قۇرمەتتى ەرمۇرات سەيتقازىۇلى!

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ «ادىلەتتى قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق باعدارى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جاساپ جاتىپ، «...ءبىر مانداتتى وكرۋگتان سايلانعان دەپۋتاتتار دا جۇمىسقا بەلسەنە كىرىستى. ولار كوپتەگەن زاڭ جوباسىنا باستاماشىلىق ەتىپ، وزەكتى ماسەلەلەردى باتىل كوتەرە باستادى» - دەگەندە, مەنىڭ ويما بىردەن باقىتجان بازاربەك ەكەۋىڭىز ورالدىڭىزدار.

باقىتجان جۇمابەكۇلى – كاسىبي زاڭگەر عانا ەمەس، ناعىز كۇرەسكەر جىگىت ەكەن!

ءسىز تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىندا وتىز جىلعا جۋىق وپپوزيتسيادا جۇرگەن بىرەگەي تۇلعاسىز. ەشكىمگە باس يمەگەن، قانداي قاۋىپتى كەزەڭدەردى باستان كەشىرسەڭىز دە ۇستانىمىن وزگەرپەگەن كوكجالسىز!

ۇلى كوش قۇردىمعا كەتىپ بارا جاتقاندا، وزىڭىزگە ارقا سۇيەدىم!

قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «جاڭا قازاقستان قۇرام!» دەگەن ىزگى نيەتىن قۇپتاپ، ول كىسىگە كومەكتەسۋ ماقساتىندا ماجىلىسكە كەلدىڭىز.

بۇل شەشىمىڭىزدى قۇپتاپ، تىلەكتەس بولدىق.

ءوزىڭىز وتە جاقسى بىلەسىز، مەن دە «جاڭا قازاقستاننىڭ» جانكەشتى قولداۋشىسىمىن.

داۋ جوق، ماجىلىستە دە، پەرزيدەنت ايتقانداي، وزەكتى ماسەلەلەردى باتىل كوتەرىپ كەلەسىز. VIII شاقىرىلىمنىڭ ءبىرىنشى سەكتسياسىندا ءبىر جاعىنان بويىڭىزدى ۇيرەتسەڭىز، ەكىنشى جاعىنان وزىڭىزگە بىتكەن سول وزگەشە مىنەزىڭىزبەن وتىز جىلدان بەرى ەشكىم اتاماعان فاميليالاردى ءماجىلىس تورىنەن اتاپ، قازاق پارلامەنتىنىڭ ءارىن كىرگىزە ءبىلدىڭىز.

ءبىز سول ءۇشىن دە سىزگە شەكسىز ريزامىن!

قۇرمەتتى ەرمۇرات سەيتقازىۇلى!

جاڭا ساياسي ماۋسىم باستالدى. پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ «ادىلەتتى قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق باعدارى» اتتى قازاقستان حالقىنا كەزەكتى جولداۋىن جولدادى.

«...ءبىز بىرتىندەپ جاڭا ەكونوميكالىق ۇلگىگە ءوتۋىمىز كەرەك. بۇل جۇمىستى باتىل جۇرگىزۋىمىز قاجەت. باستى ماقسات – قاعاز جۇزىندەگى بيىك جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋ ەمەس، شىن مانىندە حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋ بولۋعا ءتيىس» - دەدى، پرەزيدەنت ءوز جولداۋىندا.

وتە دۇرىس ايتىلعان ءسوز!

جولداۋ تۋرالى كورنەكتى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپاەۆ «azattyq.org» سايتىنا سۇحبات بەرىپ جاتىپ: «...پرەزيدەنت جاقسى باستامالار كوتەرەدى، بىراق ونى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا ناقتى مەحانيزمدەر ۇسىنبايدى. ايتىلعان تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا قانداي قۇرىلىم نە تۇلعا جاۋاپتى ەكەنى بەلگىسىز. ناقتىلىق جوق» - دەپتى.

