جەتىسۋ وبلىسىنىڭ ماتاي اۋىلىندا جەر داۋى كوتەرىلدى. داۋدىڭ ارتى سوتقا جەتكەن. 16 قاڭتاردا وبلىستىق سوتتىڭ سۋدياسى گۇلنار بەكتۇرعانوۆانىڭ توراعالىعىمەن سوت وتىرىسى ءوتتى.

سوت وتىرىسىنا تەك جاۋاپكەر تاراپ كەلگەن، ال شاعىمدانۋشىلار ونلاين رەجيمدە قاتىستى. بايلانىس قايتا-قايتا ءۇزىلىپ، سوت پروتسەسىنە كەدەرگى كەلتىردى. جينالعان قاۋىم كوپشىلىكتىڭ قازاق ءتىلدى ازاماتتار ەكەنىن ايتىپ، سوتتىڭ قازاقشا ءوتۋىن تالاپ ەتتى. بىراق سۋديانىڭ ايتۋىنشا، ارىزدانۋشى تاراپتىڭ ادۆوكاتى شاعىمىن ورىسشا بەرگەن، سوندىقتان پروتسەسس ورىس تىلىندە ءوتتى.

جۋاننىڭ جۇدىرىعى جۇيكەمىزدى جۇقارتتى

وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنىڭ باسىندا اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن تۇرعىندارعا ارنالىپ، ماتايدا اۋىلىندا جەر كونكۋرسى وتكىزىلگەن. كونكۋرس ناتيجەسىندە قولىندا مالى بار ازاماتتاردىڭ ارقايسىسى 500-600 گەكتاردىڭ اينالاسىندا جەر ۋچاسكەسىنە يە بولادى. 2016 جىلعى جەر كودەكسىنىڭ جەكەلەگەن نورمالارىنا جاريالانعان موراتوريدان كەيىن ءبىرىنشى رەت وتكەن بۇل كونكۋرستا قاراپايىم اۋىل تۇرعىندارى ءوز ۇلەستەرىن الىپ، ءماز-مەيرام بولىپ تارقاسادى. الايدا، جەر استىنان جىك شىقتى دەگەندەي، اۋىلدىڭ 20 شاقتى ازاماتى شالا ءبۇلىنىپ، «كونكۋرستى زاڭسىز ءوتتى» دەپ سوتقا شاعىمدانعان. سودان بەرى اۋىلدىڭ بەرەكەسى قاشتى. جاعالاي ورنالاسقان كورشى-قولاڭ، اعايىن-تۋىس ءبىر-بىرىنە الاكوزدەنىپ، ەكىگە جارىلىپ وتىر.

اقسۋ اۋدانىنىڭ اكىمدىگى بەرگەن اقپاراتقا سايكەس، 2022 جىلى اۋداندا اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەرگە 7 كونكۋرس وتكىزىلگەن.  ەگىنسۋ، سۋىقساي، قاپال، قاراكوز، قىزىلاعاش، قاراسۋ اۋىلدىق وكرۋگتەرى بويىنشا جالپى 197 جەر ۋچاسكەسى كونكۋرسقا شىعارىلدى. كولەمى 27 128 گەكتاردى قۇرايدى. ونىڭ ىشىندە 462 گەكتار سۋارمالى ەگىستىك، 1318 گەكتار ءتالىم ەگىستىك، 54 گەكتار شابىندىق، 25 294 گەكتار جايىلىم جەر.

«ماتاي اۋىلدىق وكرۋگى بويىنشا 69 لوت شىعارىلعان. تۇرعىندار تاراپىنان تۇسكەن شاعىمعا بايلانىستى قازىرگى ۋاقىتتا سوت پروتسەسى ءوتىپ جاتىر. سوت شەشىمى نەگىزىندە جۇمىستار اتقارىلماق»، - دەلىنگەن حابارلامادا.

«تويىمسىز. قاناعاتسىز. پويىزدى توقتاتامىز»: جەتىسۋ وبلىسىندا ءبۇتىن ءبىر اۋىل بۇرىنعى پوليتسيا قىزمەتكەرىنە بولا سوت تابالدىرىعىن توزدىرىپ ءجۇر

اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ايتۋىنشا، وسى داۋدى ۇيىمداستىرىپ وتىرعان – بۇرىنعى قۇقىق قورعاۋ ورگانىنىڭ قىزمەتكەرى مارات ومىربەك دەگەن ادام. ول زاڭدى وتكەن جەر كونكۋرسىنا قاناعاتتانباي، ءوزىنىڭ مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسپايتىن 20 شاقتى تۋىس-تۋعانىنىڭ اتىنان ارىز-شاعىم بەرگىزگەن. «ونىڭ ماقساتى – وزىنە تاعى قوسىمشا جەر الۋ»، - دەيدى تۇرعىندار. سوتقا ماتاي اۋىلىنىڭ اقساقالدار القاسى باستاعان، كونكۋرس بويىنشا جەرگە يە بولعان ازاماتتار كەلىپ، قاتىستى.

