«...دەمونسترانتتارعا قارسى 50 مىڭ شاماسىندا اسكەريلەر، 20 مىڭداي ميليتسيا قىزمەتكەرلەرى، 10–15 مىڭداي تەمىر تاياق ۇستاعان جاساقشىلار، 15 برونەترانسپورتەر مەن 20 سۋ شاشقىش جانە ءورت سوندىرگىش ماشينا شىعارىلدى.

زاڭدى بەلىنەن باسقان سوۆەتتىك يمپەريا «وداقتاس رەسپۋبليكانىڭ» وتار قۇلدارى دارەجەسىنە تۇسىرىلگەن جاستارىن زىمياندىقپەن ۇرىپ-سوعىپ، قارۋلى كۇشپەن قيلى فيزيكالىق قيانات جاساپ، قورلاپ قانا قويماي، «الماتىدا ناشاقورلار مەن ماسكۇنەمدەر بۇلىك شىعارىپ، جاپپاي ءتارتىپ بۇزۋشىلىق تۋعىزدى» دەگەن جالعان اقپاراتتى شارتاراپقا تاراتتى. بايلانىس قۇرالدارى شاپشاڭ وشىرىلگەنىنە قاراماستان، شىنايى قايعىلى حابار جەر-جەرگە تەز جەتىپ، كۇللى قازاقستاندى ءدۇر سىلكىندىردى. رەسپۋبليكانىڭ كوپتەگەن قالالارى مەن ەلدى مەكەندەرىندە الماتى قوزعالىسىنا قولداۋ كورسەتىپ كوشەلەرگە شىققان نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر بيلىك كۇشىمەن باسىپ-جانشىلدى. بارلىق ەڭبەك ۇجىمدارى مەن وقۋ ورىندارىندا جاستاردىڭ ساياسي قارسىلىقتارىن ايىپتايتىن جينالىستار ۇيىمداستىرىلدى.

الايدا وتكىزىلگەن جيىندارعا قاتىسۋشىلاردىڭ ءبارى بىردەي بيلىك پيعىلىن قولداي قويمادى، وكىمەتتىڭ ءىس-ارەكەتىنە سىن كوزبەن قاراعان سوزدەر دە ايتىلدى. ماسەلەن، ۇدەي تۇسكەن رەپرەسسيالىق شارالار كوپشىلىكتىڭ ۇنجىرعاسىن تۇسىرگەن احۋالدا ءوتىپ جاتقان تالقىلاۋلاردىڭ بىرىندە – 1986 ج. 24 جەلتوقساندا قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىندا رەسپۋبليكانىڭ جاڭا باسشىلىعى مەن ماسكەۋلىك ورتالىقتىڭ جوعارى لاۋازىمدى وكىلى قاتىسقان جينالىستا – اكادەميك س.ز. زيمانوۆ: «17–18 جەلتوقساندا بولعان جاعدايعا كوپ رەتتە ءبىز – ەرەسەك قازاقتار مەن ورىستار، ءبارىمىز بىرگە كىنالىمىز»، – دەدى. يدەولوگيالىق جانە تاربيە بەرۋ مەكەمەلەرىندە، وقۋ ورىندارىندا، سوۆەت ورگاندارىندا  جاستاردىڭ ازامات رەتىندە قالىپتاسىپ، يدەيالىق تۇرعىدا كەمەلدەنۋىنە اعا ۇرپاقتىڭ دۇرىس ۇلەس قوسپاعانىن، بولعان ءجايتتىڭ باستى سەبەبى يدەولوگيالىق جۇمىستىڭ السىزدىگىندە جاتقانىن ايتتى. ۇلت ءتىلىنىڭ تاربيە بەرۋدەگى الەۋەتىنە توقتالىپ، قوعامتانۋشىلاردىڭ، ءتىپتى بارلىق دەڭگەيدەگى قىزمەتكەرلەردىڭ، سونىڭ ىشىندە قكپ وك بيۋروسى مۇشەلەرىنىڭ دە  جاستار الدىندا قازاق تىلىندە سويلەمەيتىنىن سىنادى. «ۇلت ءتىلىنىڭ كۇش-قۋاتى تىم ماردىمسىز كادەگە اسىرىلادى، ونىڭ ىقپالى جىل وتكەن سايىن قۇلدىراپ بارادى»، – دەدى. اعا ۇرپاقتىڭ ەرلىكتەرىن، رەۆوليۋتسيالىق داستۇرلەرىن جاستار تاربيەسىنە پايدالانۋ ورايىندا وك-ءتىڭ ناسيحات جانە ۇگىت ءبولىمىن سىنعا الدى. جينالىسقا سوكپ وك ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى  م.س. سولومەنتسەۆتىڭ قاتىسىپ وتىرعانىنا بايلانىستى، ۇلت ماسەلەسى جونىندەگى جالپىوداقتىق ەڭبەكتەردە ەلەۋلى كەمشىلىكتەر بارىن اتاپ، تالداپ ايتتى. سوسىن: «17–18 جەلتوقسان وقيعالارىنا ايىپتىلار جازالارىن الادى، – دەدى ول. – مۇنىمەن قۇقىققورعاۋ ورگاندارى اينالىسۋدا. مەن زاڭگەر رەتىندە مىنانى ايتقىم كەلەدى: بۇل ورگانداردى ولارعا ءتان ايىپتاعىشتىق ىڭعايدان ساقتاندىرۋ كەرەك. ولار جاپپاي رەپرەسسيانى باستاپ كەتتى. بۇعان پارتيالىق باقىلاۋ قويۋ قاجەت، باقىلاۋ قويىلار دەپ ويلايمىن».

قازاق كسر جوعارعى سوۆەتى پرەزيديۋمى اپپاراتىنىڭ 25 جەلتوقساندا وتكەن پارتيا جينالىسىندا جازۋشى بەيبىت قويشىباەۆ  «قاۋمالاپ اۋلاۋ كەزەڭدەرىندە ورگانداردىڭ قولىنا تۇسكەن كوممۋنيستەر مەن كومسومولەتستەردىڭ ءبارى ءسوزسىز پارتيادان جانە كومسومولدان شىعارىلۋدا، تەرگەۋلەر، جولداستىق سوتتار بولىپ جاتىر، ال ءالى بوستاندىققا جىبەرىلمەگەندەردى، شاماسى، ناعىز سوتتار توسىپ تۇر» دەپ، ولاردىڭ ىستەرىن قاراعان كەزدە كۇنى بۇرىن كەسىپ-پىشىلگەن تەرىس تۇسىنىكتىڭ بارشاسىن كەرى قاعۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى. «بولاشاق ءۇشىن سولاي ەتۋ كەرەك، – دەدى، – الدانعاندار مەن ارانداتۋشىلاردى ايىرا ءبىلۋ قاجەت. دۇرىسى دا، جاقسىسى دا – ولاردى جازالاۋ ەمەس، وقىتۋ-اعارتۋ جانە تاربيەلەۋ».  وسى رەتتە ول: «ورىس تىلىندەگى مەكتەپتەردە قازاق ءتىلى ءفورمالدى، نەگىزىنەن تەك قازاق بالالارى ءۇشىن، فاكۋلتاتيۆتى تۇردە جۇرگىزىلەدى»، – دەپ، وقۋ مينيسترلىگىنىڭ كەمشىلىگىن اشكەرەلەدى. باسقالاردىڭ اتا-انالارى، سونداي-اق مۇعالىمدەر دە «كەرەكسىز تىلمەن وقۋشىلاردىڭ باسىن قاتىرىپ نە كەرەك» دەپ سانايدى، «وسىنداي قىلىعىمىزبەن ءبىز بالالاردى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءتىلىن، مادەنيەتىن قۇرمەتتەۋ رۋحىندا تاربيەلەۋدەن باستارتامىز، ياعني ءىس جۇزىندە پارتيا ساياساتىنداعى ينتەرناتسيوناليستىك ەرەجەلەرگە قايشى كەلەمىز». مۇنداي كوزقاراس باردا «حالىقتىڭ وپ-وڭاي جارالاناتىن ۇلتتىق سەزىمدەرىنە نۇقسان كەلتىرەتىن» ارەكەتتەرگە قارسى كۇرەستە وڭ ناتيجە بولمايتىنىنا نازار اۋداردى. قازاقستاندىق ورىس جازۋشىسىنىڭ اۋىلداردا قاتار ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندار ىشىندە قازاق – ەكى ءتىل، نەمىس – ءۇش ءتىل، ال ورىس تەك ءوز ءتىلىن عانا بىلەتىنىن اتاپ، «ءوزىمىزدى ءوزىمىز باسقالاردان جوعارى قويىپ دارىپتەۋشىلىك، الدەقانداي ءبىر ەرەكشەلىككە يەمىز دەپ ساناعاندىق كەزىندە سۇلەيمەنوۆتىڭ ايگىلى كىتابىن قابىل الۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى» دەپ اعىنان جارىلعانىن مىسالعا كەلتىرىپ، «وسى ويشىل وزىنە ءوزى سىن كوزبەن قاراۋ جولىمەن اشكەرەلەگەن ناشار قاسيەتتەر توعىشارلاردىڭ، جان-دۇنيەسى تايىز جانداردىڭ بويىنان تابىلعاندا، ۇلتتىق ءوزارا قارىم-قاتىناستاردىڭ قانداي كۇيگە تۇسەتىنىن ەلەستەتۋدىڭ قيىن ەمەستىگىن» ايتتى.

ۇلت ماسەلەسىنە ەشقاشان ءفورمالدى تۇردە قاراۋعا بولمايتىنى جايىنداعى لەنيندىك تالاپتى ءاردايىم ەستە ۇستاۋ كەرەكتىگىن، وتكەن تاريحىندا ەزگىدە بولعان حالىقتاردىڭ ۇلتتىق ابىروي مەن ار-نامىسقا قاتىستى ماسەلەلەردى ايرىقشا تۇيسىكپەن وتكىر سەزىنەتىنى، تيىسىنشە بۇل ماسەلەدە جۇمساقتىق كورسەتۋ جاعىن «تۇزىن جەتكىزبەگەننەن گورى، ارتىعىراق تۇزداعان جاقسى» بولاتىنى جايىنداعى لەنيننىڭ ءسوزىن كەلتىردى. وقيعا قاتىگەزدىكپەن ءوربىپ جاتقان شاقتا پارتيا قىزمەتكەرىنىڭ جاعدايدى جۇمىسشىلارعا: «...سەندەرگە نە ماڭىزدى: ءبىرىنشى حاتشىنىڭ قازاق بولعانى ما، الدە دۇكەندە نان تولىپ تۇرعانى ما؟» دەگەن قارابايىر دا تۇرپايى تۇسىنىك بەرۋىن «مەيىرىمسىز تاياقتاپ ءزابىر كورسەتۋدەن دە قاۋىپتى ءارى بارىپ تۇرعان زۇلىم قىلىق» رەتىندە سىنادى. ساياسي ورەسى تار ادامداردىڭ قازاق جاستارىنىڭ «پلەنۋم شەشىمىن قولداماۋىن قۇددى كۇللى ورىس حالقىنا قارسى شىققانداي» راۋىشتە قابىلداعانىنا رەنىش ءبىلدىرىپ، «قازاق جانە ورىس حالىقتارىنىڭ دوستىعىن ەشكىم ەشقاشان بۇزا المايتىنىن»، ويتكەنى بۇعان «ۇلتىمىزدىڭ قان قاقساپ، قاسىرەت شەگۋى ارقىلى جەتكەنىن»، ءتىپتى «پارتيا-سوۆەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇجىمداستىرۋدى قورقىنىشتى اسىرا سىلتەۋگە ۇلاستىرىپ جۇرگىزۋى سالدارىنان ەكى ميلليونداي جانىنان ايرىلعاندا دا پارتياعا، ورىس حالقىنا سەنىمىن جوعالتپاعانىن» ايتتى.

