ءامىرحان مەڭدەكەنىڭ «جالعىزدىق سەنى قايتەيىن...» دەگەن كىتابىن ۇزاق وقىدىم. اسەرلەنىپ، راحات كۇي كەشتىم.

گەرولد بەلگەردى ءبارىمىز بىلەمىز. سىرتتاي بىلەمىز، ال «ىشتەي» بىلەمىز بە؟ «دوس جىلاتىپ ايتادى» ەسسەسى ءبىزدى بەلگەرمەن جاقىنداتا ءتۇستى. ءبىزدىڭ قازىرگى زيالىلارىمىزدىڭ باسىنا تولىق قونا قويماعان ۇلتجاندىلىق دەگەننىڭ نە ەكەنىنە قانىعاسىڭ، نەمىس-قازاقتى ءوز-وزىڭنەن جاقسى كورىپ كەتەسىڭ. اۆتور بىلاي دەيدى: «ءبىزدىڭ بويكۇيەزدىگىمىزگە، داراقىلىعىمىزعا، داڭعازاشىلدىعىمىزعا، بەيقامدىعىمىزعا گەرولد بەلگەردىڭ قالاي جانى اشىپ، قالاي جانى كۇيزەلەدى دەسەڭىزشى. گەراعاڭ ءوز كۇندەلىگىندە مىنانداي ءبىر جايتتى باياندايدى. قىرىق جازۋشى ەكشەلىپ، ىرىكتەلىپ (ونىڭ ىشىندە گەرولد بەلگەردىڭ ءوزى دە بار), قازاقستان پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ قابىلداۋىنا سۇرانادى. بۇلار پرەزيدەنتكە ادەبيەتتىڭ جاعدايىن، ۇلتتىق ءتىلدىڭ جاعدايىن، ۇلتتىڭ جايىن باتىل، جاسىرماي ايتامىز دەپ ءباتۋالاسادى. وبالى نە كەرەك، مەملەكەت باسشىسى دا بۇلاردى كوپ كەشىكتىرمەي قابىلداي قويادى. سول-اق ەكەن، اقساقال جازۋشىلارىمىز بىرىنەن كەيىن ءبىرى ەل پرەزيدەنتىنە كورىنىپ قالۋ، جاعىنىپ قالۋ ماقساتىمەن كوبىك ءسوزدى كوپىرتەدى-اي كەلىپ. سونىمەن، ەكى ساعات تا وتە شىعادى. «پرەزيدەنتتىڭ قابىلداۋى اياقتالىپ، ءبارىمىز دالاعا شىققاندا عانا مەملەكەت باسشىسىنا ەشتەڭە ايتپاعانىمىزدى سەزىپ، ءبىلىپ، بىرىمىزدەن-ءبىرىمىز «قىسىلىپ»، ءبىرىمىزدىڭ بەتىمىزگە ءبىرىمىز قاراۋعا «ۇيالا» باستادىق»، - دەيدى گ.بەلگەر.

وسىنداي كەزدەسۋدىڭ باستان وتكەرگەن مونوكورىنىسىن مەن دە ايتايىن. الماتى وبلىستىق «جەتىسۋ» جانە «وگني الاتاۋ» گازەتى رەداكتسيالارىنىڭ ۇجىمىمەن وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى كەزدەسۋ وتكىزەتىن بولدى. ءبىزدىڭ رەداكتور اۋەلى تەك كوممۋنيست جۋرناليستەر بارسىن دەپ ۇيعاردى، بىراق كورشىمىز تۇگەل باراتىن بولعاسىن ءبىز دە تايلى-تاياعىمىزبەن وبكومعا قاراي ۇدەرە كوشتىك. رەداكتور الدىن-الا جينالىس جاساپ: «كەزدەسۋدە تىنىش وتىرىڭدار، ەشقانداي سۇراق قويۋ دەگەن بولماسىن، مەن عانا رەداكتسيا اتىنان سويلەيمىن» دەدى ءتۇسىن سۋىتىپ. ەڭ سوڭىنان «ءبارىڭ دە قارا كاستوم-شالبار، اق كويلەك كيىپ، گالستۋك تاعىپ كەلىڭدەر» دەپ قاداپ ايتتى.

كوپتەن كۇتكەن كەزدەسۋ دە باستالدى. «وگنيلىكتەردىڭ» ءبىرازى بۇتىنا دجينسى كيىپ، يىعىنا سومكە اسىنىپ كەلىپتى. ءبىز قۇرىلتايعا كەلگەندەي سۇلۋ-سىپايىمىز، «اسەمپاز بولما ارنەگە، ونەرپاز بولساڭ ارقالان» دەپ وتىرمىز. اۋەلى ءسوز العان ءبىزدىڭ رەداكتور سۇيىكتى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ تابان اۋدارماس سەنىمدى «قۇلى» ەكەندىگىمىزدى تايعا تاڭبا باسقانداي دالەلدەپ بەرسە، «وگني الاتاۋدىڭ» ايەل رەداكتورى قىزمەتكەرلەرىنىڭ اۋپارتكوم ورىن بولمەگەندىكتەن كپسس قاتارىنا وتە الماي جۇرگەندىگىن، جاس جۋرناليستەردىڭ تۇرعىن ۇيگە قول جەتكىزە الماي قينالىپ جۇرگەندىگىن ءبىرىنشى حاتشىعا جۇيەلەپ جەتكىزدى. ەكى ءجۋرناليسى بىرىنەن كەيىن ءبىرى ورنىنان تۇرىپ، ءبىر-ءبىرىن قوستاپ، «ءبىز نەگە رەسپۋبليكا كولەمىنە، ءتىپتى، وداقتاس رەسپۋبليكالارعا ىسساپارعا شىقپايمىز. وبلىستىق گازەت بولعانىمەن، استانالىق گازەتپىز عوي، بۇكىل كەڭەس وداعى جۇرتشىلىعىمەن باينالىستا بولۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟» دەپ، بۇل ماسەلەنىڭ دە كۇرمەۋىن شەشتى. ءسويتىپ، «وگنيلىك» ءۇش جۋرناليس ءۇيلى بولىپ، ءىسساپار ماسەلەسىن دە شەشىپ قايتتى. سومكەلەرى يىعىندا، كوڭىلدەرى توق. ءبىز بولساق، ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ ءتۇرلى-ءتۇستى گالستۋگىمىزگە كوز تويعانشا قاراپ، «وبكومدى دا كوردىك!» دەپ كۇبىرلەپ قايتتىق.

ءامىرحان ەسسەسىندە ۇلتىمىزعا ءتان وسىنداي كەرەعار دا جۇمباق قاسيەتتەردى بەلگەر ارقىلى جەرىنە جەتكىزە تالداعان.

مەنىڭ كورىنىسىم – وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارى بولعان وقيعا ەدى.

قازىرگى كورىنىستەر قالاي ءوتىپ ءجۇر ەكەن؟

جاڭعىرعان (جاڭا ەمەس) قازاقستانداعى باسقوسۋلاردا جاڭالىق بار ما ەكەن؟

قۋاندىق تۇمەنباي

Abai.kz