تولعانبەك مۇساعۇلوۆ، 70 جاستا:

– كونكۋرس وتكەن سوڭ، ناتيجەسىنە قاناعاتتانباعان مارات دەگەن جىگىت ارىز جازىپ، اۋىلداعى اعايىندى ءبىر-بىرىمەن وشتەستىرىپ، رۋ-رۋعا ءبولىپ، اراعا جىك سالدى. ول جىگىتتىڭ ىستەپ وتىرعانى دۇرىس ەمەس. ارىز جازۋشى 20 شاقتى ادامنىڭ ءبارى ءوز تۋىسقانى. سولاردىڭ اتىنان ءوزى جەر العىسى كەلىپ وتىر. ونىڭ ونسىز دا 5,5 مىڭ گەكتار جەرى بار. ءبىز مۇنى جاقسى بىلەمىز. ال قالعان اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ارقايسىنا 500 گەكتاردىڭ كولەمىندە جەر ءتيىپ وتىر. كونكۋرس ءادىل ءوتتى. مىڭداعان گەكتار جەرى بار ادام ادالىنان الىپ وتىرعان ازاماتتاردىڭ جەرىنە تالاسىپ وتىر.

جەتى ادام ۇيالىپ، ارىزىن قايتارعان ەدى. «ءبىز جەر الۋعا قاتىسپايمىز، ءبىزدىڭ قۇجاتىمىزدى الىپ، اتىمىزدان ارىز جازىپ جىبەرگەن، ءبىز مۇنى بىلمەدىك»، - دەدى. بىراق سوزدەرىنەن تاعى اينىپ وتىر.

سوتقا جۇگىنگەندەردىڭ جەتەۋى ارىز-شاعىمىن قايتارىپ العان، بىراق بۇگىندە ولاردىڭ ەكەۋىنەن باسقاسى ارىزدارىن المايتىن بولىپ شەشكەن. «ولارعا قىسىم كورسەتكەن سياقتى» دەپ بولجايدى ماتاي اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى.

اقساقالدار ادىلدىك ىزدەپ ءجۇر

قىدىرمولدا ەسپەنبەتوۆ، 80 جاستا:

– التىنشى جەلتوقساندا جەر ءبولۋ ماسەلەسى بويىنشا اۋدان ورتالىعىندا كونكۋرس ءوتتى. سوندا ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ باسىم بولىگى جەرگە يە بولدى. ونىڭ كوپشىلىگى مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسا باستاعان جاستار. كەيىنگى كەزدە سيىر، جىلقى ساتىپ الدى. كونكۋرس ناتيجەسىنە كەيبىر ازاماتتار قارسى شىعىپ وتىر. كونكۋرس بولعان سوڭ جەڭىس تە، جەڭىلىس تە بولادى. ءبىز وسى جەرگە كونكۋرستا جەڭگەن ازاماتتاردى قولداۋعا كەلىپ وتىرمىز. ءماسليحات تاعايىنداعان كوميسسيانىڭ شەشىمىن ءوز كۇشىندە قالدىرسا ەكەن دەگەن تالابىمىز بار.

ەگەر ماسەلە شەشىمىن تاپپاسا، قولىمىزدان كەلەتىن بارلىق مۇمكىندىكتى پايدالانامىز، كەرەك بولسا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە دە بارامىز.

- جەر كوميسسياسىنىڭ 69 لوت بويىنشا وتكىزگەن كونكۋرسى 97 پايىزعا ورىندالىپ، قاراپايىم ادامدار جەڭىمپاز اتانعان. ءبىر ادامىڭ كەسىرىنەن جاستار ەكىگە ءبولىنىپ جاتىر. وسىلاردى سابىرعا شاقىرىپ توقتاتۋمەن ءجۇرمىز. جەڭىمپاز اتانعانداردىڭ ءبارى دە ماتاي اۋىلىنىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىن قالايدى. ماتايدا بىزدە شابىندىق جوق، ەگىندىك جوق، ءبىر تەمىر جولمەن وسى مال شارۋاشىلىعى عانا. تەمىر جولدىڭ كوپ سالالارى قىسقارىپ تا جاتىر. سوندىقتان مىنا جاستارىمىزدىڭ كوبى مال شارۋاشىلىعىنا اۋىسىپ جاتىر. قىزىلقۇمدى جەردە تۇرامىز. سۋارمالى جەر دە جوق.

كونكۋرستى داۋلاپ جۇرگەن ومىربەك سەمبەكۇلى دەگەن جىگىت. ونىڭ جەرى دە، مالى دا بار. ءتىپتى، مالدى بورداقىلاۋ ءۇشىن بۇرىنعى اسكەري بولىمشەنى دە وزىنە الىپ العان. وسىنىڭ ءبارىن قاناعات تۇتپاي تۇر بۇل بالا. جاستاردى سابىرعا شاقىرماساق ماتاي ەكىگە ءبولىنىپ تۇرمىز. ەندى ءبىر-ءبىرىنىڭ قانىن ءىشىپ، سۇيەكتەرىن ءمۇجيتىن شاققا جەتىپ وتىر. سوندىقتان دا، ءبىز اقساقالدار بالالارلاردى سابىرعا شاقىرىپ شاپقىلىپ ءجۇرمىز. ەگەر وسى سوتتىڭ شەشىمى ءادىل شىقپاسا، وندا جوعارى جاققا شاعىمدانامىز. ومىربەك سەمبەكۇلى دەگەن جىگىت بۇرىنعى پوليتسيا قىزمەتكەرى ول جاستارعا قازىردىڭ وزىندە سوت بىتكەننەن كەيىن دە اياقتارىڭنان شالىپ، كۇن كورسەتپەيمىز دەپ قوقان-لوققى كورسەتىپ وتىر. ول ءتىپتى 7 جىلدان بەرى ماتاي اۋىلىنىڭ اكىمى بولىپ وتىرعان جاس بالاعا دا كورسەتپەگەن قورلىعى جوق. ءتۇرلى-ءتۇرلى «پودستاۆا» شانتاج جاساپ كەلەدى. ويتكەنى اكىم اۋىل ءۇشىن جانىن بەرىپ كونكۋرسقا كىرىسكەن. ول جىگىت كوپ جەرگە يەلىك ەتۋ ءۇشىن 20 ادامنىڭ كۋالىگىن ءوزى الىپ الىپ، ارىز تۇسىرگەن. زاڭسىز. ولار قورقىپ ۇندەمەگەن ەدى. ەندى ىشىندەگى 7 ادام جەرگە قاتىسۋعا وزدەرىنىڭ ءوتىنىش بەرمەگەنەرىن ايتىپ، قايتا قارسى ارىز جازدى. سوت اراسىندا ونلاين وتەدى. ءبارىڭ ءبىر كابيەنتتە وتىرىڭدار دەيدى. ال قارسى تاراپتىڭ ادۆوكاتى ورىس. ونىڭ ارىزىنا بولا ءبۇتىن ءبىر اۋىل سوتتا ورىسشا سويلەۋىمىز كەرەك پە؟ قورلىق قوي. وزدەرى ونلايندا، اۋداراماسى دا ەستىلمەيدى. ال مىنا جاقتان 69 قازاق وتىرمىز قاتىسىپ، وسى ەندى زاڭدى ما؟، - دەدى اقسۋ اۋدانى ماتاي ستانساسىنىڭ تۇرعىنى داريا دوسپاەۆا.

ونىڭ ايتۋىنشا، سوتتاسىپ وتىرعان بۇرىنعى پوليتسيا قىزمەتكەرى اۋىل اكىمىنە، كونكۋرسپەن جەر العان ازاماتتارعا قوقان-لوقى كورسەتكەن.

ادۆوكات ازامات ءسىلاموۆ: «ىسكە پروكۋراردىڭ قاتىسۋىن سۇرايمىز»، - دەيدى. جەر كوميسسياسىنىڭ قۇرامى وسى ۋاقىتقا دەيىن وزگەرمەگەن.

– اۋدان بويىنشا وتكەن 7 كونكۋرس زاڭدى دا، ماتايدا وتكەن 8-ءشى كونكۋرس زاڭسىز بولماق پا؟ ءبىز ولاي ويلامايمىز. كونكۋرستىڭ ءوتۋ بارىسى بەينەتاسپاعا جازىلدى، اشىق ءوتتى. جەر كوميسسياسى قاۋلى شىعارىپ قويدى. سول قاۋلىنى زاڭدى كۇشىندە قالدىرۋىن سۇرايمىز، - دەيدى قۇقىق قورعاۋشى.

اقسۋ اۋدانىنىڭ اكىمى ەسىم بازارحانوۆ ءبارى سوت شەشىمىنە بايلانىستى ەكەنىن ايتادى.

– سوت جەر كوميسسياسىنىڭ شەشىمىن نە بۇزادى، نە قالدىرادى. سول كەزدە بارىپ، قول قويا الامىن، - دەيدى ول.

سوت پروتسەسى اياقتالعان جوق. كەلەسى سوت وتىرىسى اقپان ايىنىڭ 3-ىنە قالدىرىلدى.

Abai.kz