الەمدىك باق-تاردىڭ جازۋىنشا اقش پرەزيدەنتى بايدەن وتكەن بەيسەنبى كۇنى يۋتا شتاتىنىڭ پارك قالاسىندا ۇيىمداستىرىلعان سايلاۋعا قارجى جيناۋ قيمىلىندا وسىنداي پىكىر بىلدىرگەن.

«قىتاي ەكونوميكاسى ەڭبەك كۇشىنىڭ قارتايۋى مەن جۇمىسسىزدىقتىڭ زاردابىن تەڭ تارتىپ وتىر. ءبىز ءبارىن نازاردا ۇستاپ وتىرمىز» دەگەن ول: «جامان ادام تىعىرىققا تىرەلگەندە قولىنان كەلگەن جاماندىقتىڭ ءبارىن جاسايدى» دەپ ءسوزىن تۇيىندەگەن. بىراق قىتايدىڭ ەكونوميكاسى كەرى كەتسە قانداي ارەكەتكە باراتىنى جايىندا ناقتى ايتپاعان.

بايدەن مىرزانىڭ قىتايعا قارسى وكتەم سويلەۋى ءبىر بۇل ەمەس ەكەنى ءمالىم. مۇنىڭ الدىندا دا كاليفورنيا شتاتىندا سايلاۋشىلارمەن كەزدەسكەندە قىتاي باسشىسىن «ديكتاتور» دەپ اتاپ، اۋە شارى وقيعاسىن مەڭزەپ، «ونىڭ كوزى كولەگەيلەنگەنى سونشا بۇكىل امەريكانى اينالىپ شىققان اۋە شارلارىنىڭ ۇشىرىلعانىناندا حابارسىز» دەپ سويلەگەن ەدى.

جاسى سەكسەننەن اسسا دا الەمدەگى ءنومىرى ءبىرىنشى ەكونوميكا الىبىن باسقارىپ وتىرعان بايدەن مىرزانىڭ جوعارداعى شۋلى سوزدەرىن اڭداۋسىزدا نەمەسە الجىعاننان ايتپاعانى بەلگىلى. كەلەسى جىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا دايىندىق، «قىتايعا قارسى جۇمساق ساياسات ۇستاندى» دەپ ايىپتايتىن قارسىلاستارىنىڭ كوڭىلىن اۋلاۋ، سايلاۋشىلاردىڭ باسىم داۋسىنا يە بولۋ ماقساتىندا ايتقان بولۋى مۇمكىن.

بايدەننىڭ مەملەكەت ىستەر حاتشىسى بليكەننىڭ جىل باسىنداعى ساپارى ەكى ەل اراسىنداعى «اۋە شارى وقيعاسىنا» بايلانىستى كەيىنگە قالدىرىلعان ەدى. جۋىقتاعى بەيجىڭگە ساپارىنىڭ الدىندا دا «قىتاي كۋباعا امەريكانى باقىلايتىن اسكەري بازا قۇردى» دەگەن توسىن اقپارات شىقتى. ترامپ كەزىنەن باستاپ سيرەگەن مەملەكەتتىك ساپارلار قايتا جاندانىپ، ەكى ەكونوميكا الپاۋىتىنىڭ جىلىمىق بايلانىسىنان الەم ەلدەرى كوپ ءۇمىت كۇتىپ وتىرعان دا بايدەن تاعى دا قىر كورسەتىپ، بۇلتاققا سالدى. الداعى اپتالاردا اق ءۇيدىڭ ساۋدا ءمينيسترى قىتايعا بارادى دەلىنگەن ەدى. بايدەن الدىنعى اپتادا بۇل ينۆەستيتسيالار قىتايدىڭ اسكەري قۋاتىن ارتىرۋى مۇمكىن دەگەن جەلەۋمەن اقش كومپانيالارىنىڭ قىتايدىڭ كەيبىر تەحنولوگيا سالاارىنا قارجى سالۋىن شەكتەيتىن اكىمشىلىك بۇيرىققا قول قويدى.

قىتاي تارابى اق ءۇي باسشىسىنىڭ ول ارەكەتىن «ساۋدانى ساياسيلاندىردى، قۇرالعا اينالدىردى» دەپ ايىپتادى. امەريكانىڭ بەلدى باسىلىمدارى دا قىتاي ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى ءۇش تىرەگى سانالاتىن «تۇرعىن ءۇي، ەكسپورت، ەلدىڭ تۇتىنۋ قابىلەتى» كورسەتكىشتەرىنىڭ رەكورتتىق دەڭگەيدە تومەندەپ، باياۋ ءوسىم كورسەتىپ وتىرعانىن جارىسا جازۋدا.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz