ءبىر قىزىعى، ءماجىلىستىڭ كەيبىر دەپۋتاتى بىرنەشە رەت جوققا شىعارىلعان جالعان اقپاراتتى ايتۋدان جالىقپايدى. قازاقستانداعى زاڭ شىعارۋشى ورگاندا نەلىكتەن جالعان اقپارات قالىپتى قۇبىلىسقا اينالدى؟

«رەسپۋبليكا» كورگەنىنەن جازباس

4-5 قاڭتاردا «Respublica» پارتياسىنان ءماجىلىس دەپۋتاتى اتانعان رۋسلان بەردەنوۆ سەمەي قالاسىنداعى Shakarim University-دە اباي وبلىسىنىڭ ستۋدەنتتەرىمەن كەزدەستى. بۇل تۋرالى Parlam.kz رەسمي سايتى حابارلادى. ول «پارتيالاستارى» سياقتى جۇمىسسىزدىق، شاحتاداعى اپاتتار، قازىناعا قول سۇعۋ جانە تاعى باسقالاردان الدەقايدا ماڭىزدى بولىپ كورىنەتىن ماسەلەگە توقتالدى. ءيا، ءدال سولاي، اڭگىمە قازاقستانداعى قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىك (لۋدومانيا) جايلى ءوربىدى.

بەردەنوۆ مىرزا ستۋدەنتتەرگە: «بىلتىر ەلىمىزدە 350 مىڭنان استام لۋدومان ەسەپكە الىندى»، – دەدى.

كەرەكۋلىك ءبىر جۋرناليست ايەلدىڭ 2019 جىلعى تەلەەفيردەن ايتا سالعان بۇل ءدۇدامال دەرەك الدەكىمدەرگە ۇنايتىن سەكىلدى! ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، الدەبىر ساياساتتانۋشى (رەسمي تۇلعا ەمەس) ءتىپتى لۋدومانيا ەمەس، باسقا دا قوعامدىق ماسەلەلەر تۋرالى ەفيردەگى اڭگىمەسىن ءجۋرناليستىڭ ءوزى تولىق تۇسىنبەي، وتكىزە سالعان. ءارى ونى ەشكىم جوققا شىعارماعان. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ ماماندىقتا مۇنداي بولىپ تۇرادى.

Shakarim University ستۋدەنتتەرى دە، جيىنعا قاتىسقان باسشىلار دا (رەكتور، قالا اكىمدىگىنىڭ وكىلدەرى) بەردەنوۆ مىرزاعا قاراپايىم سۇراق قويماعانى وكىنىشتى: قازاقستاندا قۇمار ويىنعا تاۋەلدىلىگى بار 350 مىڭ ناۋقاستى كىم ەسەپكە العانىن ناقتىلاپ كەتىڭىزشى؟ قاي ۆەدومستۆو؟ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مە؟ ءىىم مە؟ الدە ءتيىستى ۋاكىلەتتى ورگان – تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگى (تسم) مە؟ كىم؟

تاعى ءبىر سۇراق: نەلىكتەن دەپۋتات ۋنيۆەرسيتەت رەكتورىنان دا، اكىمدىك وكىلدەرىنەن دە قىمسىنباي، ستۋدەنتتەرگە تەكسەرىلمەگەن مالىمەتتى ايتۋدى ءجون سانايدى؟ بۇل ءبىزدىڭ قازىرگى ساياساتتا قالىپتى جاعداي ما؟ «جاڭا قازاقستانداعى» پارلامەنتتىڭ جۇمىس ءستيلى وسىنداي ما؟

ايتپاقشى، رۋسلان بەردەنوۆ جالعىز ەمەس. بىرەر كۇن بۇرىن قر-داعى 350 مىڭ لۋدومان تۋرالى ەسكى فەيك «ءىىم مەن ۇقك ونلاين كازينولاردىڭ ءىرى جەلىسىنىڭ جولىن كەستى» دەگەن تاقىرىپپەن بەينەسيۋجەت پايدا بولدى. «پوليتسيانىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا رەسمي دەرەك بويىنشا 350 مىڭ ادام قۇمار ويىنعا سالىنعان. ءاربىرى ورتا ەسەپپەن 10 ميلليون تەڭگە قارىز»، - دەلىنگەن. تاعى دا ساۋال: بۇل كىمنىڭ رەسمي دەرەگى؟ ونى كىم جانە قايدا، قاي ۆەدومستۆو جاريالادى؟

قوس جالعان دەرەك تە بۇرىن بىرنەشە رەت جوققا شىعارىلعان. اتاپ ايتقاندا، ءبىرىنشى كرەديتتىك بيۋرو (بكب) «قۇمار ويىنعا تاۋەلدى تۇلعالار ورتا ەسەپپەن 10 ملن تەڭگە قارىز» تۋرالى سۇراۋعا جاۋاپ رەتىندە ونداي دەرەكتىڭ جوق ەكەنىن كورسەتتى. ينتەرنەتتە فاكتچەكينگ كورسەتكەندەي، 350 مىڭ لۋدومان تۋرالى حابارلاما باستاپقىدا شەتەلدىك باق-تان كەلگەن. مۇنىڭ قازاقستانعا قاتىسى جوق. 350 000 لۋدومان تۋرالى دەرەكتەر ۇلىبريتانيادا ەكەنى تۋرالى بىرنەشە رەت جاريالاندى. ەۋروپانىڭ ءدال وسى ەلىندە، بىرقاتار باتىس باسىلىمنىڭ ماتەريالىندا 350 مىڭ ادامنىڭ قۇمار ويىنعا تاۋەلدى ەكەنى جازىلعان.

قازاقستاندا شىنىمەن قانشا لۋدومان بار؟

نەلىكتەن لۋدومانيا تۋرالى ەسكى فەيكتەر ءبىزدىڭ پارلامەنتتە جانە باسقا دا رەسمي ورتادا كەڭ تارالدى، ماسەلەنىڭ ناقتى اۋقىمى قانداي دەگەن ساۋالعا 12 قاڭتاردا قر تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۆيتسە-ءمينيسترى ميراس تولەباەۆتىڭ «قازاقستان 24» تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا جاۋاپ ىزدەپتى. بەلگىلى پسيحولوگ ايدوس يبراگيموۆ قاتىسقان ەفير قازاقستاندىقتاردىڭ قۇمار ويىنعا تاۋەلدىلىگىنە ارنالدى. سۇحباتتان تسم وكىلىنىڭ قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ، شىن مانىندە رەسمي دەرەكتى بىلەتىندىگى بايقالادى. ايتپاقشى، تۋريزم جانە سپورت ۆيتسە-ءمينيسترى وسى اڭگىمە بارىسىندا «350 مىڭ لۋدومان قازاقستاندىق» تۋرالى قاۋەسەتتى تاعى دا جوققا شىعارۋدى ۇمىتپادى.

تسم وكىلى، اتاپ ايتقاندا، 3 مىڭ ءوزىن-ءوزى شەكتەگەن قازاقستاندىقتار تۋرالى - ولار ءوز ەركىمەن قۇمار ويىندارعا قاتىسۋدان باس تارتتى. سپيكەر تۇسىندىرگەندەي، بۇل جەردە لۋدوماندار ەمەس، سانالى تۇردە ويىننان باس تارتقاندار تۋرالى ءسوز قوزعالعان.

بۇدان ءارى ۆيتسە-مينيستر قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ، لۋدومانيادان ايىعۋ راسىمىندە تۇرعان 11 مىڭ ادام تۋرالى ايتادى. مىنە، بۇل (بەردەنوۆ مىرزانىڭ «ەسەپكە الىنعاندار» تۋرالى سوزىنە ورالساق) شىندىققا جاناسادى: بۇل قۇمار ويىنعا تاۋەلدى دەپ تانىلعانداردىڭ ناقتى ەسەبى.

كاسىبيلىك كەرەك بۇل جەرگە

ءبىر قىزىعى، ءتيىستى ۆەدومستۆونىڭ ۆيتسە-ءمينيسترى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار رۋسلان بەردەنوۆتىڭ ماجىلىستەگى ارىپتەسى – دەپۋتات ماگەررام ماگەرراموۆ «Respublica پارتياسىنىڭ وكىلدەرى» جۇزدەگەن مىڭ قۇمار ويىنعا تاۋەلدى قازاقستاندىققا قاتىستى ايتقان سوزدەرىن جوققا شىعارادى. جاقىندا ماگەرراموۆ لۋدومانيامەن كۇرەس ماسەلەسىندە شالاعاي كوزقاراستى سىنعا الدى. ماجىلىسمەننىڭ پىكىرىنشە، حالىقتى وتىرىك سانمەن قورقىتقانشا، وسى سالاداعى دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە ءمان بەرۋ قاجەت. اسىرەسە، بەتتينگتى (سپورتتىق ءباس تىگۋلەر) جانە ءداستۇرلى قۇمار ويىنداردى زاڭدى تۇردە ءبولۋ كەرەك. ماگەرراموۆ: «نەگە پارلامەنتتە لۋدومانيا ماسەلەسى زاڭدى تۇردە جۇمىس ىستەيتىن ويىن بيزنەسىنە قاتىستى كوتەرىلەدى دە، زاڭسىز، استىرتىن بيزنەس جايلى ءۇنسىز قالادى، قانشا دەگەنمەن، قازاقستاندا ويىنشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى استىرتىن ويىندا عوي؟» - دەپ سۇراق قويادى.

«نەلىكتەن بۇگىندە تەك بەتتينگكە باسا نازار اۋدارىلادى، نەگە ەشكىم زاڭسىز ونلاين كازينولارداعى ءباس تىگۋ تۋرالى زاڭمەن تىيىم سالىنعان ماسەلەنى قاراستىرمايدى؟»، - دەپ ماگەرراموۆ ءوزىنىڭ Instagram پاراقشاسىندا جازدى. ونىڭ ايتۋىنشا، «قازاقستان كولەڭكەلى، زاڭسىز ويىن بيزنەسىنىڭ مەككەسىنە اينالدى». جىل سايىن قر-نان 4 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى زاڭسىز ويىن نارىعىنىڭ مىڭداعان سايتى ارقىلى شەتەلگە شىعارىلاتىنىن دا اتاپ ءوتتى ماجىلىسمەن. ەلدەن وففشورعا وراسان زور قاراجات كەتىپ جاتىر، بۇل زاڭسىز قۇمار ويىن قۇرىلىمدارى. «پسيحولوگتاردىڭ پىكىرىنشە، لۋدومانداردىڭ 95%-ى ونلاين كازينو مەن ويىن اۆتوماتتارىنىڭ ويىنشىلارى، مۇندا ناتيجەنى كازينو يەلەرى باسقارادى، ال ويىنشىلار تەز جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن قۇربان بولادى»،-دەيدى دەپۋتات.

ونىڭ پىكىرىنشە، قازاقستانعا ۆەلوسيپەد ويلاپ تابۋ كەرەك ەمەس، وسى سالاداعى ءساتتى شەتەلدىك تاجىريبەنى مۇقيات زەردەلەپ جانە پايدالانىپ، لۋدومانيامەن كۇرەستە وركەنيەتتى، قاتاڭ رەتتەلەتىن نارىقتى قالىپتاستىرۋعا جۇيەلى تۇردە جاقىنداۋ قاجەت. اتاپ ايتقاندا، ءباس تىگۋ (بەتتينگ، بۋكمەكەرلەر) جانە ءداستۇرلى قۇمار ويىندار (كازينو، كارتالار، رۋلەتكالار، ويىن اۆتوماتتارى زالدارى) ۇعىمدارىن ءبولىپ قاراستىرۋ كەرەك.

ماگەرراموۆ بۋكمەكەرلىك قىزمەت پەن توتاليزاتوردى رەتتەۋ كوپتەگەن دامىعان ەلدە سوقىر قۇمار ويىن سالاسى (كازينو، ويىن اۆتوماتتارى، لوتەرەيالار جانە ت.ب.) سپورتتىق ۇتىس تىگۋلەر سالاسىمەن بولەك رەتتەلەتىنىن اتاپ، «ءباس تىگۋ تۋرالى» دەربەس زاڭعا تەلۋدى ۇسىنادى. ۇكىمەت ونداعى ماتچتىڭ ناتيجەسىن كەزدەيسوق بولجاۋ مۇمكىن ەمەستىگىن ايتادى، ول ءۇشىن سپورتتى جاقسى ءبىلىپ، ونى تالداۋ كەرەك، ياعني «سوقىر ساتتىلىك» ەمەس، بۇل سپورتتىق بولجام. سونىمەن قاتار، بەتتينگ سالاسى (بۋكمەكەرلىك يندۋستريا) ۇلكەن سپورتقا دا، بۇقارالىق جانە بالالارعا دا ميللياردتاعان دەمەۋشىلىك كومەك كورسەتەدى. ماگەرراموۆتىڭ پىكىرىنشە، قازاقستانعا دامىعان ەلدەردىڭ ۇلگىسى بويىنشا زاڭدى بۋكمەكەرلەر سپورتقا كوبىرەك دەمەۋشىلىك جاساي الاتىنداي جانە ولاردى كازينولارمەن، كارتالارمەن جانە لۋدومانيانى دامىتاتىن «قۇمار ويىنمەن» ارالاستىرمايتىنداي ەتىپ رەتتەۋ قاجەت.

ءبىر قۋانارلىعى، ءبىزدىڭ ماجىلىسمەندەردىڭ بارلىعى دا بەردەنوۆ پەن ونىڭ ارىپتەستەرى سياقتى ناقتىلانباعان اقپاراتتى مانيپۋلياتسيالاۋ ارقىلى اتىشۋلى «قۇمار ويىن» تاقىرىبىنا ءاتۇستى جانە پوپۋليستىك كوزقاراسپەن قارامايدى. بۇل زاڭ شىعارۋشى ورگان مەملەكەت ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلەگە بەي-جاي قارامايدى دەگەن ءۇمىت وتىن تۋدىرادى. ماگەرراموۆ سياقتى دەپۋتاتتار ماسەلەنىڭ ءتۇپ-تامىرىنا ءۇڭىلىپ، ونى شەشۋ جولىن جان-جاقتى قاراستىرادى. ءماجىلىستىڭ قازىرگى قۇرامىنداعى كاسىبي ماماندار ءالى دە كوپ ەكەنىنە سەنگىم كەلەدى.

Abai.kz