(زووۆەتينستيتۋتتىڭ ۇستازدارى جايىندا بىرەر ءسوز)

سەمەيدەن دوس-ارىپتەسىم سايلاۋ تولەۋوۆ حابارلاسىپ: «جەرلەسىم، مارقاكولدەن شىققان كەڭەسحان اعا جايلى ەستەلىك كەرەك ەدى» دەدى. مارقۇم كاكەڭ اعا جانە سۆەتا جەڭگەيمەن باقانداي 20 جىل (1988-2008 جج.) كورشى تۇرعانمىن. 1987 جىلى ينتەرناتسيونالنايا (قازىرگى ق. مۇحامەتحانوۆ) كوشەسى، 33 دەگەن بەسقاباتتى ۇلكەن ءۇي قولدانىسقا بەرىلدى. سول ۇيدەن زووتەحنيكالىق-مالدارىگەرلىك ينستيتۋتتىڭ كوپتەگەن قىزمەتكەرلەرىنە پاتەر بۇيىردى. قۋانىشىمىزدا شەك جوق. پاتەرىڭ جاڭادان سالىنعان ءارى تسۋم-عا قاراما-قارسى ءدال ورتالىقتا ورنالاسقان ۇيدە بولسا، قايتىپ قۋانباسسىڭ. ءبىر قىزىعى، سول ءۇيدىڭ بەسىنشى پودەزىنەن  وڭكەي عىلىمي اتاعى بار دوتسەنتتەر پاتەر الىپ، ول «عالىمدار پودەزى» اتالىپ كەتتى. ارامىزدا عىلىمي اتاعى (عىلىم دوكتورى، پروفەسسور) جانە لاۋازىمى جاعىنان دا (پرورەكتور) جوعارىلاۋ تۇرعان – كەڭەسحان نۇرعاليۇلى قوجانوۆ اعامىز بولاتىن.

سول ءداۋىردىڭ تىنىسى مەن تۇرمىس-تىرشىلىگى سۋرەتىن وزىمنەن باستايىن. سەمەيدىڭ بايىرعى وقۋ ورنى – زووۆەتينستيتۋتقا قىزمەتكە قالاي كەلدىم؟ تاعدىر عوي، رەسەيدىڭ چەليابى قالاسىنا اۋىل شارۋاشىلىعىن مەحانيكالاندىرۋ ينستيتۋتىنا بارعام، ونى 1973 جىلى ءتامامداپ، ءوزىمنىڭ تۋعان جەرىم بەسقاراعاي اۋدانى، دولون سوۆحوزىندا ءتورت جىلداي  ينجەنەر-مەحانيك تاجىريبەسىنەن ءوتتىم. 1977 جىلى وتباسىلىق جاعدايعا بايلانىستى سەمەي قالاسىنا قونىس اۋدارىپ، تسەمەنت زاۋىتىندا ەكى جىلداي  ينجەنەر-كونسترۋكتور قىزمەتىن اتقاردىم. ارينە، زاۋىتتىڭ اتى زاۋىت. ونى وگەيسىنىپ، اۋىل مەن دالانى اڭساپ-اق ءجۇردىم، بىراق، امال جوق، كۇنكورىس كەرەك.

سونان، قويشى، 1979 جىلدىڭ كۇزى ەدى، كوكەجان دەگەن شاردىڭ ازاماتى كەزدەسە كەتتى. ابيتۋرەنت شاقتان تانىسىم، الماتى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنا قۇجاتتى بىرگە تاپسىرعان ەدىك. ول زووۆەتينستيتۋتتىڭ «مال شارۋاشىلىعىن مەحانيكالاندىرۋ» كافەدراسىندا وقىتۋشى ەكەن. ءجون سۇراسقان سوڭ: «اسەكە، مەن اسپيرانتۋراعا جۇرمەكپىن، ورنىما كىسى تابۋىم كەرەك، سەن مەنىڭ ورنىما كەلسەڭشى» دەپ قيىلدى. مەنىڭ ىزدەگەنىم دە سول ەدى عوي. ءبىر جۇما وتەر-وتپەستەن يمەنە باسىپ رەكتور ۋالحان ءابدىلمانوۆ كابينەتىنىڭ تابالدىرىعىن اتتادىم. ول كىسى جىلى قارسى الىپ، ديپلومىمدى مۇقيات قارادى دا: «وتە جاقسى باعامەن بىتىرگەن ەكەنسىڭ، قازىر-اق بۇيرىق شىعارتام. ىسكە كىرىس، شىراعىم!» دەدى (سول ساتتەگى اعانىڭ مەيىرىمدى ءجۇزى، تۋعان اعام قۇشاعىنا العانداي سەزىمگە بولەنگەنىم ءالى ەسىمدە).

