ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى

نۇرلان اسقارۇلى نوعاەۆ مىرزاعا!

قۇرمەتتى نۇرلان اسقارۇلى!

اقتاۋ، جاڭاوزەن، جەتىباي قالالارىنىڭ اۆتوكولىكپەن حالىقارالىق جۇك تاسىمالداۋشى كاسىپكەر ازاماتتارى وزدەرىنىڭ جۇك تاسىمالى سالاسىنداعى كۇننەن كۇنگە قيىنداپ بارا جاتقان جاعدايلارىن قاپەرىڭىزگە بەرە وتىرىپ، تومەندە باياندالعان ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋىنا ىقپال ەتۋىڭىزدى سۇرايدى.

ماڭعىستاۋ وبلىسىندا اۆتوكولىكپەن جۇك تاسىمالداۋ سالاسىن دامىتۋعا ەشقانداي كوڭىل بولىنبەيدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولمايدى.

ەلىمىزدىڭ ەۆرازيا ماتەريگىندە، لوگيستيكالىق تۇرعىدان قاراعاندا وتە قولايلى گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا قاراماستان بۇگىنگى تاڭدا وتاندىق جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ بولماۋىنان جۇك تاسىمالداۋشى كاسىپكەرلەر زارداپ شەگۋدە، مەملەكەتىمىز قازىناسىنا تۇسەتىن قارجىسىنان ايىرىلۋدا.

ماڭعىستاۋدا، وڭىرىمىزدەگى تەڭىز ايلاقتارى (مورپورتتار) ارقىلى كەلەتىن جۇك تاسىمالدارىنىڭ نەگىزگى بولىگى رەسەي، تۇركيا، وزبەكستان ترانسپورت كومپانيالارىنىڭ ەنشىسىنە كەتۋدە، بىزدەر سولارعا بولماشى سوماعا جالدانىپ جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر بولىپ وتىرمىز.

ءبىزدىڭ جۇك تاسىمالداۋشى كاسىپكەرلەرىمىز سوڭعى 4-5 جىلدا قيىندىقتارعا قاراماستان (اۆتوكولىكتەردىڭ ، قوسالقى بولشەكتەردىڭ، جانار-جاعار مايلاردىڭ قىمباتتاۋى) ءبىراز جەتىستىككە جەتكەن بولاتىن. جاڭادان حالىقارالىق جۇك تاسىمالداۋ باعىتتارىندا جۇمىس ىستەپ، تاجىريبە جيناقتاپ، جۇك تاسىمالداۋدىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرە باستاعان.

بىراق ۇكىمەت تاراپىنان قولداۋدىڭ ءوز دارەجەسىندە بولماۋى، كۇن سايىن تۋىنداپ وتىرعان ءار ءتۇرلى كەدەرگىلەر تاسىمالداۋشىلاردى تىعىرىققا تىرەۋدە جانە سول سەبەپتى دە وسى حات ارقىلى سىزدەن وسى ماسەلەگە كوڭىل ءبولۋىڭىزدى سۇراۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىرمىز.

قازىرگى الەمدەگى گەوساياسي جاعدايعا بايلانىستى، الداعى 10-15 جىلدا ازياداعى جۇك تاسىمالداۋ باعىتى، (ەۆروپا – تۇركيا – يران – تۇركىمەنستان – قازاقستان...، ترانسكاسپي،) ۇلكەن قولداۋعا يە بولاتىنىنا نەگىز بار جانە سوڭعى كەزەڭدە تەڭىزبەن، قۇرلىقپەن بولسىن جۇك تاسىمالىنىڭ كوبەيۋى وسىعان دالەل.

قازىرگى باعىتپەن وسى «پيروگتان» ءوز ۇلەسىمىزدى الا الماي قالۋىمىز مۇمكىن.

سوندىقتان ءبىزدىڭ تاسىمالداۋشىلاردىڭ مۇددەسىن بۇگىن قورعاپ، وسى سالانى دامىتۋ اسا ماڭىزدى جانە اتالعان ماسەلەلەرىنىڭ شەشىلمەۋى تەك جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ جۇمىسسىز قالۋىنا اكەلمەيدى، بۇل جاعداي تۇتىنۋ تاۋارلارىنىڭ جانە ازىق-تۇلىكتىڭ، 95 پروتسەنتى سىرتتان تاسىمالداناتىن ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدا باعانىڭ شارىقتاپ، ۇلكەن الەۋمەتتىك قيىنشىلىقتاردىڭ تۋىنداۋىنا سەبەپ بولاتىنى ءسوزسىز.

ونىڭ ۇستىنە ماڭعىستاۋدا جۇمىسسىزدىق كۇننەن كۇنگە ءتۇيىنىن شەشۋى قيىنداپ بارا جاتقان ۇلكەن ماسەلەگە اينالىپ بارا جاتقانىن ەسەپكە الساق، ۇكىمەتتەن مۇنايشى جۇمىسىن سۇراماي، وزدەرى اقتاۋ، جاڭاوزەن، جەتىباي تۇرعىندارىنا، 200-300 ادامعا جۇمىس تاۋىپ بەرىپ وتىرعان جۇك تاسىمالداۋشى كاسىپكەرلەردىڭ قولداۋ كورسەتۋدى، ول سالانى دامىتۋدى تالاپ ەتۋى زاڭدىلىق.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، وبلىسىمىزداعى جۇك تاسىمال ماسەلەسىن كەشەندى تۇردە شەشۋ ماڭعىستاۋلىقتار ءۇشىن دە، جاڭا قازاقستان بولىپ وزگەرۋىمىز ءۇشىن دە بۇگىنگى كۇننىڭ تالابى.

جوعارىدا اتاپ وتكەن جاعدايلاردى قاپەرىڭىزگە بەرە وتىرىپ ماڭعىستاۋلىق جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ تالاپتارىن جەتكىزەمىز.

1. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 02.2023 ج. باستاپ  كۇشىنە ەنگەن، قر يقديم 13.12.2022 ج. №715 بۇيرىعى – تاسىمالداۋشىلارعا حالىقارالىق جۇك تاسىمالداۋشىلارعا بەرىلەتىن كۋالىگىن جانە اۆتوكولىكتەرگە بەرىلەتىن رۇقسات كارتاسىن 10-15 انىقتاما تاپسىرىپ 2 جىلدان سوڭ بەرۋگە شىعارعان زاڭنامالىق وزگەرىستەرى (وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىر كۇندە بەرىلىپ كەلگەن ) ماڭعىستاۋلىقتاردىڭ عانا ەمەس، ەلىمىزدەگى وسى سالاداعى كاسپكەرلەردىڭ نارازىلىعىن تۋدىرۋدا. اتالعان وزگەرىستەر جۇك تاسىمالداۋ سالاسىنىڭ دامۋىنا كەدەرگى بولۋدا. مۇنى ويلاپ تابۋشىلاردىڭ شەت ەلدىك رۇقسات بلانكىلەرىمەن (يبر، دوزۆول), اينالىساتىن الىپ-ساتارلارعا توسقاۋىل قويۋ جانە قازاقستانعا تىركەلىپ الىپ ەلىمىزدىڭ اتىنان جۇمىس ىستەپ جاتقان كومپانيالارعا توسقاۋىل قويۋ دەپ تۇسىندىرگەن بولاتىن. بۇل ماسەلەنى باسقاشا شەشۋگە بولار ەدى دەپ ويلايمىز. مىسالى بىزدەر، ماڭعىستاۋلىق تاسىمالداۋشىلار، الىپ ساتارلاردى وزدەرىمىز انىقتاپ ساتاتىن شرب (دوزۆولدارىن) الماي، ولاردىڭ ساتۋىن توقتاتتىق. ال رەسەيدىڭ، بەلارۋسسيانىڭ مەكەمەلەرىن ەلىمىزدە تىركەۋدى زاڭنامالىق تۇردە توقتاتۋ كەرەك. سەبەبى ولار ءوز ەلىنە سالىنعان سانكتسيانى اينالىپ ءوتۋ ماقساتىندا جاساپ وتىر. سوندىقتان كورسەتىلگەن وزگەرتۋلەردى جۇك تاسىمالداۋشى كاسپكەرلەردىڭ مۇددەسىنە قايشى، بەلگىلى ءبىر توپتاردىڭ مۇدەسىن كوزدەگەن شارا دەپ ەسپتەيمىز جانە قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەمىز.

2. كەنەتتەن 28,3% كە (230-295 تگ/ل) جۋىق قىمباتتاعان جانار ماي باعاسىن، 5% كولەمىنەن اسىرماۋ. بۇل قىمباتتاتۋ ەلىمىزدەگى ماي قۇيۋ بەكەتتەرىنىڭ (ازس) بەلگىلى ادامداردىڭ جەكە بيلىگىندە ەكەنىن ەسكەرسەك ەسكى جۇيەنىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋ دەپ سانايمىز. باتىس ەلدەرىندە جانار مايدى 5%-كە قىمباتسىتۋ ۇلكەن تولقۋلارعا اكەلەتىنىن بەلگىلى، سول جاعدايدى كوكسەگەندەردىڭ ءىسى بولماسا، بۇل قاراپايىم حالىققا تۇسىنىكسىز. ال تىلگە تيەك ەتىپ وتىرعان الىپ-ساتارلاردى قاتاڭ جازاعا السا وزىنەن ءوزى توقتار ەدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن قولدانىلىپ كەلگەن، شەتەلدىك كولىكتەر ءۇشىن ءليميتتى تۇردە جانار ماي باعاسى 450-500 تگ/ل بولۋى – قۇپتارلىق شارا، ول ەلدەر بۇل باعاعا ءوز ەلدەرىندە ۇيرەنگەن جانە ەكونوميكاسى وسىعان ساي جانە وتاندىق تاسىمالداۋشىلارعا وزگە تاسىمالداۋشىلار الدىندا ارتىقشىلىقتار بەرەدى.

3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جانە تۇرىكمەنستان، يران ۇكىمەتتەرىنڭ اراسىنداعى حالىقارالىق اۆتوكولىكپەن جۇك تاسىمالداۋ كەلىسىم شارتتارىنا مۇمكىندىگىنە قاراي قازاقستاندىق جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن وزگەرىستەر ەنگىزۋ ماسەلەلەرىن قاراستىرۋ.

4. ۋاقىتشا عانا شەشىلگەن (01.01.2024 ج. دەيىن) قازاقستاندىق كولىكتەردىڭ تەمىر-بابا كەدەن بەكەتىندەگى بەيتاراپ ايماقتان قايتا تىركەۋ ارقىلى شەت ەل تىركەمەلەرىمەن قازاقستانعا، ەۆروازيا ەكونوميكالىق قوعامداستىعى ەلدەرىنە (ەۆرازەس) جۇك تاسىمالداۋ ماسەلەسىن تولىقتاي شەشۋ.

5. حالىقارالىق، جاڭاوزەن –تەمىر-بابا تاس جولىنا اسفالت توسەۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋ (70 كم).

6. شەتەلدىك جۇك تاسىمالداۋشىلارعا جاڭاوزەن-جەتىباي-بەينەۋ-اتىراۋ-ورال تاس جولدارىن اقىلى قىلىپ جانە وتاندىق اۆتوكولىكتەرگە تەگىن كۇيىندە كالدىرۋ. (سەبەبى، بۇل جولدار ەلىمىزدىڭ سالىق تولەۋشىلەرىنىڭ قارجىسىنا سالىنعان). بۇل وتاندىق تاسىمالداۋشىلارعا، وزگە ەلدىڭ تاسىمالداۋشىلارىنىڭ الدىندا، ارتىقشىلىق بەرەدى.

7. ءتيىستى مەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ تۇركىمەن تاسىمالداۋشىلارىنىڭ ەلىمىزگە كىرىپ-شىعۋ ۆيزالارىن قاتاڭ باقىلاۋعا الۋىن تالاپ ەتەمىز. سەبەبى تۇركىمەن ەلىنىڭ تاراپىنان بىزگە قويىلاتىن تالاپتار وتە كوپ، ۆيزالارى دا قىمبات، ولار مۇنى ءوز تاسىمالداۋشىلارىنىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋ شاراسى دەپ ەسەپتەيدى.

اتالعان جاعدايدى ەسكەرىپ تۇرىكمەن تاسىمالداۋشىلارىنا دا تەڭ دارەجەدە تالاپ قويىلۋى كەرەك.

8. جۇك تاسىمالىنىڭ جۇمىستارىنا قاتىسى بار مەمىلەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ باسقارۋ ۇيىمدارىندا وتاندىق جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ مۇددەسىن وزگە ەلدەردىڭ الدىندا قورعاي بىلەتىن، قالىپتاسقان جاعدايلاردى باتىل، ساراپتاپ شەشە بىلەتىن ماماندارمەن الماستىرۋدى تالاپ ەتەمىز. بۇل جاعداي وبلىسىمىزدىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسىنا دا قاتىستى دەپ ەسەپتەيمىز، بۇل مەكەمەنىڭ باسشىسىنىڭ «جۇمىسكەرلىگى» سونداي، ول ادامنىڭ كىم ەكەنىن دە بىلمەيمىز.

9. وبلىسىمىزداعى اۆتوكولىكپەن جۇك تاسىمالداۋ جۇمىستارىن وركەندەتۋ ماقساتىمەن، كاسىپكەرلەر پالاتاسى مەن تاسىمالداۋشىلار اراسىنداعى بايلانىستى كۇشەيتۋ، جۇك تاسىمالىنا قاتىسى بار مەملەكەتتىك مەكەمەلەرمەن ءجيى سەمينارلار وتكىزۋ. وبىلىسىمىزدا كازاتو ماماندارىنىڭ قازاق تىلىندە وقىتۋ كۋرستارىن ۇيىمداستىرۋىن تالاپ ەتەمىز. بۇل ۇيىمعا مۇشە بولۋ ءۇشىن جۇمسالاتىن جارنا كولەمىن (2 ملن. تەنگەدەن اساتىن) ەكى ەسەگە ازايتۋ ماسەلەسىن شەشۋ.

10. بۇگىنگى تاڭدا قىتاي ەلىمەن ۆيزاسىز قارىم-قاتىناس جاساۋ باعىتىندا جاسالىپ جاتقان شارالاردى ءۇزىلدى-كەسىلدى توقتاتۋدى تالاپ ەتەمىز.

11. قازاقستان-قىتاي شەكارالىق كەدەن بەكەتتەرىندەگى اۆتوكولىكتەردى ەلەكتروندىق كەزەكتەرگە قويۋعا قاتىستى قالىپتاسقان جاعدايدى ءتيىستى مينيسترلىكتەرمەن شەشۋ جولدارىن قاراستىرۋدى تالاپ ەتەمىز.

حاتىمىزدى قورتىندىلاي كەلە، جوعارىدا كورسەتىلگەن قيىندىقتار اۆتوكولىكپەن جۇك تاسىمالداۋ سالاسىنداعى قوردالانعان كوپ ماسەلەلەردىڭ ءبىر بولىگى ەكەنىن ايتا كەلىپ، ءبىزدىڭ باستى سۇراۋىمىزدىڭ ءمانى، جاساپ جاتقان جۇمىسىمىزعا كەدەرگى كەلتىرمەي، ونى دامىتىپ، جالعاستىرا بەرۋىمىزگە، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق وركەندەۋىنە شامامىزعا قاراي ءوز ۇلەسىمىزدى قوسۋىمىزعا زاڭ اياسىندا جاعداي جاسالسا ەكەن دەگەن تىلەگىمىزدى نازارىڭىزعا الىپ، ءتيىستى شاراسىن الۋىڭىزدى سۇراۋ.

ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۆتوكولىكپەن جۇك تاسىمالداۋشى كاسىپكەرلەرى

Abai.kz