2013 جىلعى 15-16 تامىزدا تۇركى كەڭەسىنە مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ ءۇشىنشى ءسامميتى  ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ گابالا قالاسىندا ءوتتى.

سامميتتە ادەتتەگىدەي تۇركىتىلدى مەملەكەت باسشىلارى باس قوستى. ءۇشىنشى بۇل ءسامميتتىڭ باستى ەرەكشەلىگى سول، تۇركى كەڭەسىنە مۇشە بولماسا دا، بەسىنشى تۇركىلىك مەملەكەتتىڭ رەسمي وكىلى – تۇرىكمەنستان مينيسترلەر كابينەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ساپاردۋردى تويلىەۆ مىرزا سامميت جۇمىسىنا باستان اياق قاتىستى.

گاببالا ءسامميتىنىڭ جۇمىسىندا باۋىرلاس ەلدەردىڭ ءوزارا ەكونوميكالىق جانە كولىك ىنتىماقتاستىعىن نىعايتۋ ماسەلەسى قارالدى. قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا،  تۇركى تىلدەس 6 مەملەكەتتىڭ وندىرەتىن جالپى ىشكى جيىنتىق ءونىمى - 1 تريلليون 150 ميلليارد دوللارعا جەتىپ وتىر ەكەن. ەگەر بۇل قىرۋار ءونىم ءوزارا ەكونوميكالىق نارىق اينالىمىنا تۇسسە، تۇركى ەلدەرىنىڭ الەۋەتتەرى دە ەسەلەپ ارتاتىنى ءسوزسىز.

تۇركى ەلدەرىنىڭ ءوزارا تاسىمال قاتىناسى جىلدان جىلعا دامىپ كەلەدى. بيىلعى مامىر ايىندا قازاقستان–تۇركىمەنستان–يران تەمىرجولىنىڭ قازاق-تۇركىمەن بولىگى رەسمي تۇردە تۇيىستىرىلدى. ەندى باكۋ–تبيليسي–كارس تەمىرجولىنىڭ تەزىرەك ىسكە قوسىلۋى كۇتىلۋدە. ءبىرتۇتاس ىنتىماق كۇرەجولىنىڭ قازاقستانداعى جەزقازعان-بەينەۋ سالاسىن سالۋ قارقىنمەن جۇرگىزىلۋدە. وسى سامميت وتىرىسىندا باكۋ، اقتاۋ جانە سامسۋن كەمەجايلارى اراسىندا باۋىرلاس قاتىناستار مەن ىنتىماق ورناتۋ جونىندە دە كەلىسىم جاسالدى.

2013 جىلعى 15-16 تامىزدا تۇركى كەڭەسىنە مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ ءۇشىنشى ءسامميتى  ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ گابالا قالاسىندا ءوتتى.

سامميتتە ادەتتەگىدەي تۇركىتىلدى مەملەكەت باسشىلارى باس قوستى. ءۇشىنشى بۇل ءسامميتتىڭ باستى ەرەكشەلىگى سول، تۇركى كەڭەسىنە مۇشە بولماسا دا، بەسىنشى تۇركىلىك مەملەكەتتىڭ رەسمي وكىلى – تۇرىكمەنستان مينيسترلەر كابينەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ساپاردۋردى تويلىەۆ مىرزا سامميت جۇمىسىنا باستان اياق قاتىستى.

گاببالا ءسامميتىنىڭ جۇمىسىندا باۋىرلاس ەلدەردىڭ ءوزارا ەكونوميكالىق جانە كولىك ىنتىماقتاستىعىن نىعايتۋ ماسەلەسى قارالدى. قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا،  تۇركى تىلدەس 6 مەملەكەتتىڭ وندىرەتىن جالپى ىشكى جيىنتىق ءونىمى - 1 تريلليون 150 ميلليارد دوللارعا جەتىپ وتىر ەكەن. ەگەر بۇل قىرۋار ءونىم ءوزارا ەكونوميكالىق نارىق اينالىمىنا تۇسسە، تۇركى ەلدەرىنىڭ الەۋەتتەرى دە ەسەلەپ ارتاتىنى ءسوزسىز.

تۇركى ەلدەرىنىڭ ءوزارا تاسىمال قاتىناسى جىلدان جىلعا دامىپ كەلەدى. بيىلعى مامىر ايىندا قازاقستان–تۇركىمەنستان–يران تەمىرجولىنىڭ قازاق-تۇركىمەن بولىگى رەسمي تۇردە تۇيىستىرىلدى. ەندى باكۋ–تبيليسي–كارس تەمىرجولىنىڭ تەزىرەك ىسكە قوسىلۋى كۇتىلۋدە. ءبىرتۇتاس ىنتىماق كۇرەجولىنىڭ قازاقستانداعى جەزقازعان-بەينەۋ سالاسىن سالۋ قارقىنمەن جۇرگىزىلۋدە. وسى سامميت وتىرىسىندا باكۋ، اقتاۋ جانە سامسۋن كەمەجايلارى اراسىندا باۋىرلاس قاتىناستار مەن ىنتىماق ورناتۋ جونىندە دە كەلىسىم جاسالدى.