مىنە، وسىلايشا ءومىرىمنىڭ ەڭ ءبىر قىزىقتى دا ماعىنالى كەزەڭى باستالدى دا كەتتى. ۋاقىتتىڭ قالاي وتكەنىن بىلمەي دە قالاسىڭ. نەگە؟ ويتكەنى، كافەدرا ۇجىمى – قارت شۋلمەيستەر، انۋاربەك قوجىقوۆ، مەرقاسىم بازارشين، ەركىن كاتانوۆ، كەيىندە بەيسەنعالي بەكەتوۆ، ءشارىپ بەيسەباەۆ ەش جاتسىنباي، مەنى ۇيىرگە الدى. اكەم قايىربەك اۋىل مەكتەبىنىڭ مۇعالىمى ەدى، سودان با بولار، ۇستازدىق قىلۋ جانىما جاعىپ، ستۋدەنت جاستارعا ءبىلىم بەرۋ ىسىنە بار ىنتا-جىگەرىممەن كىرىسىپ كەتتىم. ۇستازدىق پەن عالىمدىق – قوس تىزگىندى قاتار ۇستاعان ورتاعا تاپ بولعانىما راحاتتاندىم.

زووۆەتينستيتۋتتىڭ باس عيماراتى

وسىمەن ءسوزىمدى اعالار جايىنا بۇرايىن.

زووۆەتينستيتۋت بۇكىل قازاقستان بويىنشا ماماندار دايارلاعان ىرگەلى وقۋ ورنى بولعانى حاق. كوحانينا، ستەپين، سادىقوۆ باستاتقان پروفەسسورلىك-وقىتۋشىلىق كورپۋسى مىقتى ەدى. تۇگەندەسەم، ءتىزىم ۇزىن. جادىمدا جۇرگەن، ارالاسقان ورتام مىناۋ: قادىر الماعامبەتوۆ، جۇماعالي ەسەنبەكوۆ، مايدان دادەباەۆ، مارات بەكشەنتاەۆ، مارات كينەەۆ، ساعادات ستامبەكوۆ، نۇرال مايتقانوۆ، ءماريا ابانوۆا، جابايحان قايكەنوۆ، ۆلاديمير سەرەدين، سەۆەرين، قانات دۇيسەمباەۆ، حاليت جۇمابەكوۆ، راشيد بۋلاتوۆ، سايپەتين قۇرمانباەۆ، ەسەنگەلدى وماربەكوۆ.

وسى اتالعان پەداگوگتىڭ قاي قايسى دا «زووتەحنيا» جانە «ۆەتەريناريا» ماماندارىن ساپالى دايارلاۋعا سۇبەلى ۇلەسىن قوسقان دوتسەنتتەر. ءاربىرى  ءدۇر ەدى. نەگە دەسەڭىز، ءومىر مەن ءوندىرىس كورىگىنەن ءوتىپ، ونان سوڭ ۇستازدىق پەن عىلىمعا كەلگەندەر ەدى. ولاردىڭ بالالىق شاعىن سوعىس ءورتى جالماعان، زامان قۇقايى – جەتىم-جەسىرلىك پەن كەمشىندى كوپ كورىپ، قۇرىشتاي شىڭدالعان تولقىن وكىلدەرى بولعانىن دا ايتا وتىرايىن. «قيىندىق كورگەن جۇرەك مەيىرىمدى» دەمەي مە، ارقاشاندا كومەك قولىن سوزۋعا دايار تۇراتىن. ءوز باسىم اعالىق قامقورلىقتارىن كوپ كوردىم.

قازىرگى كۇنگى ۇلت عىلىمى جوقتىڭ قاسى. ال كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە عىلىممەن اينالىسۋعا بارلىق جاعداي جاسالعانىن جانە عالىمداردى دايارلاۋ جوعارى دەڭگەيدە بولعانىن (عىلىم شىڭىن باعىندىرعان قازاقتىڭ قارا دومالاق بالالارى قانشاما دەسەڭىزشى) مويىنداۋىمىز كەرەك.  عالىمداردى دايارلاۋ جۇيەسى مۇلتىكسىز جۇمىس ىستەدى. عىلىم اكادەمياسىنان باستاپ، جوعارعى وقۋ ورىندارى تۇتاس قامتىلدى (عىلىم بار جەردە ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيى دە جوعارى بولماعى ايتپاساق تا تۇسىنىكتى).

الدىڭعى تولقىن وكشەسىن باسقان مەن قۇراپتاس پاناربەك عادۋللين، مۇحتاربەك كارىموۆ، ومىرزاق سۇلتانوۆ، باقىت ۇيسىنباەۆ، جۇماباي قوراباەۆ، سوۆەت تويكين، مۋسينا، ۆالەرا تۇمانباەۆ سياقتى جاستار دا  اسپيرانتۋراعا بارۋعا قامدانىپ جۇرەتىن. ءسويتىپ، 1981 جىلدىڭ سوڭىندا اسپيرانتۋراعا وقۋعا بارۋ كەزەگى ماعان دا جەتتى. ءۇش جارىم جىل ماسكەۋ قالاسىندا اسپيرانتۋرادا وقىپ، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اتاعىن الدىم.

بىراق دوتسەنت بولدىم، تولدىم دەپ شىرت تۇكىرىپ جاتۋعا مۇرشاڭ قايدا. ىزدەنە بەرۋىڭ كەرەك. ءوز سالاسىنىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ىشكەندەر عىلىم دوكتورى اتاندى (ەسەنبەكوۆ، بەكەتوۆ، قۇرمانباەۆ جانە ت.ب.). عىلىم كوگىندە تىلەۋبەردى سايدۋلدين اعانىڭ دا جۇلدىزى جاندى (اعامەن ماسكەۋ قوناقۇيىندە بىرگە تۇنەپ شىعىپ، 1985 جىلدىڭ 1 ءساۋىرى كۇنى ول دوكتورلىق مەن كانديداتتىق ديسسەرتاتسيانى قورعاعان ەدىك). تىلەش اعا 1985-1988 جىلدارى ينستيتۋتتىڭ عىلىم جونىندەگى پرورەكتورى قىزمەتىن اتقاردى، الماتىعا كوشىپ، كوپ ۇزاماي-اق رەسپۋبليكاعا تانىمال تۇلعا بولدى. اكادەميك اتاعىن دا العان بولاتىن. تىلەكەڭنەن كەيىن، جاڭىلىسپاسام، عىلىم پرورەكتورى قىزمەتىنە كەڭەسحان نۇرعاليۇلى قوجانوۆ اعامىز سايلاندى. وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعىپ دەگەندەي، جۇگى اۋىر قىزمەتتى كوپ جىلدار ابىرويمەن اتقاردى.

1970-ءشى جىل. ۇستازدار توبى: ءبىرىنشى قاتاردا، ورتادا جىمىيىپ وتىرعان – كەڭەسحان قوجانوۆ (كەلەشەك عىلىم دوكتورى), ەكىنشى قاتاردا وڭ جاق شەتتە تۇرعان – تىلەۋبەردى سايدۋلدين (كەلەشەك اكادەميك).

برەجنەۆتىڭ «دامىعان ءسوتسياليزمى» كەزەڭىندە قيىندىق كوردىك دەپ وتىرىك ايتا المايمىن.  «توقىراۋ ءداۋىرى» – توقشىلىق زامانى بولدى. كوپكە ايان، ول كۇندە وقۋ تەگىن، ەمدەلۋ تەگىن، پاتەر دە تەگىن. رەسمي مەرەكە كۇندەرىن بۇكىل حالىق بوپ تويلايتىن. ءبىزدىڭ بەسىنشى پودەزد تۇرعىندارى دا توي-دومالاق پەن مەيرامدا باس قوسىپ، «وتمەتيت ەتۋدەن» قالىس قالمادىق. ۆيكتور كيسنەر، ۆالەرا تۇمانباەۆ، رامازان جاكۋپوۆ، جانات نيكۋشەۆ، ءابدىراحمان بايعازانوۆ، ءامىر ءبىرالينوۆ سياقتى كورشىلەر تاتۋ-ءتاتتى تۇرىپ جاتتىق. اسىرەسە، جاڭا جىلدى قارسى العاندا ءۇيدى ۇيگە كىرىپ، قۇتتىقتاپ جاتاتىنبىز. تىزگىندى ۇلكەندەرىمىز كەڭەسحان مەن رامازان اعا الادى، ولاردىڭ ايتقانىنان شىقپايتىنبىز.

ەندى كەڭاعامنىڭ تۇلعالىق بەينەسى مەن كىسىلىك كەلبەتىنە توقتالايىن.

«قايتا قۇرۋ» دەلىنەتىن كوممۋنيستىك پارتيانىڭ باس سەكرەتارى م. گورباچەۆ باستاماسىنىڭ سوڭى كەڭەس وداعى ىدىراۋىنا اكەپ سوقتى. ويپىل-تويپىلعا تولى 1990 جىلداردىڭ باسىندا كىمنىڭ كىم ەكەنى سىنعا ءتۇستى. كەڭەسحان اعا قاراپايىم، ۇنەمى جىمىيىپ جۇرەتىن كىشىپەيىل، عىلىمعا ادال، ىسكە شيراق، ەلگەزەك كىسى-ءتىن. ءوز قاتارلاستارىنىڭ ابىرويلىسى ەدى، تەگىننەن تەگىن پرورەكتور (رەكتوردىڭ ورىنباسارى) بولا المايسىڭ. ۇلتشىلدىق جاعىنان دا بيىكتەن كورىنە ءبىلدى. كاكەڭ «قازاق ءتىلى» قوعامىن قۇرۋ، ناۋرىز مەرەكەسىن ۇيىمداستىرۋ، تاۋەلسىزدىك جارشىسى بولعان «انا ءتىلى» گازەتىن جازدىرۋ سياقتى ءىس-شارالارعا ءبىر كىسىدەي ات سالىستى (بيلىك كرەسلوسى بار كىم كىم دە «ازاتتىق الدىق!» دەپ بوركىن اسپانعا اتقان ەمەس، كەرىسىنشە «پالەدەن اۋلاق» دەپ ۇلتتىق ءيىس اڭقىعان ىستەردەن ات-تونىن الا قاشقانىنا كۋامىز).

قازىر ويلاپ وتىرسام، 1990 جىلدارداعى سانا ترانسفورماتسياسى، ۇلتتىق رۋح ورلەۋى عاجاپ قۇبىلىس بولىپ كورىنەدى. ايتەۋىر، مەنى ءبىر تىلسىم كۇش – قالامعا قۇشتارلىق بيلەپ الدى. تاريحي زەرتتەۋلەر جازا باستادىم، اقىر سوڭىندا 1994 جىلى رەسپۋبليكالىق «اباي» جۋرنالى رەداكتسياسىنا قىزمەتكە اۋىستىم. كەڭەسحان اعا العاشقى دۇنيەلەرىمدى «اباي» جۋرنالىنان، يا بولماسا وبلىستىق، قالالىق گازەتتەردەن وقىپ جۇرەتىن («سەمەي – كونە قالا»، «شىڭعىسحان زامانىنىڭ شىندىعى»، «قازاقيا»  جانە تاعى باسقا ىزدەنىستەرىم).  جولىعا قالعاندا: «اسەكە، ىسكە ءسات، ۇلت رۋحىن كوتەرۋدەن اسقان شارۋا جوق قازىر!» دەپ مەنى شابىتتاندىرىپ قوياتىن. بىردە: «اۋىلدى كوتەرسەك، ول ءۇشىن يزرايل مەملەكەتى سياقتى عىلىمي نەگىزدە دامىتۋ قولعا الىنسا شىركىن، ولاي بولماي تۇر!» دەپ سىر بولىسكەنى بار.

ءسوز سوزدەن تۋادى، رەسپۋبليكالىق «اباي» جۋرنالىندا اقىن-جۋرناليست مەرعالي يبراەۆپەن قاتتى دوستاسىپ كەتتىم. ەكەۋمىز ءبىر كابينەتتە وتىردىق. بىردە مەكەڭ: «مەنى قوجانوۆ دوسىم زووۆەتينستيتۋتقا ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسۋگە شاقىرىپ جاتىر، بىرگە بارايىق» دەسىن. باردىق، اكتوۆىي زال ستۋدەنتتەرگە تولى. مەرعالي ءوزىنىڭ اقىندىق ءھام جۋرناليستىك ءومىرىن بايانداپ بەرگەن سوڭ، جاستار كوپتەگەن سۇراقتار قويىپ، قىزىعۋشىلىق تانىتتى (سول ەمەن-جارقىن جۇرگەن شۋاقتى كەزەڭ لەزدە وتە شىقتى).

باقسام، كەڭەسحان مەن مەرعالي ەسكى دوستار ەكەن. ەكەۋى مۋرمانسك اسكەري وكرۋگىندە بىرگە سلۋجيت ەتىپتى. روتا تۇرسىن، بۇكىل باتالوندا ەكى-اق قازاق بوپتى. سيرەك بولسا دا باس قوسىپ جۇرگەندە ەستىگەنىم: «بىراق ەشكىمدى باسىندىرعان جوقپىز. ەكەۋمىز دە سپورتقا ءۇيىر ەدىك. تۋرنيكتە شىر اينالاتىن ەدىك، شىركىن» دەستى اعالار (اتام قازاق: «سەن تۇر، مەن اتايىن!» دەگەندى وسىندايدا ايتسا كەرەك).

ەندى بىرەر سىني پىكىرگە اۋىسۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.  1990 جىلدار ءالى ەستە، نارىقتىڭ ايدىنىنا كۇمپ بەرىپ قويدىق تا كەتتىك. اقشانى اكە، ساۋدانى شەشە دەسىپ. اۋىل-ايماق تەنتىرەگەن، سوۆحوزدار تاراتىلعان تۇس. سول سەبەپتى زووۆەتتەن دە ءمان مەن ءسان كەتتى. قۇردىمعا كەتپەۋ ءۇشىن زامان سۇرانىسىنا ساي كوپپروفيلدى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتى اشىلسا دەگەن باستاما كوتەرىلگەن-اق ەدى. اتتەڭ، ومىرشەڭ يدەيا ىسكە اسپادى. شانستى جىبەرىپ الدىق، قايران زووۆەت كۇيرەدى. نەگە؟ سەبەبى، شەشۋشى ساتتەردە جەكە باستىڭ قامى جەڭىپ كەتىپ وتىردى. ءيا، ءومىر دەگەن قاقتىعىس.

تاعى ءبىر ءجايتتىڭ باسىن اشا وتەيىن، 1997-1998 جىلدارى ەركىندىك رۋحى سونۋگە بەت الدى. ازاتتىق قادىرسىز ەلگە جاراتۋشى قۇدىرەتتىڭ جازاسى قاتال. اكىمشىل-ءامىرشىل جۇيە قايتا تىرىلسە، بۇتكىل بيلىك «تەك مەنىكى عانا ءجون، مەنەن اسقان كوسەم جوق» دەگەن ءوزىمشىل قۋدىڭ قولىنا تۇسسە – بۇدان اسقان شەر مەن سور بولا ما؟ ۇلكەندەر بىلەدى، «ءۇش انىق» سياقتى ۇلتشىل گازەتتەر جابىلدى. وزگە تۇگىلى، اباي، شاكارىم، مۇحتار سياقتى ۇلىلار جايىنا قالدى. 1997 جىلى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى جەتىم قىزدىڭ تويىنداي سوراقى جاعدايدا ءوتتى. كوپتى كورگەن سىرباز باسشىمىز، «اباي» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى رىسحان مۋسين اعانىڭ «اپىراي، قايدا بارامىز، ءوزى؟!» دەپ جاعاسىن ۇستاعان بولاتىن. كوپ ۇزاماي-اق، كۇللى ءباسپاسوز حالىقتىڭ كوزى، ءتىلى بولۋدان قالدى، كولگىرسۋ مەن فالش باتپاعىنا باتتى.

ارينە، ءبارى جامان دەۋدەن اۋلاقپىن، نارىقتىڭ بەرەرى دە بەرگەنى دە كوپ. بىراق اۆتوريتارلىق جۇيە (جابىق قوعام) كوپ ءبۇلدىردى. ونان باستى زارداپ – جەمقورلىق پەن زاڭسىزدىق ارامشوپتەي قاۋلادى. سول سەبەپتەن عىلىم مەن ونەر قۇنسىزداندى جانە «ەلدىڭ سيقى بۇزىلدى» (اباي). نەسىن جاسىرامىز، مەيىرىم از، شىنداپ قۋانا دا المايمىز (بايلىققا ات توبەلىندەي توپ قانا كەنەلىپ، قاراپايىم كوپشىلىك بازار جاعالاپ جۇرگەنى بالاعا دا ايان). ورگە جەتەلەيتىن مۇمكىندىكتەر جەلگە ۇشتى. مىنە، قاكەڭ سياقتى «ەلىم، جەرىم» دەگەن ازاماتتار جۇرەگىنە جاماۋ، كوڭىلىنە قاياۋ تۇسىرگەن ءجايت، ءسىرا دا، وسى.

اباي: «دۇنيە – ۇلكەن كول، زامان – سوققان جەل» دەمەي مە، بىردە استانا قالاسىنان فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ارىپتەسىم قاليماش بەگالينوۆا تەلەفون شالدى: «ءدىن ىستەر اگەنتتىگى جانىنان عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلدى، سوعان قىزمەتكە كەلىڭىز» دەپ. فيلوسوفيادان كانديداتتىق قورعاعان كەزىم ەدى، بىردەن-اق كەلىستىم. سەمەيدەگى پاتەرىمدى ساتىپ، استاناعا قونىس اۋداردىم. 20 جىل بىرگە تۇرعان كورشى، دوس-جاراندارمەن قيماي قوشتاستىم. بۇل 2008 جىلدىڭ كۇزى ەدى. ۋاقىتقا توقتاۋ جوق، زىمىراپ وتە بەرەدى، كەڭەسحان نۇرعاليۇلىمەن قايتا جۇزدەسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن جوق.

وسىدان ون جىل بۇرىن «قاكەڭ قايتىس بولدى!» دەگەن سۋىت حابار جەتتى. قان تامىرى بىتەلىپ (ترومب) كەنەتتەن باقيلىق بولعان ەكەن. سەنەر سەنبەسىمدى بىلمەدىم، ويتكەنى، اعامىز كۇتۋلى، جاراعان اتتاي سەرگەك جۇرەتىن كىسىتۇعىن. جوعارى قان قىسىمى... ول نەدەن؟ قازاق ءتىلىنىڭ مۇشكىل ءحالى، قاي سالانىڭ دا زووۆەت سەكىلدى توز-توز بولۋى – حالقىن سۇيگەن اردا ازاماتتىڭ جۇرەگىن قايتىپ سىزداتپاسىن؟ مىنە، كەڭەسحان اعا سونداي قۇرباننىڭ ءبىرى دەگەن ويدامىن.

ارىپتەسىم سايلاۋ وتىنگەندە، ءپالى، نەنى جازام، نە ەستە قالدى دەيسىڭ دەپ ءابىرجىپ قالعانىم راس. بىراق جاستىق ءومىرىم كينو كورگەندەي كوز الدىمنان ءوتىپ، قالامىم جۇگىرە باستادى. شاعىن ەستەلىك كوڭىلىمنەن بۇلقىنىپ شىقتى. سويتسەم، ساعىنىپ ءجۇرىپپىن اعالاردى. مەن دە جەتپىستىڭ جەلكەسىنە شىقتىم، اقساقالدىق جاستامىن. قولتىعىڭنان دەمەگەن جانداردى ەسكە الۋعا، جادىڭدا جاڭعىرتۋعا نە جەتسىن. جوعارىدا اتى اتالعان جانە اتالماعان مارقۇمداردىڭ مەكەنى بەيىشتەن بولسىن! ءبىز سىزدەردى ۇمىتپايمىز، اسىل اعالار!

اسان وماروۆ،

عالىم-جۋرناليست

Abai.kz