حالىق ساناعىنا بايلانىستى 2008 جىلدىڭ 1 شىلدەسى مەن 2009 جىلدىڭ 1 ءساۋىرى ارالىعىندا رەسپۋبليكا اۋماعىندا قالالار، اۋداندار، اۋىلدار، كوشەلەر اتاۋلارىن وزگەرتۋگە قازاقستان ۇكىمەتى جاريالاعان موراتوري پاۆلودار قالاسى اتاۋى جونىندەگى پىكىرتالاستىڭ قارقىنىن ءسال دە بولسا سايابىرلاتقان ەدى. الايدا ساناق وتەر-وتپەس كەزدەن باستاپ الگى اتاۋدى قۇرمەتتەۋشىلەر ينتەرنەت پورتالدارىندا فورۋمدار اشىپ، بىرجاقتى پىكىر بىلدىرە باستادى.
پورتالدارداعى پىكىرتالاس
مىسالى، پاۆلودار قالاسىنداعى www.pavlodar.gn.kz پورتالىنداعى «پەرەيمەنوۆانيا پاۆلودارا ۆ كەرەكۋ» اتتى فورۋمدى ۇيىمداستىرۋشىلار ءوز قولايىنا جاعاتىن پىكىرلەردىڭ ينتەرنەت ارقىلى جايىلۋىنا اسا ىڭعايلى جاعداي تۋدىردى. پورتال اكىمشىلىگى «پاۆلودار اتاۋىن وزگەرتۋ قاجەت پە، جوق پا؟» دەگەن ساۋال قويماي، «كەرەكۋ» اتاۋىن بىردەن-ءبىر بالاما اتاۋ رەتىندە قاساقانا كورسەتكەن سوڭ، ونىڭ ماعىناسىن ۇقپايتىن كوپشىلىك، ارينە، قۇلاققا ءسىڭىستى بولىپ قالعان «ادەمى» اتاۋدى جاقتاپ داۋىس بەرەدى عوي، باياعى... 

حالىق ساناعىنا بايلانىستى 2008 جىلدىڭ 1 شىلدەسى مەن 2009 جىلدىڭ 1 ءساۋىرى ارالىعىندا رەسپۋبليكا اۋماعىندا قالالار، اۋداندار، اۋىلدار، كوشەلەر اتاۋلارىن وزگەرتۋگە قازاقستان ۇكىمەتى جاريالاعان موراتوري پاۆلودار قالاسى اتاۋى جونىندەگى پىكىرتالاستىڭ قارقىنىن ءسال دە بولسا سايابىرلاتقان ەدى. الايدا ساناق وتەر-وتپەس كەزدەن باستاپ الگى اتاۋدى قۇرمەتتەۋشىلەر ينتەرنەت پورتالدارىندا فورۋمدار اشىپ، بىرجاقتى پىكىر بىلدىرە باستادى.
پورتالدارداعى پىكىرتالاس
مىسالى، پاۆلودار قالاسىنداعى www.pavlodar.gn.kz پورتالىنداعى «پەرەيمەنوۆانيا پاۆلودارا ۆ كەرەكۋ» اتتى فورۋمدى ۇيىمداستىرۋشىلار ءوز قولايىنا جاعاتىن پىكىرلەردىڭ ينتەرنەت ارقىلى جايىلۋىنا اسا ىڭعايلى جاعداي تۋدىردى. پورتال اكىمشىلىگى «پاۆلودار اتاۋىن وزگەرتۋ قاجەت پە، جوق پا؟» دەگەن ساۋال قويماي، «كەرەكۋ» اتاۋىن بىردەن-ءبىر بالاما اتاۋ رەتىندە قاساقانا كورسەتكەن سوڭ، ونىڭ ماعىناسىن ۇقپايتىن كوپشىلىك، ارينە، قۇلاققا ءسىڭىستى بولىپ قالعان «ادەمى» اتاۋدى جاقتاپ داۋىس بەرەدى عوي، باياعى... 
ونىڭ ۇستىنە، فورۋمعا كەرەكۋ اتاۋىن تەك كورياكوۆتىڭ اتىمەن بايلانىستىراتىن جەرگىلىكتى ءورىستىلدى ولكەتانۋشىلار مەن پارتيا جانە كومسومول ۇيىمدارىنىڭ تاريحى بويىنشا ماماندانعان، ەگدە جاستاعى ماريا تەرەنيك سياقتى عىلىم كانديداتتارىنىڭ جاريا¬لانىمدارىنا ءشۇباسىز سەنەتىن جەرگىلىكتى جاستار قاتىساتىنى بەلگىلى. بىراق بۇلار الگى عالىمداردىڭ ن.كورياكوۆتىڭ ناقتى كىم بولعانىن تاپ باسىپ ايتا الماعانىن، ارقايسىسى اركەلكى: كوپەس، ءجۇزباسى، گەولوگ، تۇز ءوندىرۋشى، قالا سالعان قۇرىلىسشى  كەيپىندە كورسەتكەنىن، ءارى ونىڭ اتالارى، وتباسى، ۇرپاقتارى نەمەسە اسكەرى يا جۇمىسشىلارى جونىندە بىردە-ءبىر دەرەك كەلتىرمەگەنىن قاپەرگە ىلمەيدى. ال قازاق جاستارى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوك¬تورى، ەتيمولوگ ايتمۇحامبەت تۇرىشەۆتىڭ «كەرەكۋ» ءسوزىنىڭ ءتۇپ-توركىنىن تالداپ تۇرىپ ايقىنداعانىن، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوك¬تورى جامبىل ارتىقباەۆتىڭ نيكيتا كورياكوۆ دەگەننىڭ ويدان شىعارىلعان اڭىز، اڭگىمەلەر كەيىپكەرى عانا ەكەنىن، سوندىقتان بۇل وڭىردە بولۋى مۇلدە مۇمكىن ەمەستىگىن رەسەي قالالارى مۇراعاتتارىنان الدىرعان تاريحي قۇجاتتارمەن نەگىزدەپ دالەلدەگەنىن، بۇل عىلىمي تۇجىرىمدى قىرىقباي الدابەرگەنوۆ، قايىربولات نۇرباەۆ ءتارىزدى تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورلارى تىڭ دەرەكتەرمەن بەكىتە تۇسكەنىن جەتە بىلمەيدى. وسىنداي جايتتاردى دا ەسكەرگەن فورۋمدى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايلا-شارعىسى دا، بولجامدى ەسەبى دە دۇرىس ەدى.
ءا دەگەننەن-اق، پاۆەل پاتشازادانىڭ اتىن قۇرمەتتەۋشىلەردىڭ قاتارى كۇرت كوبەيىپ، قارسىلاستارىن قيامپۇرىس سوزدەرمەن اتقىلاۋ ءتاسىلىن قولداندى. ءتىپتى «ەرماك» نىسپىسىن يەلەنگەن بىرەۋ پاتشا ءداۋىرىن، «پاۆلودارسكي پاتريوت» دەگەن بۇركەنشەك ات جامىلعان بىرەۋى كەڭەستىك كەزەڭدى كوكسەيتىنىن ايقىن تانىتتى. ەندى بىرەۋلەرى «كاكومۋ يديوتۋ ۆووبششە پريشلا تاكايا يديوتسكايا يدەيا س پەرەيمەنوۆانيەم پاۆلودارا؟ ۆون پۋست استانۋ كۋكارەكۋ پەرەيمەنۋيۋت»، «يستوريچەسكوە نازۆانيە؟ ي ۆ كاكيە ۆرەمەنا پاۆلودار نازىۆالسيا كەرەكۋ؟ يستوريچەسكوە نازۆانيە كازاحوۆ – كىرگىز-كايساكي، نو پوچەمۋ تو ۆى سەبيا تاك نە نازىۆاەتە! تاك چتو، نە مەلي چۋش» دەپ سوقتى.
مۇنداي سوزدەر پورتال اكىمشىلىگىنىڭ كوڭىلىنە مايداي جاققان شىعار (ۇناماسا، بىردەن وشىرەر ەدى), بىراق تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە ەركىن ويلاپ وسكەن جاستاردىڭ شامىنا تيگەنى انىق. ىلە www.Solai.de, www.massagan.com جانە وزگە دە پورتالداردى ءتۇرلى ايماقتاردا قولدانۋشى جاستار كەرەكۋلىكتەرگە قولداۋ كورسەتىپ، «پاۆلودار فورۋمىنا» تۇس-تۇستان قاپتاپ كىرىپ كەتتى. ولار قالا اتاۋىن وزگەرتۋدى قولداپ، داۋىس بەرىپ قانا قويماي، پىكىرتالاسقا ءتۇسىپ، بىلىكتىلىگىن دە، جاستىق قىزبالىعىن دا كورسەتتى، ال بىرەۋى «مەنىڭ سوزدەرىمدى قايتا-قايتا ءوشىرىپ تاستاي بەرەدى، ەندى نە ىستەيمىن؟!» دەپ كۇيىندى.
پورتال اكىمشىلىگى مۇنداي توسىن جايتتى كۇتپەسە كەرەك، ەندى ەكى جاقتى دا سىپايىلىق ساقتاۋعا شاقىرىپ، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ەركىن پىكىر بىلدىرۋىنە مۇمكىندىك بەردى. وسىلايشا، جوعارىدا اتالعان ا.تۇرىشەۆ، ج.ارتىقباەۆ، ق.الدابەرگەنوۆ، ق.نۇرباەۆ ءتارىزدى جەرلەس عىلىم دوكتورلارىنىڭ زەرتتەۋلەرىن جاقسى بىلەتىن ءبىر جاس جىگىت عىلىمي نەگىزدەلگەن اقپاراتتارى، وتە ورىندى ساۋالدارى، يلانىمدى جاۋاپتارى ارقىلى قاپتاعان قارسىلاسىنىڭ ەكپىنىن باستى. بەيتانىس زيالىنىڭ «كەرەكۋ» – م.قاشقاريدىڭ «سوزدىگىنە» ەنگەن «ءۇي»، «كەرەگە» دەگەندى بىلدىرەتىن كونە تۇركى ءسوزى ەكەنى، بەرتىن كەلە ماعىناسى كومەسكىلەنگەنى، پاۆلودار قالاسى تۇرعان جەر ءحVىىى عاسىردا ەرتىس وزەنى بويىمەن جۇزگەن ورىستىڭ اسكەري ساياحاتشىسى  رەمەزوۆتىڭ كارتاسىندا «كورياكوۆ يار» دەپ كورسەتىلگەنى، كەيىن وسى جەرگە سالىنعان اسكەري بەكىنىس ءدال سولاي اتالىپ، قۇجاتتىق اينالىمعا تۇسكەنى، «كورياكوۆ يار» – قازىرگى قازاق تىلىندە «كەرەگە جار» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەتىن كونە تۇركى ءسوزى «كەرەكۋ جاردىڭ» ورىسشالانعان نۇسقاسى ەكەنىن ادەپتىلىكپەن ايتىپ بەرۋى فورۋم بارىسىن باقىلاۋشىلاردىڭ ىقىلاسىن وزىنە اۋداردى. مۇنىڭ ءوزى پاۆلودار اتاۋىن وزگەرتۋدى قولداۋشىلار قاتارىنىڭ تولىعا تۇسۋىنە ىقپال ەتتى.
سوڭعى مالىمەت بويىنشا، 334 (49%) ادام اتاۋدى وزگەرتۋدى جاقتاپ داۋىس بەرگەن، 326 (48%) كىسى وسى قالپىندا قالدىرۋدى قولداعان. وسىلايشا،  باستاپقىدا داۋىس بەرۋشىلەردىڭ 2 پايىزىن عانا قۇراعان اتاۋدى وزگەرتۋدى جاقتاۋشىلار سانى قازىرگى كەزدە قارسىلاستارىنىڭ سانىنان اسا باستادى. ايتسە دە بۇلارعا جاۋاپ رەتىندە www.Solai.de پورتالىنداعى جاستار پاۆلوداردىڭ اتاۋىن اۋىستىرۋ ماسەلەسى جونىندە فورۋم اشىپ، ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىردى. ءبىر جاقسىسى، قازاقشا ساۋاتتى جازاتىنى بار، ورىسشا-قازاقشا سوزدەردى ارالاستىرىپ ويىن جەتكىزەتىنى بار، ايتەۋىر، بارلىعى دەرلىك پاۆلودار اتاۋىن اۋىستىرۋدى جاقتادى.
پاۆلودارداعى احۋال
ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆ پاۆلودار مەن پەتروپاۆلوۆسك قالالارىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ ماسەلەسىن سول ايماقتارداعى تۇرعىنداردىڭ پىكىرىمەن ساناسا وتىرىپ، جەرگىلىكتى بيلىك شەشۋى كەرەك دەگەن ويىن اشىق ايتقانى بەلگىلى. ال سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمى «پەتروپاۆلوۆسك اتاۋى قازىر دە، الداعى ۋاقىتتا دا وزگەرتىلمەيدى» دەپ، تۇرعىنداردىڭ پىكىرىمەن مۇلدە ساناسپايتىنىن كورسەتتى. پاۆلوداردىڭ اكىمقارالارى، ايتەۋىر، «وزىمبىلەمدىك» مىنەز تانىتپاي، «سابىر ءتۇبى – سارى التىن»، «اسىقپاعان اربامەن قويانعا جەتەدى» دەگەن ماندەگى سوزدەر ايتىپ، جۇرتشىلىقتى سابىر ساقتاۋعا شاقىرۋدان تانباي كەلەدى. قارقىنى قاتتى جاھاندانۋ زامانىندا مۇنداي ماقال-ماتەلدەردىڭ ءمانى، وزەكتىلىگى قانداي ەكەنىن كىم ءبىلسىن؟..
وپپوزيتسيانىڭ وبلىستاعى بەلدى وكىلى سەرىكباي الىباەۆ 2001 جىلى  پاۆلودارداعى قىزىل كوميسسار دزەرجينسكي اتىنداعى ورتالىق كوشەگە ۇلى عالىم ق.ساتباەۆتىڭ اتىن بەرۋ جونىندە ماسەلە كوتەرىلگەندە، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ سول كەزدەگى دەپۋتاتى رەتىندە قالا ءماسليحاتىنا «اسىقپايىق» دەگەن ماعىنادا رەسمي حات جولداسا، وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا جەرگىلىكتى تاۋەلسىز «گورودسكايا نەدەليا» گازەتىنىڭ اتىشۋلى ءتىلشىسى يۋري كوۆحاەۆپەن سۇحباتىندا «پاۆلودار اتاۋىن وزگەرتۋگە ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسىمىن» دەپ جاۋاپ بەردى. «سۆوبودا سلوۆا» باسىلىمى بولسا سول يۋ.كوۆحاەۆتىڭ ءبىزدىڭ جەرلەسىمىز، ايماقتا عانا ەمەس، بۇكىل قازاقستاندا بەدەلى زور، ايتۋلى عالىمنىڭ ۇلتتىق مۇرات-مۇددەنى ۇلىقتاعان ءىس-ارەكەتىن مىسقىلداعان ماقالاسىن جاريالادى. بۇل جايت بايىرعى تۇرعىنداردىڭ، جالپى، وپپوزيتسياعا دەگەن تەرىس كوزقاراسىن تۋىنداتتى. تەك بەلگىلى ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم جۋىردا پاۆلودارعا كەلىپ، جەرگىلىكتى زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن جانە ستۋدەنت جاستارمەن كەزدەسۋ وتكىزگەندە، وپپوزيتسيادا ۇلتشىل قايراتكەرلەر دە بار ەكەنىن دالەلدەدى. «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ وبلىستىق باسقارماسىندا ايدوس سارىممەن مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى جونىندە پىكىر الماستىرعان كەرەكۋلىك عىلىم دوكتورلارى، قازاقستان جازۋشىلار جانە جۋرناليستەر وداقتارىنىڭ مۇشەلەرى، وزگە دە زيالىلار پاۆلودار اتاۋىن كەرەكۋگە اۋىستىرۋدى ءبىراۋىزدان قولدايتىنىن مالىمدەدى.
ءبىر ايتار جايت، پاۆلوداردا مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى بويىنشا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزگەن «نۇر وتان» حدپ حاتشىسى ەرلان قارين مەن مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ پرەزيدەنتتىك قورىنىڭ ديرەكتورى بەرىك ابدىعاليەۆتىڭ ۇستانىمى ۇلت قايراتكەرلەرى مۇحتار شاحانوۆ پەن دوس كوشىم ۇستانىمدارىنا كەرەعار كەلمەيتىنى ايقىن اڭعارىلدى.
ايماقتا ءتىل جانە ونوماستيكا ساياساتىنىڭ جۇرگىزىلۋىنە جەرگىلىكتى ءورىستىلدى تاۋەلسىز باسىلىمداردىڭ توسقاۋىل قويۋعا تىرىساتىنى بەلگىلى. ولارعا قارسى پىكىرلەردى جاريالايتىن ورىس تىلىندەگى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جوقتىڭ قاسى. وسى سەبەپتى، وبلىستىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ تارالىمى از، ايىنا ءبىر رەت قانا شىعاتىن «ەرتىس ديدارى» گازەتىندە ورىسشا ماتەريالدار باسۋدى قاناعات تۇتامىز. ايتسە دە گازەتتىڭ وتكەن ايداعى نومىرىندە جارىق كورگەن تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى قايىربولات نۇرباەۆتىڭ «توسكۋيۋششيە پو بەزۆوزۆراتنو ۋشەدشەمۋ سوۆەتسكومۋ پروشلومۋ»  (وتۆەت يۋ.كوۆحاەۆۋ نا ەگو ستاتيۋ «...ا كەرەكۋيتسى ۆسە پەتۋشاتسيا»: گورودسكايا نەدەليا، 2009 گ.، 14 يانۆاريا) اتتى سىن ماقالاسى ايماق تۇرعىندارىنىڭ ساناسىندا ۇلكەن سىلكىنىس تۋدىردى دەۋگە بولادى.
قالاي ايتساق تا، پاۆلودار ءوڭىرىنىڭ بايىرعى تۇرعىندارى ۇلتتىق قايتا ورلەۋ كەزەڭىن باستان وتكەرۋدە. بۇل ءۇردىس پاۆەل پاتشازادانىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان اتاۋ وزگەرتىلمەيىنشە كۇشەيە تۇسپەك.

ارمان قاني، پاۆلودار قالاسى
«جاس قازاق» گازەتى 15 مامىر 2009 جىل