پاتريوتيزم، ەلدى ءسۇيۋ تۋرالى بۇعان دەيىن تالاي ايتىلدى دا، جازىلدى. دەگەنمەن وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندەگى سۇراقتار ءالى تولاستاعان جوق. كەزىككەن كىسىدەن سۇراي قالساڭىز، پاتريوتيزم مەن ۇلتشىلدىقتى شاتاستىرىپ جاتاتىنىن بايقايمىز. قالا بەردى، «ەسسىز ءسۇيۋ كوزسىز قاتەلىكتەرگە ۇرىندىرماي ما؟» دەگەن سۇراقتىڭ باس كوتەرۋى دە زاڭدى.

ءبىز كوپتىڭ كوكەيىندەگى ساۋالداردى جاس قالامگەرلەرگە جولداپ كوردىك. ولاردىڭ دا جاۋابى ءبىر-بىرىنە ۇقسامادى.

1) پاتريوتيزم دەگەن ءسوزدى ءسىز قالاي تۇسىنەسىز؟

2)  ءسىزدىڭ پاتريوتتىق سەزىمىڭىزگە اسەر ەتكەن ناقتى ءبىر وقيعالار بولدى ما؟

3) ۇلتشىلدىق پەن ءپاتريوتيزمدى قالاي اجىراتامىز؟

4) شامادان تىس ءپاتريوتيزمنىڭ جاعىمسىز سالدارى بار ما؟

ەرىك نارىن:

پاتريوتيزم مەن ۇلتشىلدىقتىڭ ايىرماشىلىعى جوق

1. مۇنىڭ ناقتى انىقتاماسى بار عوي، ايتكەنمەن مەن ەلىڭنىڭ پاتريوتى بولۋ دەگەنىمىز – وتانىڭنىڭ جاقسى بولۋى ءۇشىن بار جاقسىلىقتى وزىڭنەن باستاۋ دەپ تۇسىنەمىن.  ماسەلەن، اينالاڭا مەيىرىممەن قاراپ، قامقورلىق تانىتۋ; وتباسىڭا، كورشىڭە، دوسىڭا، جالپى شاما-شارقىڭ جەتكەنشە اينالاڭداعى جاننىڭ بارىنە جاقسىلىق جاساۋ. مەملەكەتىڭە جاقسى بولسىن دەپ، مەملەكەتىڭنىڭ، ايماعىڭنىڭ، اۋدانىڭنىڭ، اۋىلىڭنىڭ، كوشەڭنىڭ مۇددەسىنە جۇمىس ىستەۋ. سونىڭ مۇددەسى جولىندا ازعانتاي دا بولسا قىزمەت ەتۋ. مەنىڭ ويىم وسى. ال اسىرەقىزىل سوزدەردى ەرىننىڭ ۇشىمەن ايتىپ، «ەلىم، جەرىم» دەپ قۇر كەۋدەنى سوعۋ – پاتريوتيزم ەمەس.

2. جالپى، ومىردە پاتريوتتىق سەزىمگە اسەر ەتەتىن وقيعالار ءجيى بولادى عوي. ال مەن ەلىمنىڭ، ۇلتىمنىڭ وتكەنىن وزەك ەتكەن تاريحي فيلمدەر كورگەن سايىن، تاريحي دەرەكتەر وقىعان سايىن، ۇلتىمنىڭ باسىنان وتكەن تراگەديالاردى، قايعى-قاسىرەتتەردى ەستىگەن سايىن پاتريوتتىق سەزىمىم ويانادى. سونداي ءبىر ۋاقىتتا كورەسىنى كورگەن ەلىڭە شىن جۇرەگىڭمەن جاقسىلىق، جارقىن بولاشاق تىلەيسىڭ، بۇگىندى بەرەكەلى ەتۋ ءۇشىن، ەلىڭنىڭ ءار تۇرعىنىنىڭ كوزىنەن تەك قۋانىش كورۋ ءۇشىن نە ىستەي الامىن دەپ ويلاناسىڭ.

3. پاتريوتيزم مەن ۇلتشىلدىقتىڭ كەرەمەتتەي ايىرماشىلىعى جوق دەپ ويلايمىن. ءپاتريوتيزمدى قالاي تۇسىنەتىنىم تۋراسىندا جوعارىدا ايتتىم. ۇلتشىلدىق شە؟ ول دا سولاي. ول دا ەل ءۇشىن، ەلدى قۇراۋشى ۇلت ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتۋ، ۇلتتىڭ كۇرە تامىرى – ءتىل ءۇشىن ايانىپ قالماۋ. سول ۇلتتىڭ سالت-ءداستۇرىن، تانىم-تۇسىنىگىن، بۇكىل تابيعاتىن ساقتاۋ جولىندا جۇمىس اتقارۋ – ۇلتشىلدىققا جاتادى دەپ ويلايمىن.

4. ارينە، شامادان تىس پاتريوتيزم، كەرىسىنشە، زيان. ءبىز قانشا ەتنوستى قۇشاعىمىزعا سىيدىرعان ەلمىز. وسىنى ەسكەرسەك، ءپاتريوتيزمىمىز فاناتيزمگە ۇلاسىپ كەتەر بولسا، سالدارىنىڭ قانداي بولماعى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ەلىڭدى ءسۇيۋ ەلىڭدى باسقا ەلدەردەن جوعارى ساناۋ دەگەندى بىلدىرمەسە كەرەك. سويتە باستاساق بولدى، ەلدىڭ تىنىشتىعىنا زالالى تيەدى دەپ ويلايمىن. بۇقار جىراۋ ابىلاي حانعا قاراتا «ەلىڭە جاۋلىق ساعىنبا» دەگەن ەكەن. دەمەك، سەنىڭ ءپاتريوتيزمىڭ ەلدىڭ بەرەكەسىن قاشىرماۋى كەرەك.

نۇرتىلەۋ قادىرقۇل:

پاتريوتيزم ەموتسيادان گورى، ارەكەتكە كوبىرەك نەگىزدەلۋى ءتيىس

1. پاتريوتيزم – سانانىڭ تاۋەلسىزدىگى. بۇگىننىڭ اتىنان ايتساق، ءبىزدى وتارلاعانداردىڭ ويلاۋ جۇيەسى مەن تىلىنەن ازات بولۋ. قوعامدا ءجۇرىپ جاتقان قۇندىلىقتار قاقتىعىسىندا «قارۋ» الىپ، جات تانىمدارعا توتەپ بەرە الارلىق ءبىلىم جيۋ.  ەڭ اۋەلگى ۇلتتىق تۇلعا-بولمىسىڭنىڭ سولقىلداتپاس وزەگى وسى دەپ بىلەمىن. سونىمەن بىرگە، وسى ايتىلعاندار جولىندا ارەكەت ەتۋ، مىسقالداي بولسا دا ۇلەس قوسۋ. كەز كەلگەن ادىلەتسىزدىكتە ءۇنسىز قالماۋ. ياعني پاتريوتتىق ەموتسيادان گورى، ارەكەتكە كوبىرەك نەگىزدەلۋى ءتيىس. جىرتىعىن جاماپ، جوعىن تۇگەندەۋ.

2. بالا كۇنىمدە الەمدىك سپورتتىق جارىستاردا جەلبىرەگەن تۋ مەن شىرقالعان ءانۇران پاتريوتتىق سەزىمدى قوزعايتىن-دى. ال قازىر جاسامپاز جانداردىڭ جەتىستىگى قۋانتادى. «وسىنى قازاق جاساپتى» دەگەن جاڭالىقتار جانىڭدى جادىراتادى. ال كەيدە پوزيتيۆ ءماندى وزگەرىستەردەن بولەك، قوعامدا بولىپ جاتقان نەگاتيۆ دۇنيەلەر دە پاتريوتتىق سەزىمىڭدى وياتادى. كۇرەسكە شاقىرادى. قۋانىپ، ءماز بولىپ، قالىقتاپ جۇرگەننەن گورى، سول ادىلەتسىزدىككە قارسىلىق جولىنداعى ارەكەتتە ماعىنا بارداي كورىنەدى.

3. ءپاتريوتيزمدى مەملەكەتكە بايلانىستى ۇعىم دەپ بىلەمىن. ۇلتشىلدىق دەگەن ۇلتقا قاتىستى تۇسىنىك. مىسالى، قازاقستاندا ءومىر سۇرەتىن ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى بار عوي، ولار «مەملەكەتىم مەنىڭ» دەپ قازاقستانعا مەيىرلەنسە، وسى ەلدىڭ تۋىن جەلبىرەتۋگە ۇلەس قوستى دەلىك. ال ۇلت جايىندا اڭگىمە قوزعالسا، ءوزىنىڭ ۇلتىن العا تارتادى. جالعىز قالعاندا انا تىلىندە اندەر تىڭداپ الابوتەن كۇيگە بولەنۋى مۇمكىن.

4. ۋلتراپاتريوتيزم دەسەك بولار. ياعني بۇل ءوز مەمەلەكەتىڭنىڭ جاقسى جاقتارىن عانا كورىپ، كەمشىلىكتەرگە كوز جۇما قارايدى. سىني ويلاۋ اتىمەن جوعالادى. تاعى ءبىر جاعىمسىز جاعى، ءوز ەلىنەن باسقا ەلدى تومەن ساناپ، سولتۇستىك كورەيانىڭ حالقىنىڭ جاي-كۇيى سەكىلدى «جيىرىلۋ» پروتسەسسى جۇرە باستايدى. ياعني ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردان، وركەنيەتتەن ماقۇرىم قالىپ، الەمدىك ينتەگراتسياعا ىلەسە الماي قالادى. ەڭ ۇلكەن قاتەرلى تۇسى – بۇلار، ياعني ۋلتراپارتيوتتار ساياسي كۇشتەردىڭ ىقپالىنا تەز تۇسەدى. ولاردى باسقارۋ وڭاي. رەجيمگە تەز بەيىمدەلگىش بولىپ كەلەدى. ال بۇنىمەن قوسا، پوزيتيۆ جاعىن دا ايتا كەتكەن ءجون. كەيبىر مەملەكەتتەردە تەك ءوز ەلىندە شىعاتىن ونىمدەردى عانا تۇتىنۋ ءۇردىسى بار. مۇنىڭ ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا زور پايداسىن تيگىزەرى ءسوزسىز.

ايدانا بەيسەن:

پاتريوتيزم مەن ۇلتشىلدىقتى ءبىر كەڭىستىكتە قاراستىرعىم كەلمەيدى

1. پاتريوتيزم تۋرالى ايتىلعاندا، بىردەن ۇلتتىق مۇددەنى قولدايتىن، ونى قورعاۋعا ۇمتىلاتىن، ءتىلىن، ءدىلىن، ءدىنىن، ۇلتىن، ەلىن سۇيەتىن، بار بولمىسىن، تاريحىن، وتكەنىن قۇرمەتتەپ، سول جولدا كۇرەسۋگە دايىن بولمىسى بەرىك ازامات كوز الدىما كەلەدى. ويتكەنى پاتريوتيزمدە ۇلت پەن ۇرپاقتىڭ اراسىنداعى بايلانىس جاتادى دەپ تۇسىنەمىن.

2. سونداي كۇيدى كەشەتىن ساتتەرىم از بولمادى. باسقاسىن بىلاي قويىپ، تاريحي فيلمدەردى كورگەندە، كۇي مەن جىردى، ءداستۇرلى اندەردى تىڭداعاندا بويىمدى ەلىمە، جەرىمە دەگەن ماحاببات كەرنەپ، قازاقستاندا تۋعانىم ءۇشىن، قازاق بوپ تۋعانىم ءۇشىن باقىتتان باسىم اينالارلىقتاي بولامىن، ەلىممەن، ۇلتىممەن ماقتانامىن.

3. ۇلتشىلدىق پەن ءپاتريوتيزمدى اجىراتۋعا كەلگەندە تالاي تالقى تۋىنداپ، ءبىر توقتام كەلۋ قيىنعا ءتۇسىپ جاتاتىنى بەلگىلى. بىرەۋلەر ۇلتتى ءسۇيۋدى ۇلتشىلدىق ەمەس، ۇلتجاندىلىق دەيدى. مۇنىڭ قايسىسى دۇرىس، قايسىسى بۇرىس ەكەنىن ءتىل ماماندارى ايتا جاتار، ايتكەنمەن مەن ۇلتشىلدىقتى مۇلدە بولەك دۇنيە دەپ ويلايمىن.

ماسەلەن، الاش ارىستارىن پاتريوت بولدى دەپ ايتا الامىز با؟ ولار سول كەزدەردەگى ەلدىڭ مۇددەسىنە جۇمىس ىستەدى مە، الدە ۇلتتىڭ قامى ءۇشىن قىزمەت قىلدى ما؟ مەن ەكىنشى نۇسقانى دۇرىس دەپ سانايمىن. سەبەبى ولار قازاقتى ۇشپاققا شىعارۋ ءۇشىن، قازاقتىڭ كوكىرەك كوزىن اشىپ ەگەمەن ەل قىلسام دەپ قارەكەت ەتتى. ەگەر  بۇگىنگى ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىزدەگى پاتريوتيزم ولشەمىن سول داۋىرگە سالساق، وندا الاش ارىستارىن پاتريوت دەپ اتاۋعا اۋزىڭىز بارماي قالار ما ەدى... سول ءۇشىن دە پاتريوتيزم مەن ۇلتشىلدىقتى ءبىر كەڭىستىكتە، ءبىر ساتىدا قاراستىرعىم كەلمەيدى.

4. اۋەل باستان-اق شاماسىنان اسىپ، ارناسىنان تاسىپ كەتكەن كەز كەلگەن دۇنيە قانداي ىستە دە زيانىن تيگىزىپ كەلەدى. ول ەڭ الدىمەن، جاقسى، جاعىمدى پوزيتسيادا كورىنگەنىمەن، ول شەكتەن شىققان كەزىندە قۇلدىراي باستايدى، ءتۇبى قۇردىمعا كەتەدى.

شامادان تىس ءپاتريوتيزمنىڭ سوڭى ناسىلدىك بولىنۋشىلىككە الىپ كەلۋى مۇمكىن. ونىڭ سالدارى ۇلتتىق مۇددە مەن حالىقتار اراسىنداعى داۋعا، كەلىسپەۋشىلىككە كەلىپ تىرەلەدى. ەستە ۇستايتىن جايت، كەز كەلگەن ىستە اسىرەبەلسەندىلىك تۇسكەن سوقپاعىڭنان، بەت تۇزەگەن باعىتىڭنان  جولىنداعى اداستىرادى.

Abai.kz