بۇگىن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قاتىسۋىمەن قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان كەڭەيتىلگەن ۇكىمەت وتىرىسى ءوتتى.

جيىندا پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ، استانا اكىمى جەڭىس قاسىمبەك بايانداما جاسادى. وبلىس اكىمدەرى، مينيسترلەر، پارتيا، فراكتسيا جەتەكشىلەرى قاتىستى.

پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆتىڭ ايتۋىنشا، قاڭتار-ناۋرىزدا ەلدىڭ ءجىو 4,9 پايىزعا وسكەن.

«بيىل جاڭاوزەن قالاسىندا جالپى قۋاتى 900 ملن تەكشە مەتر جاڭا گاز وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسى باستالادى»، - دەدى سمايىلوۆ.

ۇكىمەت جەتەكشىسىنىڭ ايتۋىنشا، كەيىنگى ءتورت اپتادا ەلدە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار قىمباتتاماعان. ناۋرىزدا ينفلياتسيا تومەندەگەن.

ەڭبەك شيەلەنىستەرى تۋرالى ايتقان ۆيتسە-پرەمەر التاي كولگىنوۆ باتىس وڭىرلەردە «كەيبىر كاسىپورىنداردا قاۋىپ ساقتالىپ وتىر» دەدى. بىراق كاسىپورىنداردىڭ اتىن اتامادى.

«قازاقستاندا مۇناي-گاز وندىرەتىن كاسىپورىندارعا سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيالارمەن ەڭبەك كەلىسىمشارتتارى 1 جىلدان 3 جىلعا دەيىن ۇزارتۋى مۇمكىن»، - دەدى ۆيتسە-پرەمەر التاي كولگىنوۆ.

استانا اكىمى جەڭىس قاسىمبەك قالانىڭ اۋاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن گازداندىرۋ ءجۇرىپ جاتىر دەدى. «قازىر 12 مىڭنان استام ابونەنت، N1 جانە N2 جىلۋ ورتالىقتارىنداعى 16 قازاندىق، 13 اۆتونومدى جىلۋ ستانتسياسى گازعا كوشىرىلگەن»، - دەدى ول.

جۋىردا استاناداعى جاڭاوزەندىك مۇنايشىلاردىڭ نارازىلىعىنان كەيىن ەلدە مۇناي-گاز كومپانيالارىنا قىزمەت كورسەتەتىن مەردىگەر كومپانيالارمەن كەلىسىمشارتتى ۇزارتۋ ماسەلەسى ايتىلا باستاعان ەدى. بۇل استانادا قازىر قازمۇنايگاز جانە جاڭوازەندىك مۇنايشىلارمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان كەلىسسوز كەزىندە دە ايتىلعان. قازىر كەلىسسوز جالعاسىپ جاتىر.

ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلان نوعاەۆ: «بيىل 39 مىڭ جۇمىس ورنى، سونىڭ ىشىندە 32,5 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن اشۋ جوسپارلاپ وتىرمىز»، - دەدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن وبلىس بيۋدجەتىنەن 1,4 ملرد تەڭگە بولىنگەن.

نوعاەۆ ەڭبەك داۋىنا بايلانىستى ەسەپتىك كەزەڭدە 17 ەڭبەك داۋى تىركەلگەنىن،قازىرگى تاڭدا 5 ەڭبەك داۋى شەشىلىپ، 12-ءسى مونيتورينگتە تۇرعانىن ايتتى.

توقاەۆ: «مۇناي-گاز سالاسىنا قاراپ وتىرعان جاڭاوزەندى دامىتۋ ءۇشىن ارنايى كەشەندى جوسپار قابىلداندى»، - دەدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، «مۇنايشى بولعىسى كەلەتىن جاستار كوپ، بىراق بۇل دۇرىس ەمەس. مۇناي قورى تاۋسىلعان كەزدە ايماقتاعى احۋال كۇردەلى بولىپ كەتۋى مۇمكىن».

بيلىك ءوڭىردى دامىتۋ ءۇشىن ءتۇرلى باعدارلامالار قابىلدانعانىن بۇعان دەيىن دە ايتقان، الايدا جەرگىلىكتى تۇرعىندار ودان ناتيجە از دەپ سانايدى.

ۇكىمەت كەڭەسىندە بىلتىر اپات بولعان ەكىباستۇز جىلۋ ورتالىعىن جاڭارتۋ قاجەتتىگى، اپاتقا جول بەرمەۋ ماڭىزدىلىعى ايتىلدى. بۇعان قوسا، قالاداعى گرەس-1 ەنەرگوبلوگىن ىسكە قوسىپ، گرەس-2-ءنىڭ ەكى جاڭا بلوگىن سالا باستاۋ كەرەكتىگى ايتىلدى.

بۇعان دەيىن جەرگىلىكتى باق ەكىباستۇزداعى ەكى ەنەرگوبلوكتى سالۋعا قىتاي كومپانياسى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانىن جازعان.

بىرقاتار ايماقتا نارازىلىق تۋعىزعان جانارمايدىڭ قىمباتتاۋى تۋرالى توقاەۆ ءتاريفتى امالسىز كوتەرۋگە تۋرا كەلەتىنىن ايتتى.

«تۇسكەن قارجىنى دەلدالدار، ياعني الىپساتارلار يەمدەنىپ كەتپەۋى قاجەت. ونى جاڭا مۇناي-گاز جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋعا جانە مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىن جاڭعىرتۋعا جۇمساۋ كەرەك»، - دەدى پرەزيدەنت.

توقاەۆ استاناداعى سۋ تاپشىلىعى «قۇرىلىستىڭ كوبەيۋى» سەبەپ بولعانىن ايتتى. ول بۇل ءبىر قالاداعى عانا ەمەس، تۇتاس ايماقتاعى ءىرى ماسەلە دەپ، حالىقتى سۋدى ۇنەمدەۋگە شاقىردى.

توقاەۆ يەسىز يتتەرگە قاتىستى كوپ شاعىم تۇسكەنىن العا تارتىپ، «بيلىك وكىلدەرى مۇنىمەن اينالىسپايدى، جاعداي باقىلاۋدان شىعۋى مۇمكىن» دەپ ەسكەرتىپ، شارا قولدانۋعا ۇندەدى.

توقاەۆ بۇل ءسوزىن ەلدە جانۋارلارعا قاتىگەزدىك جاسالعانى جونىندە اقپارات ءجيى شىعىپ جاتقان شاقتا ايتىپ وتىر. جانۋارلاردى قورعاۋشىلار يەسىز يت، مىسىق جانە وزگە دە جانۋارلاردى ازاپتاعاندارعا جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋدى ۇسىنىپ كەلەدى.

قالالاردىڭ سىرتقى كەلبەتى، كوركىن سىناعان توقاەۆ شىعىس ەۋروپا، بالقان ەلدەرىن مىسال رەتىندە كەلتىرىپ، ول جاقتا تەك قالا بيلىگى عانا ەمەس، قالا كوركىن جاقسارتۋعا جەرگىلىكتى تۇرعىندار دا اتسالىسىپ جاتىر دەدى.

پرەزيدەنت ۇللتىق قوردان قاراجات الا بەرۋدى دوعارۋ كەرەگىن ايتتى.

«ۇلتتىق قورعا جارماسا بەرۋدى دوعارۋ قاجەت. مەن بۇل تۋرالى وسىعان دەيىن دە تالاي رەت ايتتىم. ۇلتتىق قور – بولاشاق ۇرپاقتىڭ قاراجاتى. ءبىز ونىڭ رەسۋرستارىن تەك قاجەت جاعدايدا، داعدارىس كەزەڭىندە پايدالانۋىمىز كەرەك.

مەملەكەتتىك-جەكەشەلىك ارىپتەستىك جانە جان باسىنا شاققانداعى قارجىلاندىرۋ ينستيتۋتىن، اسىرەسە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن تولىق كولەمدە پايدالانۋ قاجەت»، - دەدى توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسى 2050 – ستراتەگياسىن جاڭارتۋدى تاپسىرعانىن ەسكە سالدى.

«قازىر مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىندە 163 قۇجات بار. ونىڭ ارقايسىسى ورتاشا العاندا 40 ءىس-شارانى قامتيدى. 2010 جىلدان بەرى سوزىلىپ كەلە جاتقان تاپسىرمالار بار. تاپسىرمالاردىڭ وزەكتىلىگىن قايتادان مۇقيات قاراۋ قاجەت. قاعازباستىلىق كەرەك ەمەس.

مەن سوڭعى كەزدەگى جاھاندىق ۇردىستەردى ەسكەرىپ، 2050 – ستراتەگياسىن جاڭارتۋدى تاپسىردىم. بۇل ۇزاق مەرزىمگە ارنالعان قۇجات بولۋعا ءتيىس. وندا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە قوعامدىق-ساياسي دامۋ جولىنداعى نەگىزگى باسىمدىقتار ايقىندالۋى كەرەك. 2025 جىلعا دەيىنگى ۇلتتىق دامۋ جوسپارى وزەكتىلىگىن جوعالتتى دەپ ويلايمىن. سول سەبەپتى جاڭا قۇجات ازىرلەۋ قاجەت. وندا ەلىمىزدىڭ ورتا مەرزىمگە ارنالعان ماقسات-مىندەتتەرى ناقتى بەلگىلەنۋگە ءتيىس.

بۇل قۇجات مەملەكەتىمىزدى دامىتۋعا قاتىستى بارلىق ماسەلەنى قامتۋى قاجەت. سايلاۋ الدىنداعى باعدارلامام دا ەسكەرىلۋى كەرەك. وعان ءماجىلىس سايلاۋىندا جەڭىسكە جەتكەن «امانات» پارتياسى باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى تۇستارىن قوسقان ءجون. باسقا پارتيالاردىڭ ورىندى ۇسىنىستارىنا دا باسا ءمان بەرگەن ابزال»،-دەدى ول.

توقاەۆ قازىر ارقانى كەڭگە سالىپ وتىرۋعا ۋاقىت ەمەس ەكەنىن ەسكەرتتى.

«جۇكتەلگەن مىندەتتەردى ورىنداۋ ءۇشىن دەرەۋ ىسكە كىرىسۋ كەرەك. تاپسىرمالار مۇلتىكسىز جانە ۋاقتىلى ورىندالۋعا ءتيىس. ايتپەسە، سالدارى اۋىر بولادى. رەفورمالاردىڭ ناتيجەسىن ءاربىر ازامات ناقتى سەزىنۋى قاجەت»، - دەدى ول ءسوز سوڭىندا.

Abai.kz