بارشا جۇرت ءارتۇرلى وقۋ ورىندارىندا لەنيننىڭ ۇلت ماسەلەسى جونىندەگى تۋىندىلارىن وقىعانمەن، ولاردى ەمتيحان تاپسىرعاننان كەيىن مۇلدەم ۇمىت قالدىردى، «ەگەر وسى كۇندەرى سولارعا قايتا كوز سالسا – كوشەگە شىققان جاستاردى اقتايتىن» كوپ تۇجىرىم تاپقان بولار ەدى دەدى. «پارتيا تۇرمىسىنداعى كۇرت بەتبۇرىسقا شەيىن ەلىمىزدى جايلاعان احۋال، اتاپ ايتقاندا ماسايراۋشىلىق، ويعا نە كەلسە سونى ىستەپ ماساتتانۋشىلىق  كوڭىل كۇيى، ناقتى جاعدايدى اسىرەلەپ كورسەتۋگە ۇمتىلۋ،  يدەولوگيالىق، ناسيحاتتىق جۇمىستىڭ ومىردەن قول ءۇزۋى» قازاق قىز-جىگىتتەرىنىڭ شەرۋگە شىعۋىن بىرتىندەپ دايارلادى دەپ، بولاشاقتا قولعا الىنۋعا ءتيىس ناقتى ۇسىنىستار جاسادى.

«بۇل قوزعالىسقا كىنالى – ءبىز، ەرەسەك ۇرپاق، ءبىلىمدى ۇرپاق، ءبىز، پارتيا-سوۆەت قىزمەتكەرلەرى» دەي كەلە، جاڭا بيلىكتىڭ ساياساتىن بايىپەن ءتۇسىندىرۋدىڭ ورنىنا «جىگىتتەر مەن قىزدارعا، ءبىزدىڭ 17–20 جاسار بالالارىمىزعا قارسى جەكەلەگەن پىسىقاي قىزمەتشىلەردىڭ شوقپار سىلتەگەن، ساپەر كۇرەكشەسىمەن ۇرىپ، سۋ اتقىلاعىش، تۇتىندەتكىش قۇتىلار قولدانعان، ءتىپتى الاسۇرعان يتتەرگە تالاتقان قىلىقتارىن گۋمانيستىڭ اقىل-ويى ەشقانداي دا اقتاي المايدى»، «وكىنىشكە قاراي، وسى كۇندەرى كوپتەگەن ءتارتىپ ساقتاۋشىلار ءبىر ساتتە-اق جۋاسىتۋشىلار مەن جازالاۋشىلار رولىنە قۇلدىراپ ءتۇسىپ كەتتى» دەپ قورىتتى.

بۇل كورىنىس اتاقتى اقىن، مايدانگەر جۇبان مولداعاليەۆتى قاتتى شوشىندىرعان ەدى، ول جازۋشىلاردىڭ 1986 جىلعى 31 جەلتوقساندا گ.ۆ. كولبينمەن كەزدەسۋىندە قاتتى كۇيىنىپ: «جەلتوقسان ەرەۋىلىنە قاتىسۋشى قازاق جاستارىن بيلىك تۇتقاسىن ۇستاعانداردىڭ قالاي جابىرلەپ جازالاعانىن كورگەنشە، ماعان مايداندا ءولىپ كەتكەنىم جاقسى بولار ەدى»، – دەدى.

ايگىلى اقىننىڭ جۇرەكجاردى ءسوزى جۇرتشىلىققا كەڭىنەن تاراپ كەتتى. الايدا ونى دا، بەلگىلى زاڭگەر-عالىمنىڭ ءسوزىن دە بيلىك قاپەرىنە العان جوق. ال جوعارعى كەڭەس قابىرعاسىنداعى «قاتە» ءسوزى ءۇشىن جازۋشىنى بىرنەشە جينالىسقا سالدى، اقىرى قاتاڭ پارتيالىق جازا بەرىپ، جۇمىسىنان قۋدى.

باس كوتەرۋگە باتىلى جەتكەن «وتار قۇلدارىن» تۇقىرتۋ شارالارىن بيلىك جوسپارلى تۇردە جۇزەگە اسىرا بەردى. قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، 1986 جىلعى 19 جەلتوقساننىڭ كەشىنە دەيىن الماتى قالاسى بويىنشا ۇستالىپ، ۇستەرىنەن ءىس قوزعالعانداردىڭ سانى – 2284, بۇلاردىڭ ىشىندە 873 ستۋدەنت، 1171 جۇمىسشى مەن قىزمەتكەر بار ەكەن. ءار تۇستان اۋلاپ، ۇرىپ-سوعىپ، تۇرمەگە توعىتىپ، ءتۇرلى قورلىق كورسەتۋلەردىڭ، ايىپتى دەپ تاپقانداردى پارتيادان، كومسومولدان شىعارۋدىڭ، اكىمشىلىك جازاعا تارتقىزىپ، جۇمىستارىنان، وقۋلارىنان قۋدىڭ  ارتىنشا ونداعان سوت ۇدەرىستەرى ءوتتى».

ەنتسيكلوپەديالىق انىقتامالىقتان.

***

«...سيلى، ستوياششيە زا ەتوي پروپاگانديستسكوي ماشينوي حوتەلي بروسيت تلەيۋششيە يسكوركي ۆ وتنوشەني مەجدۋ رۋسسكيمي ي كازاحامي. رازدەلەنيە وبششەستۆا پو ناتسيونالنىم پريزناكام ي پروتيۆوپوستاۆلەنيە ودنيح درۋگيم، رۋسسكيح كازاحام ي تەم سامىم سوزدات سوتسيالنۋيۋ وپورۋ سەبە ۆ ودنوي چاستي ناسەلەنيا ي وپراۆدات سۆوي بەسچەلوۆەچنىە دەيستۆيا، ۆحوديلي ۆ راسچەتى ورگانيزاتوروۆ راسپراۆى ناد ۋچاستنيكامي دەكابرسكيح سوبىتي ي گونەنيا ناد يم سوچۋۆستۆۋيۋششيمي. ەتوت كوۆارنىي پلان ۆ تو ۆرەميا، حوتيا ۆرەمەننو داۆال نەكوتورىە پلودى.

ۆ تەچەنيە پوسلەدنەي دەكادى دەكابريا 1986 ي 1987 گودۋ پوۆسەمەستنو ۆ كازاحستانە پروۆوديليس سوبرانيا ۆ پەرۆيچنىح پارتينىح ي ۆ رابوچيح كوللەكتيۆاح، اكتيۆى ي كونفەرەنتسي، ۆسترەچي رۋكوۆوديتەلەي پارتينىح ي سوۆەتسكيح ورگانوۆ، ۆكليۋچايا ي سەكرەتارەي تسك كپك ي پارتينىح كوميتەتوۆ، س رابوتنيكامي ورگانيزاتسي ي ۋچرەجدەني. ۆ نيح وبسۋجداليس دەكابرسكيە سوبىتيا 1986 گودا ي يح ۋروكي س پوزيتسي وپراۆدانيا پوليتيكي پارتينو-سوۆەتسكوي ۆلاستي. يمۋششايا ۆلاست بىلا سيلنا، حوتيا نە اۆتوريتەتنا، راسپولاگالا ماتەريالنىمي ي ليۋدسكيمي كوماندنو-چينوۆنيچيمي رەسۋرسامي دليا پودكرەپلەنيا ي پوددەرجكي سۆوەي پروۆوديموي پوليتيكي، ۆ توم چيسلە پوليتيكي پەريودا دەكابرسكيح سوبىتي پو پوداۆلەنيۋ يح ۋچاستنيكوۆ.

ۆوزمۋششەنيا ي وسۋجدەنيا كاك ۆلاست راسپراۆيلاس س ۋچاستنيكامي دەكابرسكيح سوبىتي، سوچۋۆستۆيە ك دەمونسترانتام ي سوليدارنوست س نيمي بىلي ماسسوۆىمي، وسوبەننو سرەدي كازاحسكوگو ناسەلەنيا، زا يسكليۋچەنيەم لاكەيستۆۋيۋششيح مالىح ي بولشيح چينوۆنيكوۆ. نو ەتي چۋۆستۆا پوددەرجكي ۋچاستنيكوۆ سوبىتي ۆ وسنوۆنوم پروياۆلياليس نا ۋروۆنياح سوزنانيا ي پودسوزنانيا، بىتوۆىح ي سوليدارنىح وبششەني، نە ۆىستۋپالي كاك وبششەستۆەننوي وتكرىتوي سيلى. ستراح ي پرەدوستوروجنوست برالي ۋ نيح ۆەرح، پوداۆليالي يح ۆنۋترەنني گولوس. تاكيە چۋۆستۆا ي ناستروەنيا دوۆلەلي ي ۆ سرەدە چاستي رابوتنيكوۆ نوسيتەلەي پارتينوي ي يسپولنيتەلنوي ۆلاستي، ا تاكجە ي سلۋجاششيح س پوگونامي.

بىلي نەمنوگيە سمەلچاكي، پرەنەبرەگاۆشيە ستراحوم ي ۆوزموجنوي سۆوەي وتۆەتستۆەننوستي پەرەد ورگانامي ۆلاستي. وني ۆىستۋپالي پۋبليچنو نا سوبرانياح ي فورۋماح يلي ۆ ماسسوۆوي پەچاتي تەح لەت س كريتيچەسكوي وتسەنكوي دەيستۆي ۆلاستي ۆ دني دەكابرسكيح سوبىتي. ك نيم سلەدۋەت وتنەستي ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد يسيناليەۆا ميحايلا يۆانوۆيچا، الدانا ايمبەتوۆا، مۋحتارا شاحانوۆا، جۋبانا مولداگاليۆا، حاسەنا كوجاحمەتوۆا، مۋحاي جۋماحانوۆا، بەيبۋتا كويشيباەۆا ي نەكوتورىح درۋگيح. يزۆەستنى زنامەنيتىە سلوۆا يزۆەستنوگو پوەتا – فرونتوۆيكا جۋبانا مولداگاليەۆا، سكازاننىە يم نا ۆسترەچە پەرۆوگو سەكرەتاريا تسك كپك گ.ۆ. كولبينا س پيساتەليامي، و توم، چتو «لۋچشە بىلو بى منە ۋمەرەت نا فرونتە، چەم ۆيدەت راسپراۆۋ ۆلاستي پرەدەرجاششيح س ۋچاستنيكامي دەكابرسكوگو ۆىستۋپلەنيا كازاحسكوي مولودەجي». جۋرناليستى  راستسەنيلي  «ناستوياششيم  گەرويستۆوم»  ۆىستۋپلەنيە كوممۋنيستا بەيبۋتا كويشيباەۆا نا پارتينوم سوبراني اپپاراتا پرەزيديۋما ۆەرحوۆنوگو سوۆەتا كازاحسكوي سسر 25 دەكابريا 1986 گودا. ون ۆ نەم، ۆ پەرەداچە گازەتى، سكازال: «اتموسفەرا سامودوۆولستۆا، ۆسەدوزۆولەننوستي، سترەملەنيە پريۋكراسيت دەيستۆيتەلنوست... پوستەپەننو پودگوتاۆليۆالي الماتينسكيە سوبىتيا 17–18 دەكابريا...» پو ەگو سلوۆام، ۆ حودە سوبىتيا ۆمەستو رازياسنەنيا پوليتيكي نوۆوي ۆلاستي، ۆەدەنيا پەرەگوۆوروۆ ي ۆسترەچ س پرەدستاۆيتەليامي ميتينگۋيۋششيح، ۆلاست زانيالاس «ستياگيۆانيەم ك پلوششادي ميليتسي ي ۆوەننوي سيلى ي تەم سامىم، كاك ني گوركو سوزناۆاتسيا، سپروۆوتسيروۆالي تو، چتو سلۋچيلوس پوسلە 7 چاسوۆ ۆەچەرا 17 دەكابريا. رازۋم گۋمانيستوۆ نيكاك نە موجەت وپراۆدات پوستۋپكي سلۋجاك، كوتورىە پۋستيلي ۆ حود دۋبينكي، ساپەرنىە لوپاتى، ۆودومەتى، دىموۆىە شاشكي ي داجە رازيارەننىح سوباك نا يۋنوشەي ي دەۆۋشەك» (گاز. «كازاحسكايا پراۆدا»، 1998, № 2). ۆ تو ۆرەميا گوۆوريت تاك سمەلو بىلو وپاسنو. ب. كويشيباەۆ پروياۆيل ۆ داننوم سلۋچاە سمەلوست، ي ۆ ەگو سلوۆاح بىلا پراۆدا.

يز كنيگي  اكادەميكا سالىكا زيمانوۆا «پارلامەنت كازاحستانا ۆ ترۋدنىە گودى پروۆوزگلاشەنيا نەزاۆيسيموستي». «الاش» باسپاسى، 2011 گ.،  20–21-س.

ماتەريالدى رەداكتسياعا ۇسىنعان بەيبىت قويشىباەۆ

Abai.kz