزعا قوسىلعانىنا وتە قۋانىشتىمىز»، –  دەپ باستادى ول ءسوزىن. ودان ءارى پرەزيدەنت قازاقستاننىڭ الداعى ەكىجىلدىق توراعالىعى كەزىندە وزىنە ماڭىزدى مىندەتتەر الىپ وتىرعانىن، كەڭەسكە مۇشە مەملەكەتتەردىڭ تىعىز ىنتىماقتاستىعى مەن قولداۋىنا سەنىم ارتاتىنىن ايتىپ، بەس ولشەمدى اتادى.

«ءبىرىنشى، ەكونوميكالىق ولشەم.

ءوزارا تۇراقتى بايلانىس جونىندەگى اوسشك كەڭەسىن قۇرۋ دەر كەزىندە قابىلدانعان شەشىم دەپ سانايمىن. جاھاندىق لوگيستيكالىق تىزبەكتەردىڭ ءۇزىلۋى ءتيىمدى كولىك-ترانزيت دالىزدەرىن قالىپتاستىرۋعا جاڭا كوزقاراسپەن قاراۋدى تالاپ ەتەدى.

جۇك تاسىمالىنىڭ وڭتايلى ءارى قولجەتىمدى جولدارى – ەكونوميكامىزدىڭ تۇراقتى ءوسىمىنىڭ ماڭىزدى فاكتورى. كوممۋنيكاتسيا مەن جۇكتەردى جەتكىزۋدىڭ ارتاراپتاندىرىلعان باعىتتارىن پىسىقتاۋ ارقىلى كولىك-ترانزيت الەۋەتىن جۇزەگە اسىرۋعا ءمان بەرۋ ماڭىزدى. ءۇشىنشى، ەكولوگيالىق ولشەمنىڭ ماڭىزى ارتا ءتۇستى. كليماتتىڭ وزگەرۋى ۋاقىت وتكەن سايىن بولجاپ ءبىلۋى قيىن، ءارى زاردابى اۋىر  تابيعات اپاتتارىنا الىپ كەلەدى. 2021 جىلى ازيادا مۇنداي جاعدايلاردان 57 ميلليون ادام زارداپ شەكتى. 2050 جىلعا قاراي ازيا ەكونوميكاسىنا وسىنداي تابيعي كاتاكليزمدەردەن كەلەتىن ىقتيمال زالال ءجىو-ءنىڭ 26 پايىزىنا دەيىن جەتۋى مۇمكىن»، –  دەدى ول.

وسىعان بايلانىستى توقاەۆ تاياۋدا پاكىستاندا بولعان جويقىن سۋ تاسقىنى وراسان زور گۋمانيتارلىق اپاتقا ۇشىراتقانىن، وسىنداي قيىن كەزدە ۇيىمنىڭ پاكىستان حالقىمەن جانە ۇكىمەتىمەن بىرگە ەكەنىن تاعى دا دالەلدەگەنىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، كليماتتىق داعدارىس اسكەري قاقتىعىستارعا الىپ كەلىپ، الاپات ءارى باسقارۋعا كەلمەيتىن ميگراتسيالىق ءنوپىردىڭ كاتاليزاتورىنا اينالۋى مۇمكىن.

«ءتورتىنشى، اوسشك كەڭىستىگىندە شىن مانىندە جۇمىس ىستەيتىن ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن مەحانيزم قاجەت. ازيا الەمدەگى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن وندىرگەنىمەن، بۇل سالاداعى ولقىلىقتاردان ءالى دە تولىق ارىلا قويعان جوق»، –  دەدى پرەزيدەنت.

وسى رەتتە ول كەڭەستىڭ ماڭىزدى ونىمدەردىڭ ۇلتتىق ستاندارتتارعا سايكەستىگىن باعالاۋدىڭ بىرىڭعاي تاسىلدەرىن ازىرلەۋ كەرەكتىگىن، تاۋارلاردىڭ بۇل ساناتى ءۇشىن اوسشك-گە مۇشە مەملەكەتتەر اراسىندا «جاسىل دالىزدەر» اشۋىمىز قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

شتاب-پاتەرى استانادا ورنالاسقان ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيىمىمەن اوسشك اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى جولعا قويۋ كەرەك. سونىمەن قاتار ەلدەرىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى الەۋەتىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز مۇقتاج ەلدەردى ازىق-تۇلىكپەن جانە تىڭايتقىشتارمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن شارالار قابىلداي الار ەدىك. قازاقستاننىڭ اوسشك-ءنى ودان ءارى دامىتۋعا نيەتتى. كەڭەستىڭ بىرەگەي فورماتى مەن گەوگرافياسىن ەسكەرە وتىرىپ، ونىڭ پەرسپەكتيۆالارى مەن بولاشاعى زور ەكەنىنە سەنىمدىمىن»، –  دەدى ول.

پرەزيدەنت بەسىنشى ولشەم رەتىندە كەڭەسكە مۇشە ەلدەردە ادام كاپيتالىنا ءمان بەرىپ، ادامنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى ۇيىم ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى نارسە بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى.

Abai.kz