جاسىراتىنى جوق، مەن دە وسىنداي پىكىردەمىن. جانە وسى باعىتتا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە توقتاۋسىز ۇسىنىس-حات جازۋمەن كەلەمىن. بۇل تۋرالى ءسال كەيىنىرەك.

قازاقستان ەكونوميكالىق جاقتا ءالى سول تيمۋر قۇلىباەۆ پەن كارىم ءماسىموۆ قۇرعان سحەمامەن ءومىر سۇرۋدە.

مەنىڭ سوڭعى ەكى جىلدىڭ كولەمىندە «دات»، «جاس الاش» گازەتتەرىنە بەرگەن سۇحباتتارىم مەن الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبالارىمدا قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «زاڭنامالىق رەتتەۋدىڭ شەگى ناقتى ايقىندالعانىنا قاراماستان جەكەلەگەن ماسەلەلەردىڭ ماڭىزىن جوعارى قويۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن شەكتەردى بۇزۋعا دەگەن ۇمتىلىستار ءالى دە ورىن الۋدا. سونىڭ سالدارىنان زاڭ شىعارۋ قىزمەتى تاقىرىپتىق جاعىنان تارىلىپ، زاڭدار ارقىلى ۆەدومستۆولىق، سالالىق، وڭىرلىك جانە باسقا دا مەملەكەتتىك اۋقىمنان تىس مۇددەلەردى قاناعاتتاندىرۋ ءۇردىسى تۋىنداپ وتىر» - دەگەن، ءبىر ءسوزىن ۇنەمى قايتالاپ ەسكە الۋمەن كەلە جاتقانىمدى ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز. بۇگىن، مىنە، تاعى قايتالاپ وتىرمىن.

قاسىم-جومارت كەمەلۇلى بۇل ءسوزدى پرەزيدەنت بولماي تۇرعاندا،   قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسى بولىپ وتىرعان كەزىندە، 2018 جىلعى 24 قىركۇيەكتە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا ايتقان بولاتىن.

انە، سول قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ايتقان «...تاقىرىپتىق جاعىنان تارىلىپ، ۆەدومستۆولىق، سالالىق، وڭىرلىك جانە باسقا دا مەملەكەتتىك اۋقىمنان تىس مۇددەلەردى قاناعاتتاندىرۋ» ءۇشىن ارنايى قابىلدانعان زاڭداردىڭ مۇرتى  بۇزىلعان جوق. ءالى قولدانىستا.

سونداي زاڭداردىڭ كوش باسىندا «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭ تۇر.

الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيا - ونىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى بولىپ تابىلاتىن اكتسيونەرلىك قوعامنىڭ ۇيىمدىق-قۇقىقتىق نىسانىندا قۇرىلعان زاڭدى تۇلعا.

ونى 2008 جىلعى 30 ماۋسىمداعى №660 قاۋلىسى ارقىلى سول كەزدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترى ك. ءماسىموۆتىڭ قابىلداتقانى اتالعان «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭىنىڭ باسىندا جازۋلى تۇر.

اۋىل ازاماتتارى كووپەراتيۆ قۇرىپ، ۇكىمەت بولگەن قاراجاتتان يگىلىكتەنەيىن دەسە، ول كووپەراتيۆتىڭ قۇرامىنا وسى الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيا كىرەدى دە، قىرىق توعىز پايىزعا دەيىنگى ۇلەسكە يە بولا كەتەدى. وعان وسى زاڭىنىڭ 14-بابىنىڭ 2-تارماعى جول بەرەدى.

ءسويتىپ، ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋ ءۇشىن وڭ قولىمەن بەرگەن قاراجاتىن الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيا ارقىلى سول قولىمەن قايتارىپ الۋدا.

ءوزىڭىز كورىپ وتىرسىز، ۇكىمەت تاعىنان جىلجىماي كەلە جاتقان ءاليحان سمايىلوۆ بۇل زاڭنىڭ كەزىندە قانداي ماقساتپەن قابىلدانعانىن بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى. بىلە تۇرا، ەسكى جۇيەدەن قالعان جەمقورلىققا داڭعىل جول اشىپ قويعان وسى زاڭدى جويۋعا نەمەسە وزگەرتۋگە ارەكەت ەتكەن جوق.

جويۋ، وزگەرتۋ بىلاي تۇرسىن، حالىقتىڭ تابىسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن جامبىل وبلىسىندا جولعا قويىلعان پيلوتتىق جوبا ءدال وسى زاڭعا سۇيەنىپ جۇرگىزىلۋدە.

دەمەك، «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭ ءاليحان اسحانۇلىنىڭ دا قولايىنا جاقتى دەگەن ءسوز.

ايتپاقشى، «Amanat» پارتياسى اتتاي قالاپ ماجىلىسكە اكەلگەن دەپۋتات ءىنىڭىز ءارى ارىپتەسىڭىز رينات زايىتوۆ تا «Qasqa Jol» Youtube ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا جولداۋ تۋرالى توقتالىپ، «تولىق ورىندالىپ جاتىر دەپ، وتىرىك ايتۋعا بولمايدى. كەرىسىنشە، قازىر پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارى ارى كەتسە، 30-40 % عانا ورىندالۋعا ەندى عانا جاقىنداپ جاتىر. بۇل وتە ۇلكەن وكىنىش» - دەپتى.

مەن پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىنىڭ قانشا پايىزىنىڭ ورىندالماي جاتقانىن ناق بىلمەيمىن. ەگەر، رينات ريفحاتۇلىنىڭ ءسوزى شىن بولسا، پرەزيدەنت تاپسىرماسىنىڭ 60-70%-ءتى شىنىمەن ورىندالماي كەلە جاتسا، وندا وعان كەزىندە تيمۋر قۇلىباەۆ پەن كارىم ءماسىموۆتىڭ ىقپالىمەن جوباسى جاسالىپ، سىزدەردەن بۇرىنعى پارلامەنت دەپۋتاتتارى نوتاريۋس رەتىندە بەكىتىپ بەرگەن، قازىر دە ءبىر ءارىبى وزگەرمەي قولدانىستا تۇرعان وسى «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭى جانە وسى سەكىلدى ەكى زاڭدار مەن ەسكى نورماتيۆتىك قۇجاتتاردىڭ كەدەرگى جاساپ وتىرعانى انىق.

سونداي-اق، پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ 2023 جىلعى 19 ساۋىردە وتكەن ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن كەڭەسىندە سويلەگەن سوزىندە، «وكىنىشكە قاراي، اكىمدەر سونى بىلە تۇرا، الداعى قيىندىقتاردى ۋاقتىلى باعامداي المايدى. جاۋاپكەرشىلىكتى وزىنە الىپ، دەر كەزىندە شەشىم قابىلداۋدان قاشادى;» دەي كەلىپ،  ەسىڭىزدە بولسا، «2019-2021 جىلدارى ءونىم وڭدەۋگە بەرىلگەن سۋبسيديانى الايىق. بۇل قاراجاتتىڭ تەڭ جارتىسى سۋبسيديا الام دەۋشىلەردىڭ 10 پايىزىنىڭ عانا قولىنا تيگەن; سۋبسيديا العان كەيبىر پىسىقايلار ءوندىرىستى وركەندەتۋدىڭ ورنىنا بيۋدجەت قارجىسىن قالتاسىنا باسىپ، شالقىپ ءومىر سۇرگەن. ال قاراپايىم شارۋالار ءۇشىن سۋبسيديا الۋ – قيامەتتىڭ قيىنى» - دەگەن ەدى عوي.

وسى كەلەڭسىزدىكتى تۋدىرىپ وتىرعان دا سول باياعى  «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭى جانە وسى سەكىلدى ەكى زاڭدار مەن ەسكى نورماتيۆتىك قۇجاتتار...

وسى جەردە، قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «جاڭا جاعدايداعى قازاقستان: ءىس-قيمىل كەزەڭى» اتتى 2020 جىلعى جولداۋىنداعى «نەگىزگى پروبلەما اتقارۋشى بيلىكتىڭ ءار قادامىنىڭ زاڭمەن شەكتەلىپ، ادىمىنىڭ اشىلماۋىندا بولىپ وتىر. ءبىز مينيسترلەر مەن اكىمدەرگە زور تالاپ قويامىز، بىراق ولاردىڭ وكىلەتتىكتەرى زاڭدار مەن قاۋلىلاردىڭ ناقتى نورمالارىنىڭ اياسىندا شەكتەلەدى. بۇل جاعداي مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ عانا ەمەس، پارلامەنتتىڭ دە جۇمىسىن قيىنداتادى» - دەگەن ءسوزى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى.

قۇرمەتتى ەرمۇرات سەيتقازىۇلى!

دەپۋتاتتار شەتكە زاڭسىز كەتكەن اقشالاردى ەلگە قايتارۋ تۋرالى دۇركىن-دۇركىن ماسەلە كوتەرۋمەن كەلەدى. ولاردىڭ العى ساپىندا ءوزىڭىز دە بارسىز.

وتە دۇرىس!

ۇرلانعان اقشا ەلگە قايتارىلىپ، حالىقتىڭ، مەملەكەتتىڭ يگىلىگىنە جۇمسالۋى كەرەك! قۇدايعا شۇكىر، جاقسى-جامان بولسىن، ول تۋرالى زاڭ قابىلدانىپ، ميللياردتاعان اقشا وتانعا ورالدى.

ەندى، «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭى سەكىلدى، جوعارىدا ايتىلعان، «...تاقىرىپتىق جاعىنان تارىلىپ، ۆەدومستۆولىق، سالالىق، وڭىرلىك جانە باسقا دا مەملەكەتتىك اۋقىمنان تىس مۇددەلەردى قاناعاتتاندىرۋ» ءۇشىن ارنايى قابىلدانعان ەسكى زاڭدار ارقىلى كەزىندە شەتكە زاڭسىز شىعارىلعان اقشاعا پارا-پار مەملەكەت قاراجاتىنىڭ (دىتتەگەن جەرىنە جەتپەي) كوز الدىمىزدا تونالىپ جاتقانىن دا ەسكەرىپ، وعان توسقاۋىل قويۋلارىڭىز كەرەك!

ونى شەشۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى – حالىقتىڭ تابىسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن جامبىل وبلىسىندا جولعا قويىلعان پيلوتتىق جوبا اياسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆتەرىنە بەرىلەتىن ءوسىمى 2.5 پايىزدىق نەسيە سەكىلدى جەڭىلدەتىلگەن كومەك اقشالاردى كىمدەرگە بەرۋدى الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيانىڭ «مامانداندىرىلعان كەڭەسى» ارقىلى ەمەس، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرى مەن الدا حالىقتىق سايلاۋ ارقىلى قۇرىلاتىن اۋىلدىق كەڭەستىڭ بەكىتىۋى ارقىلى شەشىلۋى ءتيىس.

قىسقاسى، الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالاردىڭ قىزمەتىن اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرى مەن الدا حالىقتىق سايلاۋ ارقىلى قۇرىلاتىن اۋىلدىق كەڭەستىڭ قۇزارەتىنە بەرگەن دۇرىس.

ول ءۇشىن، ءماجىلىس قاراۋىندا جاتقان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تۋرالى» زاڭى اياسىندا اۋىلدىق وكرۋگ اكىمىنىڭ قۇزىرەتىن تاعى دا تومەندەگىدەي ءۇش باعىت بويىنشا كەڭەيتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

ءبىرىنشى, ءوزى جەتەكشىلىك ەتەتىن اۋىلدىڭ جەرىن ءوزى باسقارۋ;

ەكىنشى, اۋداندىق، وبلىسىق جانە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنەتىن قاراجاتتى ءوزى باسقارۋ جانە اۋىلدىق كەڭەستىڭ كەلىسىمىن الا وتىرىپ يگەرۋ;

ءۇشىنشى, اۋىل تۇرعىندارىنا بەرىلەتىن سۋبسيديالاردىڭ، گرانتتاردىڭ جانە قايتارىمسىز نەسيەلەر مەن تومەن ءوسىمدى نەسيەلەردىڭ كىمدەرگە بەرىلەتىنىن الدىن-الا بەلگىلەپ، جوعارىعا ۇسىنۋ. ءسويتىپ، مەملەكەتتەن بولىنگەن كومەك قاراجاتتاردىڭ يەسىنە بىردەن جەتۋىن قاماتاماسىز ەتۋ.

قۇرمەتتى ەراعا!

ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 1 مامىرىنان باستاپ، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمىنىڭ قۇزىرەتىن تاعى دا ءۇش باعىت بويىنشا كەڭەيتۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرىپ كەلەمىن.

وسى بارىستا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە 64 بەتتەن تۇراتىن حاتتار جازىپپىن. قىسقاسى، بۇل ماسەلەدەن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ پەن مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قاريننەن باستاپ، بارلىق باسشىلارى حاباردار. سونىمەن بىرگە بۇل ۇسىنىس ۇلتتىق ەكونوميكا، اۋىل شارۋاشىلىعى، ساۋدا جانە ينتەگراتسيا، ادىلەت مينيسترلىگى سىندى ءتورت مينيسترلىككە، ونىڭ كوميتەتتەرى مەن دەپارتامەنتتەرىنە دەيىن جەتتى. ەكى ۆيتسە-ءمينيستردىڭ قاتىسۋىمەن ەكى مينيسترلىكتە ارنايى تالقى ۇيىمداستىرىلدى...

وسىعان قاراپ، وسى جولعى پرەزيدەنت جولداۋىندا وسى ماسەلە ەسكەرىلەتىن شىعار دەپ، ۇمىتتەنگەن ەدىم.

وكىنىشكە وراي، ءۇمىتىم اقتالمادى. ۇسىنىسىمنىڭ مەملەكەت باسشىسىنا جەتپەگەنى بەلگىلى بولدى.

دەمەك، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن ۇكىمەتتىڭ تيمۋر قۇلىباەۆ پەن كارىم ءماسىموۆ قۇرعان بۇل جەمقورلىق سحەمانى بۇزۋعا قۇلقى جوق دەگەن ءسوز!

سول ءۇشىن سىزگە وسى حاتتى ارنايى جازىپ وتىرمىن.

ءسىز وسى جەمقورلىق جۇيەنى شاعۋ ءۇشىن وتىز جىلعا جۋىق بۇرىنعى بيلىكپەن توقتاۋسىز، اياۋسىز كۇرەستىڭىز. ەندى، وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ماجىلىسكە كەلدىڭىز!

ەگەر، «الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار تۋرالى» زاڭدى جويىپ، ونداعى الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسيانىڭ نەگىزگى قىزمەتىن اۋىلدىق وكرۋگ اكىمى مەن الدا قۇرىلاتىن اۋىلدىق كەڭەسكە الىپ بەرىپ، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمىنىڭ قۇزىرەتىن اتالعان ءۇش باعىت بويىنشا كەڭەيتۋگە ءوزىڭىز باستاماشى بولىپ ىقپال ەتسەڭىز، بۇل – ءسىزدىڭ وتىز جىلدىق كۇرەسىڭىزدىڭ ءبىر زور جەڭىسى، ماجىلىسكە كەلگەندەگى ءبىر ءۇمىتىڭىزدىڭ اقتالعانى بولار ەدى!

سوندا عانا، قاسىم-جومارت كەمەلۇلى جولداۋىندا ورتاعا قويعان «ازاماتتاردىڭ مۇددەسى مەن سۇرانىسى – قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق دامۋ ستراتەگياسىنىڭ وزەگى» دەگەن ماقساتقا شىن مانىندە قول جەتكىزۋگە بولادى;

سوندا عانا، قاسىم-جومارت كەمەلۇلى جولداۋىندا ايتقانداي، «بارىنە بىردەي مۇمكىندىك بەرەتىن وركەنيەتتى ەل – ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرامىز!».

بۇل كۇرەستە دە مەن سىزبەن بىرگەمىن، ارداقتى ەرمۇرات اعا!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz