كۇنى كەشە عانا بۇكىل ەلىمىز بولىپ، حالقىمىزدىڭ باس اقىنى - اباي كۇنىن ارداقتاپ اتاپ وتتىك. ءتىپتى، ونىڭ سياسى دا كەتپكەن جوق دەسە بولعانداي. وسى ايتۋلى داتاعا وراي ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ارنايى مالىمدەمە دە جاسادى.

الايدا، كۇن دەگەنى بولماسا، اناۋ-مىناۋ مەرەكەگە بەرگىسىز سالتانات قوستانايدا لايىقتى اتالىپ وتكەن جوق. وسىنداعى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ قالاداعى ۇلكەن ءبىر ساۋدا ورتالىعىنا بارىپ ءبىر ولەڭ ايتىپ، چەلەندج جاساعاندىعى نەمەسە مۇراجايدا تىعىلىپ وتىرىپ، ابايدىڭ ولەڭدەرىنەن جارىس ۇيىمداستىرۋدى وبلىس كولەمىندە وتكىزىلەتىن ۇلكەن شارالاردىڭ قاتارىنا قوسۋعا اۋىز بارمايدى.

ونىڭ وزىندىك سەبەبى بار. مۇندا تاعى دا ۇلى حاكىمدى جات جۇرتتىق ساناۋ، ابايدىڭ ورنىنا بوتەن ۇلتتىڭ اقىنىن ارداقتاۋ سەكىلدى تەرىس پيعىل تاعى دا بايقالدى. كەزىندە وسىندا تالاي تارتىسپەن ازەر قويىلعان اباي داڭعىلىن نازارباەۆ كوشەسىنە اۋىستىرۋ ناۋقانى دا باستالعان. سوندا، ماقتانعانىمىز ەمەس، مۇنداي باسسىزدىقتى توقتاتۋ تۋرالى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە شۋ كوتەرگەن تەك وسى جولداردىڭ اۆتورى ەدى. انشەيىندە وزدەرىن جەرگىلىكتى جەردىڭ اسقان پاتريوتى سانايتىن، جيىن-تويلاردا قازاقتىڭ قامىن ويلاعانسىپ، قىزىل سوزگە سالىنعاندا ەشكىمگە دەس بەرمەيتىن اقىن-جازۋشىسىماقتاردىڭ ەشقايسىسىنىڭ داۋىس كوتەرۋگە باتىلى جەتپەدى. ءسىرا، مۇنى ايتسام، جەرگىلىكتى بيلىككە جاقپاي قالىپ، از-مۇز سىي-سياپاتتان ايىرىلىپ قالام دەپ قاتتى قورىقسا كەرەك.

مۇنىڭ سىرتىندا «بىزدە نەگە قالانىڭ قاق ورتاسىندا ورىستىڭ اقىنى پۋشكينگە ءزاۋلىم ەسكەرتكىش قويىلادى دا، ءوز ابايىمىز نەگە ەسكەرۋسىز قالادى؟» دەگەن جانايقايىمىزدى مۇندا ەشكىم ەسكەرگەن ەمەس! ەشكىم دە جاناشىرلىق ءۇنىن قوسقان ەمەس. وزدەرىن ادەبيەتتەن دە مادەنيەتتەن دە مول حابارى بار دەيتىن وبلىسىمىزداعى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ، بولماسا اتاعى جەر جاراتىن مادەنيەت باسقاراسىنىڭ تاراپىنان قولداۋ تاپپادىق. اباي اتامىز ايتپاقشى، «باياعى جارتاس، ءبىر جارتاس» كۇيىندە بىلق ەتەر تۇگى بايقالمايدى.

اتتەڭ، دەيمىز-اۋ، ەگەر پۋشكينمەن قاتار اباي دا قالامىزدا ەڭسە كوتەرىپ تۇرسا، كۇنى قالا ورتالىعىنداعى ساياباققا بارىپ، جاسى مەن جاسامىسى، اقىنى مەن اقىن ەمەسى دە جارىسا ولەڭ وقىپ جاتسا، قازاقتىڭ وزگە ۇلت الدىندا ەڭسەسى ءبىر كوتەرىلىپ قالماس پا ەدى؟.. وعان دا شاماسى كەلمەگەن جەرگىلىكتى بيلىك پەن سونىڭ سويىلىن سوعۋدان باسقاعا جارامايتىن جەرگىلىكتى زيالى قاۋىم دەگەننەن نە كۇتەرسىڭ؟..

ال كورشىمىز - كوكشەتاۋ قالاسىنداعى اباي كوشەسىندە قالىڭ حالىق ونىڭ ولەڭدەرىن وقىپ، مارە-سارە بولىپ قالدى. ال ءبىز ازىرگە وزگەلەردىڭ بىزگە دەگەن قۇرمەتى ەسەبىندەگى مىناۋ ماسكەۋدىڭ ورتاسىندا چيستىە پرۋدي دەگەن جەردەگى اباي اتامىزدىڭ ەڭسەلى دە كوركەم ەسكەرتكىشىنە سۇيسىنە قاراپ وتىرعانعا عانا شۇكىشىلىك ەتەمىزداعى. تەك «ءىش قازانداي قاينايدى، قولدان كەلەر دارمەن جوق».

ايتپاقشى، قوستاناي قادىر تۇتپاسا دا، وزگە ەلدەر حال-قادىرىنشە ۇلىقتاپ جاتىر. ماسەلەن، اباي حاكىمنىڭ ەسكەرتكىشى الەم ەلدەرىنىڭ 18 ەلىندە قازاق حالقىن وزگەلەرگە پاش ەتىپ تۇر. ماسەلەن، ۇلى اقىنىڭ ەسكەرتكىشى ءوز ەلىندە 30-دان اسىپ جىعىلادى. مۇنىڭ سىرتىندا، ءوز ەلىمىزدى بىلاي قويعاندا، بۇكىل الەمگە تانىمال بەرلين، جەنەۆا، پاريج، پەكين، سەۋل، تەگەران، نيۋ-دەلي مەن ستامبۇل سەكىلدى ايگىلى شاھارلاردا «مەن مۇندالاپ» تۇر.

ونى ايتاسىز-اۋ، ماسقارا بولعاندا، جانىمىزدا تەرىستىك ءوڭىرى سانالاتىن قىزىلجار مەن پاۆلوداردا دا اباي ەسكەرتكىشى باياعىدا-اق بوي كوتەرگەن. ال بىزگە قايداعى ءبىر سەمەي اقىنىنىڭ ەسكەرتكىشىن قويعاننان گورى الدىمەن وسىنداعى پۋشكينگە تابىنىپ، ودان قالسا قالا ورتالىعىنداعى ناپولون، جاننا د.ارك، چارلي چاپلين سەكىلدى وزگە ۇلتتاردىڭ اقىندارى مەن باتىرلارىنا بارىپ تابىنعان ءجون ەمەس پە؟ ال ءوزىمىزدىڭ ابايىمىز ازىرگە كۇتە تۇرار. وعان دا ءتۇبى كەزەك كەلەر. وزگەلەردىڭ اقىندارىنىڭ بارلىعىنىڭ ەسكەرتكىشتەرىن سالىپ بولعاننان كەيىن، ارينە.

ءجا، ايتارىن ايتىپ كەلە جاتىرمىز-اۋ. دەگەنمەن، بۇل فاكتىلەردىڭ دە قوستانايدىڭ جايباسارلارىن ويلاندىرا قويارىنا ۇلكەن كۇمان بار. ءيا، قازىرگى جاعداي وسىنداي.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz