سامات ءابىشتىڭ قاڭتار وقيعاسىنا قاتىسى ءالى قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسىنىڭ ءىسى ونى تۇرمەگە وتىرعىزۋمەن ەمەس، ەكى پرەزيدەنت اراسىنداعى جاڭا بىتىممەن اياقتالۋى دا مۇمكىن.

بيلىك ءتۇرلى اڭىز ويلاپ تاۋىپ، قاڭتار قىرعىنىن ەلدىڭ جادىنان وشىرۋگە قانشا تىرىسسا دا، ول ارەكەتى ەش ناتيجەسىز بولىپ تۇر. سەبەبى ولار كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندەگى ەڭ ماڭىزدى ءارى ناقتى «كىم كىنالى؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرە الماي وتىر.

بەيبىت كۇندە كوشەلەر مەن الاڭداردا جۇزدەگەن ازاماتتىڭ قانى توگىلگەنىنە كىم كىنالى؟ ارتىنان جازىقسىز ادامداردىڭ ازاپتالۋىنا كىم جاۋاپتى؟ ايتقان «20 مىڭ تەرروريستتەر» قايدا؟ «ارۋاقتاردىڭ سوتىن» وتكىزىپ، قاڭتاردا وققا ۇشىراعانداردان «تەرروريست» جاساۋ كىمگە كەرەك؟ 1 جىل، 8 ايدان كەيىن بۇل سۇراقتارعا جاۋاپ ءالى بەرىلگەن جوق.

رەسمي تۇردە كارىم ءماسىموۆ «مەملەكەتتىك توڭكەرىسكە تالپىنىس» جاساۋشى اتاندى. بىراق ونى قاڭتار وقيعاسىنىڭ باستى ۇيىمداستىرۋشىسى دەگەنگە ەل سەنە قويعان جوق. ساياساتتان حابارى بارلار ونىڭ نازارباەۆتىڭ ايتقانىنان شىقپايتىن ادام بولعانىن جاقسى بىلەدى. تەرگەۋ مەن سوت قۇپيا وتكەندىكتەن «توڭكەرىستىڭ» ماقساتى جانە ونىڭ ارتىندا كىم تۇرعانى قوعام نازارىنان جاسىرىن قالدى. جانە دە ءماسىموۆتىڭ ىستەگەن قىلمىس ارەكەتتەرى مەن بەرگەن جاۋاپتارى كوپشىلىككە تانىستىرىلمادى.

جاقىندا بيلىك «جابايى» ارماندى سوتتاۋمەن قاڭتارعا نۇكتە قويعىسى كەلگەندەي سىڭاي تانىتتى. جاساعان قىلمىستارى ءۇشىن، البەتتە، «ديكي» ارمان جازالانۋى كەرەك. دەگەنمەن، قاڭتار وقيعاسىنىڭ باستى ۇيىمداستىرۋشىسى بولۋىنا ونىڭ «سالماعى» ءتىپتى دە تارتپايدى. ونىڭ ۇستىنە، بۇل سوت تا قۇپيا وتەتىن بولدى.

وسىنداي قۇپيا سوتتارمەن اقوردا حالىق ازدى-كوپتى سەنەتىن «ۆەرسيانى» ىزدەپ جاتقان سياقتى. الدىنداعى اڭىزدار ىسكە جاراماي قالعاندى. جارامايدى دا. ويتكەنى قاراپايىم لوگيكاعا سالساق، قاڭتار قىرعىنىنا ءتۇبى ەكى كىسىنىڭ بىرەۋى، نە ەكەۋى دە كىنالى بوپ شىعادى. ولاردىڭ ەسىمىن ءبارى بىلەدى. ماسەلە تەك، كىنالارىن جەڭىلدەتەتىن جاعدايلاردا: جامان نيەتتەن بە، جوق اداسقاننان با؟

قاڭتاردا تاپسىرما ورىنداۋشىلاردى، ءتىپتى قىرعىنعا مۇلدە قاتىسى جوق ادامداردى سوتتاۋ قاندى وقيعانىڭ شىندىعىن اشپايدى. ەرتە مە، كەش پە، «ءداۋ كوكەلەردى» اتاۋعا تۋرا كەلەدى. سامات ءابىشتىڭ تەرگەۋىنىڭ قايتا اشىلۋى اڭگىمە وسى باعىتتا ءوربيتىنىن كورسەتەدى. اياعىندا اقوردانىڭ امالى قالماي، ءبىرىنشى پرەزيدەنتتىڭ ەسىمىن اتاۋعا تۋرا كەلەدى.

قازىرگىدەي قۇپيا تەرگەۋلەر مەن سوتتار ارقىلى ادىلەت ورنامايدى. تۇبىندە قاڭتار وقيعاسى بويىنشا اشىق جانە تاۋەلسىز تەرگەۋ ءجۇرىپ، ءادىل سوت ءوتىپ، جاۋاپتىلار زاڭ الدىندا ءتيىستى جازاسىن، تاريحتا جانە بولاشاق ۇرپاقتىڭ الدىندا وزىنە لايىق باعاسىن الادى دەپ سەنەمىن. سەبەبى تراگەديا تىم ۇلكەن. شىندىقتى وتە كوپ ادام بىلەدى.

ءسوز سوڭىندا جۋرناليست جانە ساياسي بەلسەندى ايگەرىم تىلەۋجان مەن وزگە دە ازاماتتاردىڭ «الماتى اۋەجايىن باسىپ الۋ» ءىسى بويىنشا سوتتالىپ، قاتاڭ جازاعا تارتىلۋى قيسىنسىز ەكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ولارعا تولىق قولداۋ ءبىلدىرىپ، ساياسي استارى بار سوت شەشىمدەرىن قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەمىن. سونداي-اق مارات جىلانباەۆ پەن دۋمان مۇحامەدكارىمنەن «ەكسترەميست» جاساۋ تالپىنىس تەز ارادا دوعارۋلى ءتيىس. وسىنداي ادىلەتسىزدىككە قارسىلىق بىلدىرگەن قوعام بەلسەندىلەردى، اتاپ ايتقاندا ابزال دوستياردى دا قۋدالاۋ توقتاتىلسىن!

عالىمجان جاقيانوۆ

Abai.kz