«جاستار جالىنى وتانعا...»
اباي وبلىسى سەمەي قالاسىنداعى ورەلى دە ورنەكتى جىرلاردىڭ اۆتورى، «شاكارىم اتىنداعى سەمەي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ» ستۋدەنتى، جاس اقىن ميراس سلامشايىقۇلىنان ءتىلشىمىز جاستار اراسىنداعى پاتيروتيزم تاقىرىبىنا سۇحبات العان ەدى. ەندى سول سۇحباتتى Abai.kz وقىرماندارى نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز
– ارمىسىڭ، ميراس سلامشايىقۇلى! قازاق ەلىنىڭ رۋحانيات الەمىنە تيتتەي دە بولسىن اساۋ – جۇرەك جىرلارىمەن وزىندىك ۇلەس قوسىپ جۇرگەن دارىندى دا جالىندى جاستار قاتارىنانسىز. ءسىز ءۇشىن «وتان» ۇعىمى نەنى بىلدىرەدى؟
– ءار ادام «وتان» دەگەن ءسوزدى ءار قالاي تۇسىنەدى عوي. مەن ءۇشىن وسىناۋ قاسيەتتى، قۇتتى مەكەنىم. تۋىپ ءوسىپ، كىندىك قانىم تامعان، اسىر سالىپ ويناپ بالالىعىمدى وتكىزگەن، ءوزىم ءومىر سۇرەتىن، قىزمەت ەتەتىن تۋعان جەرىم. تاعى دا سول اتامەكەنىمدەگى جانىما جاقىن جاندار، ونىڭ ىشىندە اكە-شەشەم، جورا-جولداستارىم، دوس-جاران، باۋىرلارىم. وسى ايتىلعانداردىڭ بارلىعىن بىرىكتىرەتىن قاسيەتتى وتان دەگەن ءسوزىمىز دەپ بىلەمىن.
– جاستاردى «پاتريوتتىق سەزىمگە» تاربيەلەۋدىڭ ماڭىزى نەدە؟
– مەن ءۇشىن جاستاردى «پاتريوتتىق سەزىمگە» تاربيەلەۋدىڭ ماڭىزى ۇشان تەڭىز. سەبەبى ءبىز - جاستار ءوز وتانىمىزدىڭ پاتريوتى بولۋىمىز كەرەك. تۋعان ەلدى، جەردى، وتانىمىزدى سۇيە ءبىلۋىمىز كەرەك. وتاننىڭ ادال ۇل - قىزى بولۋعا ۇمتىلۋىمىز كەرەك. وتان ءۇشىن قىزمەت ەتىپ، ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسىپ، ەلدى العا سۇيرەۋىمىز كەرەك. ال ول ءۇشىن ادامنىڭ بويىندا پاتريوتتىق سەزىم بولۋى شارت. سوندىقتان دا جاستاردى پاتريوتتىق سەزىمگە تاربيەلەۋدىڭ ماڭىزى زور.
– «رۋحاني قازىنا» – تەڭدەسسىز بايلىعىمىز سانالاتىن: سالت-ءداستۇر مەن تامىر-تانىمدى ەل جاستارىنىڭ بويىنان قانشالىقتى بايقاپ ءجۇرسىز؟
– بۇل ءار كەزدە ءار قالاي. كەيدە بايقاپ جاتامىز، كەيدە بايقالماي جاتادى. بىراق، سالت-ءداستۇردى ۇستاناتىن جاستار از دەپ ايتۋعا كەلمەس ارينە. ءوزىمنىڭ دوستارىم، تانىستارىمنىڭ اراسىندا دا سالت-ءداستۇردى ۇستاناتىندار كوپ. جەلىگە كىرگەندە دە سالت-ءداستۇردى قولداپ، وسى سالت-ءداستۇر بويىنشا ءبىر-بىرىنە چەللەندج جولداپ جاتقانداردى دا كوپ كورەم. وسىدان سوڭ سالت-ءداستۇردى ۇستانىپ، ونى قولدايتىن جاستار از دەپ ايتا المايمىن. ءوزىم دە سالت-ءداستۇردى بارىنشا ۇستانۋعا تىرىسام. قانشا دەگەنمەن سالت-ءداستۇرىمىز ۇلتىمىزدىڭ بايلىعى عوي. مەنىڭشە سالت-ءداستۇر جوعالاتىن بولسا، ەلدىگىمىزدەن ايىرىلۋعا ءبىر تابان جاقىنداعان بولىپ سانالامىز دەپ ويلايمىن.
– «ءتىل ماسەلەسىنە» جەكە كوزقاراسىڭىز؟
– ءتىل ماسەلەسى دەگەندە ءبىراز كوڭىلىم تولمايدى. سەبەبى قازىر ەڭ باستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ءتىل ماسەلەسى عوي. مەملەكەتتىك تىلدە، ءوزىمىزدىڭ قازاق تىلىندە، انا تىلىمىزدە سويلەي المايتىنداردى دا ءجيى كورىپ تۇرامىز. كوبىنە جاستاردىڭ اراسىندا كوپ كەزدەسەدى. بىراق اراسىندا انا تىلىمىزدە سويلەي المايتىن، تۇسىنبەيتىن جاسى ۇلكەن، ەل اعاسى بولۋعا جارايتىن، جاسى 50-60-قا كەلگەن اعالارىمىزدى دا كەزدەستىرىپ قالىپ جاتامىن. وسىعان ءبىراز كوڭىلىم تولمايدى. تاعى ايتا كەتەتىنى قازىر بىزدە ءتىلدىڭ الالىعى بار. ياعني، ورىسشا ارالاستىرىپ سويلەيمىز، ورىستىڭ كەيبىر سوزدەرى تىلىمىزگە ءسىڭىپ قالعان. وسىدان سوڭ ەندى انا ءتىلىمىزدىڭ قۇندىلىعى جويىلىپ جاتقانداي كورىنەدى.
– «ۇلتتىق سانا كودىن» ودان ارمەن دە تەرەڭدەتە ءتۇسۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ جالپىلاما قىسقاشا مازمۇندا ايتىپ وتسەڭىز؟
– مەنىڭ ويىمشا ۇلتتىق سانا كودىن ءارى قاراي تەرەڭدەتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن جاستاردى ەلىن سۇيۋگە، ۇلتقا قىزمەت ەتۋگە، شىنايى پاتريوت بولۋعا تاربيەلەۋ كەرەك. ۇلتىمىزدىڭ بايلىعى سالت-ءداستۇردى ۇستانۋدى بارىنشا قولداپ، ۇلتتىق بولمىسىمىزدى ساقتاپ قالۋعا كۇش سالۋ كەرەك.
– «رامىزدەرىمىزدى» قۇرمەت تۇتۋ جاستار اراسىندا بەلەڭ الۋدا... ال، ءسىزدىڭ، بۇعان جەكە وي - پىكىرىڭىز قانداي؟
– رامىزدەردى قۇرمەتتەۋ - ەلدى قۇرمەتتەۋ. ال جاستاردىڭ اراسىندا رامىزدەرگە دەگەن قۇرمەت بەلەڭ العان سياقتى. ولاي ويلاۋىما سەبەپ: بۇرىندارى مەكتەپتە وقىعان كەزدە «رامىزدەر» دەگەندە ورنىمىزدان اتىپ تۇرىپ رامىزدەرىمىزدىڭ اۆتورىن، ونىڭ ءمان - ماعىناسىن، نەنى بىلدىرەتىنىن جارىسىپ ايتىپ جۇرەتىنبىز. رامىزدەرگە دەگەن قۇرمەت بولاتىن. ءتىپتى جەردە جاتقان تيىننىڭ ءوزىن كوتەرىپ قوياتىن اتالارىمىز بولاتىن، ەكىنشى جاعىندا ەلتاڭبامىز بار، سول ەلتاڭبامىزدى اياق استى ەتپەيىك دەيتىن. قازىر رامىزدەردى كوپ ەشكىم ەلەپ ەسكەرە بەرمەيتىن بولىپتى...
– «ونەردىڭ» كيەسىنە سەنەسىز بە؟
– بۇل ونەردىڭ كيەسى كەز-كەلگەن ادامعا قونا بەرمەيدى عوي. قانشاما ەلىمىزدەن شىققان ونەرلى، تالانتتى جاندار بار. ءوزىمىزدىڭ قازاقتان شىققان نەبىر كۇيشىلەر، كۇمىس كومەي، جەز تاڭداي انشىلەر، ولەڭدەرىنەن مارجان توگىلىپ تۇراتىن، وقىعان جاندى وزىنە باۋراپ الاتىن اقىندارىمىز بار. سول جانداردىڭ بارلىعىنا ونەردىڭ كيەسى قونعان دەپ سانايمىن. جالپى، ءوز باسىم ونەردىڭ كيەسىنە سەنەمىن.
– سۇحباتىڭىزعا العىس! ىلايىم ونەر بيىگىندە، ولەڭ ۇيىعىندا تۇنىق تۇما ويلارىڭىزدى پاش ەتىپ، ەلدىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنىپ جۇرە بەرىڭىز! ساۋ بولىڭىز!
– Abai.kz ۇجىمىنا دا، راقمەت!
ەرىك قايراتبەكۇلى
Abai.kz
