بۇگىن قازاقستانعا ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى شارل ميشەل ءىس ساپارمەن كەلدى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتىن اقوردا رەزيدەنتسياسىندا قارسى الىپ، كەلىسسوز جۇرگىزدى.

شارل ميشەل قازاقستاننان كەيىن وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەەۆپەن كەزدەسپەك. بۇل تۋرالى ول ءوزىنىڭ Twitter پاراقشاسىندا جازدى.

«ەو ورتالىق ازيامەن بايلانىستى تەرەڭدەتۋگە جانە وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتى قولداۋعا دايىن»، - دەپ اتاپ ءوتتى جاباسىندا ەۋروپالىق كەڭەس باسشىسى.

قازاقستانداعى جيىن بارىسىندا قاسىم-جومارت توقاەۆ ەۋروپالىق وداقپەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتى دامىتۋ ارقاشان قازاقستاننىڭ باستى سىرتقى ساياسي باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى بولعانىن اتاپ ءوتتى.

«ءسىزدىڭ ساپارىڭىز قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى سەرىكتەستىكتىڭ بارلىق سالاسىندا قول جەتكىزگەن ماڭىزدى جەتىستىكتەردى ايتۋعا جاقسى مۇمكىندىك بەرەدى. كەلەسى جىلى مەرەيلى داتانى – ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستاردىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. ءسىزدىڭ قازاقستانعا رەسمي ساپارىڭىز ءوزارا قارىم-قاتىناسىمىزدى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە مۇددەلى ەكەنىمىزدى بىلدىرەدى، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، جوعارى دەڭگەيدەگى تۇراقتى بايلانىستار قازاقستان مەن ەۋرووداق اراسىنداعى جان-جاقتى ديالوگتى دامىتۋعا زور مۇمكىندىك بەرەدى.

ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى شارل ميشەل قاسىم-جومارت توقاەۆقا قوناقجايلىلىعى ءۇشىن العىس ايتىپ، قازاقستان مەن ەو اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنا كوڭىلى تولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

«ءبىز العاش بريۋسسەلدە كەزدەستىك. سودان بەرى تىعىز بايلانىس ورناتىپ، ءتۇرلى سالادا جۇمىس ىستەپ كەلەمىز. وڭىرلىك دەڭگەيدە بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزۋ ماڭىزدى. سىزبەن ىنتىماقتاستىعىمىزدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن، سونىڭ ىشىندە كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى ماسەلەنى تالقىلاۋ ماقساتىمەن كەزدەسكەنىمە قۋانىشتىمىن»، - دەدى شارل ميشەل.

كەزدەسۋدە تاراپتار ەنەرگەتيكا جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى، «جاسىل» ەكونوميكانى دامىتۋ، كولىك جانە لوگيستيكا ماسەلەلەرىن جان-جاقتى تالقىلادى. سونىمەن قاتار ولار ورتالىق ازيا – ەۋروپالىق وداق فورماتىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە پىكىر الماستى.

بۇدان بۇرىن ورتا ازيا ەلدەرىنە ساپارلاتىپ بارا جاتقان ەۋرووداق باسشىسىنا ءتورت حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى كەزدەسۋلەر بارىسىندا ادام قۇقىقتارى سالاسىنداعى «وزەكتى ماسەلەلەردى» كوتەرۋدى تاپسىرىپ حات حازعان. حاتقا «ادام قۇقىقتارى جونىندەگى حالىقارالىق ارىپتەستىك» (IPHR), «ادام قۇقىقتارى جونىندەگى قازاقستاندىق بيۋرو»، «ورتالىق ازياداعى ادام قۇقىقتارى قاۋىمداستىعى» (AHRCA) جانە «ادام قۇقىقتارى جونىندەگى تۇرىكمەن باستاماسى(اقتب) قول قويدى. ولار ەۋرو كەڭەس باسشىسىنان بيىل قازاقستاندا، تاجىكستاندا جانە وزبەكستاندا بولعان ءىرى داعدارىستار كەزىندە «ادام قۇقىقتارىنىڭ ورەسكەل بۇزىلۋىن تەرگەۋ بويىنشا شۇعىل، بەيتاراپ جانە ءتيىمدى شارالارعا» قول جەتكىزۋدى، سونداي-اق، وسى قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا كىنالى ادامداردى جاۋاپقا تارتۋدى سۇراعان.

ەۋروپالىق كەڭەس ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ باعىتىندا قازاقستانعا سىني كوزقاراسپەن قارايدى. بيىلعى اقپان ايىندا ەۋروپالىق پارلامەنت قازاقستاندى ادام قۇقىقتارىن بۇزۋشى دەپ تانىعان قاراردى قابىلدادى. قۇجاتتى قابىلداۋعا 693 دەپۋتاتتىڭ 598-ءى داۋىس بەردى، 43-ءى قارسى بولدى، تاعى 52 دەپۋتات قالىس قالعان.

قارار ماتىنىندە قازاقستاندا سوڭعى ۋاقىتتا «ادام قۇقىقتارىنا قاتىستى جالپى جاعدايدىڭ ناشارلاۋى جانە قوعامدىق ۇيىمدارىنىڭ جانىشتالۋى» بايقالدى دەپ جازىلعان.

ەۋروپارلامەنت قازاقستان ۇكىمەتىن «پاندەميا كەزىندەگى شەكتەۋلەردى ساياسي قۋعىن-سۇرگىندى كۇشەيتۋگە پايلاندى» دەدى. ۇيىم ساياسي تۇتقىنداردى بوساتۋدى، قوعامدىق بىرلەستىكتەر، بەلسەندىلەر مەن بلوگەرلەردىڭ ءسوز بوستاندىعىنا شەكتەۋ كەلتىرمەۋدى جانە تالاپ ەتكەن بولاتىن.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz