بۇگىن – اقىن تابىلدى دوسىموۆتىڭ تۋعان كۇنى
مەنىڭ بىلۋىمشە، تابىلدى دوسىموۆتىڭ كوپ كىتابى شىققان جوق. ول كىتاپ شىعارۋعا دا اسا قۇلىقتى بولا قويماعان ءتارىزدى. قايتىس بولعاننان كەيىن بارىپ «ءىز تاستاپ اققان ءبىر جۇلدىز...» اتتى كىتابى جارىق كوردى دەپ ەستىدىم...
كىتابى جارىق كورمەسە دە، ول ءبىر وڭىرگە عانا ەمەس، ەلىمىزگە تانىمال اقىن بولدى. وعان تابىلدىنىڭ ءوز ولەڭىنە ءوزى اۋەن شىعارىپ، ونى گيتارامەن ءوزى ورىندايتىن امبەباپتىعى، ياعني بارد ستيلىندەگى اقىن ەكەنى سەبەپ بولعان شىعار. قازاقتىڭ سال-سەرىلەرىنەن سوڭ مۇنداي بىرنەشە ونەردىڭ تىزگىنىن قاتار ۇستاعان تۇلعالار كوپ ەمەس-ءتى.
تابىلدى 2000-جىلداردىڭ ورتا شەنىندە الماتىعا ءبىر كەلگەنىندە «جازۋشى» باسپاسىنا سوقتى. رەداكتسيادا ەسەنباي دۇيسەنبايۇلى ەكەۋىمىز وتىر ەدىك. ستۋدەنت كەزىنەن جاقسى تانيتىن باۋىرىمىز تولىسىپ، ەڭگەزەردەي جىگىت بولىپتى. «سىزدەرگە سالەم بەرەيىن دەپ ارنايى كەلدىم، اعالار! – دەدى ول بىزبەن امانداسىپ جاتىپ. – باسقا ەشقانداي شارۋام جوق». از-كەم اڭگىمەلەسىپ وتىردىق. «ەلگە سىيماي ءجۇرمىن»، – دەدى ول اڭگىمەسىنىڭ اراسىندا. «مىناداي تۇلعاڭمەن قالاي سىياسىڭ؟» – دەپ قالجىڭداعان بولدىم مەن. «ە-ە-ەي، اينالايىن تابىلجان-اي!» – دەدى ەساعاڭ ەلجىرەي. ءبىر كەزدەرى اقتوبە قالاسىنداعى توقمەيىل ورتادان قاعاجۋ كورگەن ءوز باسىنداعى قيىن ءحالدى ەسكە تۇسىرگەندەي كۇرسىندى... تابىلدى ەسەنعالي راۋشانوۆتى سۇرادى. ءوز كابينەتىندە ەكەنىن بىلگەن سوڭ بىزبەن قوشتاسىپ، ەسەنعاليعا سالەم بەرگەلى كەتتى…
بىزگە تابىلدى دوسىموۆ سياقتى ەشكىمدى قايتالامايتىن دارا اقىندار كوپ كەرەك ەدى. تاعدىرعا شارا بار ما، كەيىنىرەك ەستىدىم، 45 جاسىندا قىرشىن كەتىپتى. اقىننىڭ ماحاببات تاقىرىبىنداعى ءبىر توپ جىرلارىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنايىن.
تابىلدى دوسىموۆ
(1965–2010)
كەزىكتىم ساعان...
كەزىكتىم ساعان...
اڭسارىم اۋىپ ماڭگىلىك جىر مەن سەزىمگە،
اق ارمانىمدى ءان قىلىپ جۇرگەن كەزىمدە.
كەزىكتىم ساعان...
قالاعا سىيماي، قاڭعىرىپ جۇرگەن كەزىمدە،
تاماشا كۇندى،
بولاشاعىمدى دال قىلىپ جۇرگەن كەزىمدە.
كەزىكتىم ساعان،
ادام بىتكەننەن ءتۇڭىلىپ جۇرگەن شاعىمدا،
تاعدىردىڭ تالاي تايعاناعىنان ءسۇرىنىپ جۇرگەن شاعىمدا.
جولىقتىق سوندا..،
ومىرلىك ازاپ كوڭىلدى قاجاپ ەن بەينەت،
جۇرگەن كەزدەردە قايعىمدى باسىپ بال شاراپ.
جولىقتىڭ ماعان ارنايى اسقاق اندەي بوپ،
مۇڭدى اۋەنىمدى پارشالاپ...
جولىقتىڭ ماعان ورالتىپ قايتا بۇلا كۇندەردى،
الدىمنان اپپاق اتىپ تاڭ.
قايعىدان جىلاپ كورمەگەن ەدىم،
جىلاعىم كەلدى باقىتتان...
قاپىدا قالىپ،
قولىمدى سوزباي اق تاڭعا،
قولتىعىمنان كەپ سۇيەدىڭ مەنى، سۇيىكتىم،
تالىقسىپ بارا جاتقاندا.
سۇيەم دەپ ساعان ايتا العانىم جوق
سۇيەتىنىمدى سەزىنە.
سۇيەم دەسەم دە سەنبەۋشى ەڭ سوندا سوزىمە.
سۇيەم دەپ ساعان ايتا العانىم جوق.
اسىق بوپ، قۇربىم، وزىڭە،
عاشىق بوپ تۇردىم كوزىڭە.
باقىتىم مەنىڭ جىراقتاپ ەدى،
جىراقتاپ ءبارىڭ كەتىپ ەڭ...
بىراق تا مەنى،
قۇلاتپا مەنى، جىلاتپا مەنى، وتىنەم.
قۇلاسام ەگەر قۇلارمىن، ءسىرا، قۇلارمىن، ءسىرا، تۇرا الماي،
جىلاسام ەگەر،
جىلارمىن، ءسىرا، جىلارمىن، ءسىرا، جۇبانباي.
استانانىڭ ارۋى
اق ديدارىڭ-اي، سەنىڭ اق ديدارىڭ،
سەزەسىڭ بە كەۋدەمدە وت-كۇي بارىن،
جۇرەگىمدى سەن نەگە كوپ قينادىڭ؟
قاس-قاباعىڭ-اي سەنىڭ، قاس قاباعىڭ،
جانارىڭا قاراۋعا جاسقانامىن،
ارۋ قىزى سەن بە ەدىڭ استانانىڭ؟
نازدى كۇلكىڭ-اي، سەنىڭ نازدى كۇلكىڭ،
نازدى كۇلكىڭ كەۋدەمنىڭ جازدى بۇلتىن.
سۇيەم دەگەن ايتارمىن ءسوزدى ءبىر كۇن.
قىپشا بەلىڭ-اي سەنىڭ، قىپشا بەلىڭ،
كوجەگىنە قوياننىڭ ۇقساپ ەدىڭ.
ەكى تىلەك ءبىر جەردەن شىقسا دەدىم.
كوز قاراسىڭ-اي سەنىڭ، كوز قاراسىڭ-اي،
كورمەدىڭ بە قازاقتىڭ بوزبالاسىن،
نەگە سونشا جىميىپ نازداناسىڭ،
قايتەم ەندى ماڭدايعا جازباعاسىن، ءماز بولاسىڭ...
* * *
سەن دە ارمانسىڭ،
مەن دە ارمانمىن، ارمانبىز،
ارمانداردى ارماندارعا جالعارمىز.
ساعان قۇسىم قالىقتايدى الىستان،
امانبىسىڭ،
الماتىدا قالعان قىز؟!
مەن دە ەركەمىن،
سەن دە ەركەسىڭ، ەركەلە،
ەركەلىكتىڭ ەلىك-كۇنى كەلتە مە؟!
كۇيىپ-كۇيىپ، كۇپتى بولعان كوڭىلدى،
وتىنەمىن، ەكىنشى رەت ورتەمە!
ساعىنىشتان جانارىما جاس تولا،
ءوزىڭ بولىپ قول بۇلعايدى استانا...
لۇپىلدەگەن جۇرەگىمسىڭ سەن مەنىڭ،
قالايشا ونى جۇلىپ بەرەم باسقاعا؟!
* * *
نەلىكتەن كوزىڭە جاس تولادى،
جان ەدىڭ ونەگەلى.
سەزەمىن، قيمايسىڭ استانانى،
قيمايسىڭ جانە مەنى...
ايتەۋىر قاباعىڭ تۇنەرۋلى،
قايعىدان شارشاعان با؟
قايتەيىن، ءبىر عانا جۇرەگىڭدى،
سىيلارسىڭ قانشا جانعا.
مەن سەنسىز باقىتقا بولەنبەدىم،
قال سوڭعى ءسوزىڭدى ايتىپ.
جانىمدى ۇعىنساڭ ەگەر مەنىڭ،
كەلەرسىڭ ءوزىڭ قايتىپ...
كەشىككەنىڭ قايتكەنىڭ؟
جۇرەگىمىز ەگىز دەسىن دەدىڭ بە،
تىلەگىمىز تەڭىز دەسىن دەدىڭ بە،
كوپ ىشىنەن مەنى ىزدەسىن دەدىڭ بە،
كەشىككەنىڭ قايتكەنىڭ؟
كۇتسە كۇتسىن، تۇرسا تۇرسىن دەدىڭ بە،
جۇرەگىندە جىر سابىلسىن دەدىڭ بە،
الدە مىقتاپ ءبىر ساعىنسىن دەدىڭ بە،
كەشىككەنىڭ قايتكەنىڭ؟
باسقا جانعا تۇراقتاسىن دەدىڭ بە،
كوڭىلىمنەن جىراقتاسىن دەدىڭ بە،
جۇرەگىمدى جىلاتپاسىن دەدىڭ بە،
كەشىككەنىڭ قايتكەنىڭ؟
مارتەبەمدى بيىكتەتسىن دەدىڭ بە،
وزگە قىزدى سۇيىكتى ەتسىن دەدىڭ بە،
وكىنىشتەن كۇيىپ كەتسىن دەدىڭ بە،
كەشىككەنىڭ قايتكەنىڭ؟!
وكپەلەمەشى
وكپەلەمەشى،
وتىرىك مەن دە جۇباتپان،
وزەگىمدى ورتەپ جازبايىن حات تا جىراقتان.
وكپەلەمەشى،
باقىتىڭدى الدان كۇت بىراق،
مەنەن دە گورى مىقتىراق،
وزگە بار سەنى ۇناتقان.
وكپەلەمەشى، وكپەلەمەشى.
وكپەلەمەشى،
وكىندىرمەشى قۇربىڭدى،
ولەڭمەن جۋىپ تاستارمىن مەن دە كىربىڭدى.
وكپەلەمەشى،
وكپەلەمەشى ارمانىم،
قالايشا جىگىت بولعانىم،
وڭگەرە الماسام ءبىر مۇڭدى.
وكپەلەمەشى، وكپەلەمەشى...
وكپەلەمەشى،
وتكەندە قازدار توبەڭنەن،
وكىنىشىڭدى ولشەرسىڭ جىرمەن، ولەڭمەن.
وكپەلەمەشى،
وت بولىپ جانعان جۇرەگىڭ،
ومىردەن تاپپاي ءبىر ەمىن،
ورتەنەرىنە سەنەم مەن.
وكپەلەمەشى، وكپەلەمەشى.
وكپەلەمەشى، وكپەلەمەشى.
حات
قارىنداسىم-اي،
اعاڭ بوپ سەنى سىيلادىم،
ارماننان اپپاق، پەرىشتەدەي پاك يبالىم.
كۇندەرىم بالداي وزىڭمەن قاتار وتكىزگەن،
كۇلگەنىڭ قانداي بەتىندە ءجۇزىپ يمانىڭ؟!.
جاقسىلىقتارعا عاشىق بوپ وتكەن جالعان-اي،
جانارىڭدى بۇلت، كەۋدەڭدى قايعى تورلاماي.
الاي دا، دۇلەي ادۋىن مىنا زاماندا،
نازىكتىگىڭدى ساقتادىڭ ەكەن سەن قالاي؟
ەسەسى قايتىپ ۇيقىسىز وتكەن تاڭداردىڭ،
جۇمباعىن كەيدە شەشكەندەي بولام جالعاننىڭ.
ىلايلى باتپاق ۇسقىنسىز وسى شاھاردا
ءدال سەندەي جاندار بار ەكەنىنە تاڭداندىم.
توعىشار جالعان كەۋدەسىن كوككە تاسىتقان،
ساقتاسىن سەنى داڭعويلار مەنەن پاسىقتان.
كورىنەسىڭ سەن كوزىمە مەنىڭ كەي كەزدە،
گۇلبارشىن قۇساپ الپامىسىنا اسىققان.
ەسەرسوق تاعدىر ەتەگىن ءبارى تۇرگەندە،
لاعنەت ايتىپ تۇنجىراپ وتكەن كۇندەرگە.
كەزىكتىڭ ماعان وسىناۋ ۋ-شۋ قالادان،
مۇڭداساتۇعىن ءبىر ادام تاپپاي جۇرگەندە.
ادامدار الشاق، اركىمنىڭ جولى ارقالاي،
جاستىقتىڭ وتى جۇرگەن ءبىر كەزدە تارقاماي.
ءومىردىڭ ءمانىن ەندى ۇقتىم دەگەن شاعىندا،
بىرەۋگە جار بوپ كەتەر مە ەكەنسىڭ، قالقام-اي؟!
كەۋدەمدى مەنىڭ تەربەگەن كەزدە ءتاتتى ارمان،
قارىنداسىم-اي،
مەندە دە دوستار كوپ بولعان.
ءبارى دە كەتتى بولمىستىڭ بۇلدىر زاڭىمەن،
اداميلىقتان قورىققاننان.
ءبىز اقىن ەدىك تاۋسىلماس ماڭگى ارمانى،
اقىنىڭدى دا اقىرى، تاعدىر الدادى.
فاريزا قىزعا قايعىسىن شاققان ولەڭمەن،
مۇقاعاليدىڭ ءىزباسارى ەدىم مەن-داعى.
قارىنداسىم-اي،
دوستىقتىڭ بۇزباي بەلگىسىن،
اعىمنان ساعان اقتارىلايىن ەندى شىن.
ەڭ بولماعاندا ميلليونداردىڭ ىشىنەن،
فاريزا قۇساپ مۇڭىمدى مەنىڭ سەن ءتۇسىن.
تۇسىنسەڭ ەگەر مارتەبەم كوككە بيىكتەر،
بولاشاق جىرعا بولارسىڭ وندا كەيىپكەر.
تۇسىنسەڭ مەنى، كەۋدەڭە قىزىل الاۋلى
كاجەكەيىڭدى كيىپ كەل!.
* * *
جاقسى كورگەن سوڭ يەمدەنىپ ەم سىرتىڭنان،
بۇيىرماعايسىڭ ايىپقا.
جۇرەكتى مىناۋ وزىڭە قاراي بۇلقىنعان
لاقتىرا المادىم جايىققا...
قوس قۇرلىقتا ەكەنبىز ءبىز تولعانسام،
الىس تا جاقىن ەكى ارا...
ارعى بەتتەسىڭ – ازياداسىڭ سەن بولساڭ،
مەن بولسام – ەۆروپادا...
* * *
اتىڭدى سەنىڭ ايتامىن ءان قىلىپ نەگە،
«قوزىم-اۋ»، – دەشى كۇلىمدەپ بايانداي ماعان.
تىرلىكتى مىناۋ، جانىم-اي، ماڭگىلىك دەمە،
ۇيىقتاپ كەتسەم ءبىر كۇنى ويانباي قالام.
ويانباي قالام،
بۇل شىندىق، ۇرىسپا قارعام،
شولمەك-تىرلىكتىڭ بەلگىلى قۇلاي سىنارى...
گيتارامدى الىپ ەلەۋسىز بۇرىشتا قالعان،
باۋىرىڭا باسىپ ەگىلىپ، جىلايسىڭ ءالى.
جۇرەكتە – ىزعار، باستا – مۇڭ، كوڭىلدە – قىراۋ،
وڭاي ما، جانىم، كەۋدەڭدى قايعى اۋىرتقاسىن؟.
جۇرەتىن كەزىم بولا ما ومىردە مىناۋ،
شاراپتان ەمەس، شاتتىقتان اينالىپ باسىم؟
باسىمنان ۇشتىڭ، باقىتىم، بازارىم ەدىڭ،
اق ارمان نەگە قول بۇلعاپ شاقىرمايدى الدان؟
وتىرام سوسىن تۇنجىراپ، سازارىپ ءوڭىم،
وقتاۋلى مىلتىق سەكىلدى اتىلماي قالعان...
اتىڭدى سەنىڭ ايتامىن ءان قىلىپ نەگە،
«قوزىم-اۋ»، – دەشى كۇلىمدەپ بايانداي ماعان.
تىرلىكتى مىناۋ، جانىم-اي، ماڭگىلىك دەمە،
ۇيىقتاپ كەتسەم ءبىر كۇنى ويانباي قالام،
بالكىم، ويانىپ كەتەرمىن...
بايبوتا-قوشىم نوعاي
Abai.kz