سامميت بىرقاتار گۋمانيتارلىق سالا بويىنشا شەشىمدەر قابىلدادى:

• تۇركى اكادەمياسىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ ۇدەرىسىن تەزدەتۋ ماسەلەسى اتاپ ءوتىلدى;
• ورتاق تەرمينولوگيا قۇرۋ مەن ورتاق تەرميندەر سوزدىكتەرىن دايىنداۋ جانە عىلىمي ماقساتتار ءۇشىن قولدانىلاتىن ءالىپبي جونىندەگى وتىرىس شەشىمدەرى قۇپتالدى;
• تۇركى تاريحى مەن ادەبيەتى بويىنشا ورتاق وقۋلىقتار شىعارۋ جانە تاڭدامالى ساباقتار رەتىندە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە كەڭەسكە مۇشە مەملەكەتتەردىڭ تىلدەرىن وقىتۋ ماقۇلداندى;
• ·        ءتيىستى مينيسترلىكتەر مەن مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە تۇركى ۋنيۆەرسيتەتارالىق وداق ماقساتتارىن ىسكە اسىرۋ تاپسىرىلدى ت.ت.

سامميت جۇمىسىنىڭ اياسىندا، تۇركى اكادەمياسى ءوز جۇمىستارى جونىندە اقپارات بەردى. اكادەمياسى ءوزىنىڭ «تۇركى تاربيەسى» انتولوگياسى مەن «تۇركى دۇنيەسى» الماناحىنىڭ بيىلعى سانىن تانىستىرىپ، سامميت نازارىنا حالىقارالىق «التايستيكا جانە تۇركولوگيا» جۋرنالىنىڭ كەزەكتى سانىن ۇسىندى.  اتالمىش عىلىمي باسىلىمدارعا سامميتكە قاتىسقان ەل باسشىلارى وڭ باعاسىن بەردى.

تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ ۇلى جازۋشىسى، قىرعىز حالقىنىڭ پەرزەنتى شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ تۋىلعانىنىڭ 85 جىلدىعى مەرەيتويى قۇرمەتىنە وراي 2013 جىلى «شىڭعىس ايتماتوۆ جانە ونىڭ ىستىق-كول فورۋمى» اتتى حالىقارالىق كونگرەسىن وتكىزۋ ماقۇلداندى.

تاياۋ ۋاقىتتا ءبىرىنشى تۇركى ۋنيۆەرسياداسى وتۋىنە بايلانىستى، سامميت اياسىندا اتالمىش ايتۋلى سپورت شاراسىنا قارقىندى ازىرلىكتى باستاۋعا قاتىستى تاپسىرمالار جۇكتەلدى. 

اتالمىش سامميتتە تۇركى كەڭەسىنىڭ توراعالىعى قىرعىز ەلىنەن ازىربايجانعا تاپسىرىلدى.

تۇركى ءسامميتىنىڭ بارىسىندا تۇركى الەمىنىڭ يۋنەسكو-سى سانالاتىن تۇركسوي حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ قۇرىلعانىنا 20 جىل تولۋىنا وراي تۇركى كەڭەسىنىڭ ءىىى سامميتىندە مەملەكەت باسشىلارى تۇركسوي-دىڭ قىزمەتىنە جوعارى باعا بەرىپ، ەرەكشە ماڭىزىن اتاپ ءوتتى.  جيىن سوڭىندا تۇركسوي باسشىسى د.قاسەيىنوۆ تۇركى ەلدەرى باسشىلارى مەن تۇركى كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى ح.اكىنجىعا بىرلىكتى بەينەلەيتىن ارنايى سىيلىقتار تارتۋ ەتتى.

كەزەكتى تۇركى ءسامميتىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنىڭ ءۇشىنشى ءسامميتىنىڭ دەكلاراتسياسى قابىلداندى.

سونداي-اق تۇركى كەڭەسىنىڭ قۇرىلعاننان بەرگى قىزمەتىنە سامميت قاتىسۋشىلارى تاراپىنان ريزاشىلىق ءبىلدىرىلىپ، كەڭەستىڭ كازىرگى  باس حاتشىسى حالەل اقىنجى مىرزانىڭ قۇزىرەتى كەلەسى مەرزىمگە ۇزارتىلدى.

Abai.kz