ينتەرنەت-كونفەرەنتسيا: ەسەن ەلەۋكەن (باسى)
ينتەرنەت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ كەزەكتى قوناعى – قازاقستان كۆن وداعىنىڭ پرەزيدەنتى ەسەن ەلەۋكەن وقىرمانداردان كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر. ەسەن مىرزا قازىرگى كۆن-نىڭ ازىلدەرى تۋرالى ايتا كەلىپ: «ءار ادام ءوز تەرەڭىنەن سۋ ىشەدى» دەيدى. ەگەر قاپتاعان ءازىل-قالجىڭنىڭ اراسىنان تەك تايازى مەن ارزانىن عانا بايقاسا، ول ادامنىڭ دەڭگەيىنەن حابار بەرەتىن سياقتى. «جايدارمان» تەك سالماقتى ازىلمەن سويىپ سالادى دەگەن پىكىر بىلدىرۋدەن اۋلاقپىن، دەگەنمەن كورەرمەن اۋديتورياسى ءارتۇرلى ەكەنىن ەسەپكە الساق، ءار جاستاعى، ءار كوزقاراستاعى ادامنىڭ جانىنا جاقىن تاقىرىپتارى بولادى. ءبىز بارلىعىن قامتۋعا تىرىسامىز» دەيدى.
- قازاقستاندىق كۆن مەن «جايدارماننىڭ» قىسقا تاريحىن ايتىپ بەرىڭىزشى؟
- قازاقستاندىق كۆن-ءنىڭ تاريحىن تولىعىراق بىلمەيمىن. مەنىڭ بىلەتىنىم، العاش رەت ارنايى چەمپيوناتتى تانىمال جۇرگىزۋشى البەك تاستايبەكوۆ جۇرگىزگەن. قازاقشا كۆن-ءنىڭ ارنايى بىرىنشىلىگى 1999 جىلى 23 جەلتوقساندا ءوز باستاۋىن الدى. ونىڭ نەگىزىن قالاۋشى الماتاي بانساتدينقىزى كوزدىباەۆا. ال «قازاقستان كۆن وداعى» 2005 جىلى 20 ماۋسىمدا قۇرىلدى.
- ەسەن اعا، اسسالاۋماعالەيكۇم. مەن قىزىلوردا قالاسىنانمىن. «جايدارمانعا» ۇزاق ءومىر تىلەيمىن. ارقاشان بيىكتەن كورىنىڭىزدەر.بۇكىل «جايدارمانشىلار» توبىمەن ءاردايىم جاس قالپىتارىڭىزدا قالىڭىزدار. ءبىز جانۇيامىزبەن جانكۇيەر بولىپ وتىرامىز. باي قۋاتتى بولىڭىزدار.
ينتەرنەت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ كەزەكتى قوناعى – قازاقستان كۆن وداعىنىڭ پرەزيدەنتى ەسەن ەلەۋكەن وقىرمانداردان كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر. ەسەن مىرزا قازىرگى كۆن-نىڭ ازىلدەرى تۋرالى ايتا كەلىپ: «ءار ادام ءوز تەرەڭىنەن سۋ ىشەدى» دەيدى. ەگەر قاپتاعان ءازىل-قالجىڭنىڭ اراسىنان تەك تايازى مەن ارزانىن عانا بايقاسا، ول ادامنىڭ دەڭگەيىنەن حابار بەرەتىن سياقتى. «جايدارمان» تەك سالماقتى ازىلمەن سويىپ سالادى دەگەن پىكىر بىلدىرۋدەن اۋلاقپىن، دەگەنمەن كورەرمەن اۋديتورياسى ءارتۇرلى ەكەنىن ەسەپكە الساق، ءار جاستاعى، ءار كوزقاراستاعى ادامنىڭ جانىنا جاقىن تاقىرىپتارى بولادى. ءبىز بارلىعىن قامتۋعا تىرىسامىز» دەيدى.
- قازاقستاندىق كۆن مەن «جايدارماننىڭ» قىسقا تاريحىن ايتىپ بەرىڭىزشى؟
- قازاقستاندىق كۆن-ءنىڭ تاريحىن تولىعىراق بىلمەيمىن. مەنىڭ بىلەتىنىم، العاش رەت ارنايى چەمپيوناتتى تانىمال جۇرگىزۋشى البەك تاستايبەكوۆ جۇرگىزگەن. قازاقشا كۆن-ءنىڭ ارنايى بىرىنشىلىگى 1999 جىلى 23 جەلتوقساندا ءوز باستاۋىن الدى. ونىڭ نەگىزىن قالاۋشى الماتاي بانساتدينقىزى كوزدىباەۆا. ال «قازاقستان كۆن وداعى» 2005 جىلى 20 ماۋسىمدا قۇرىلدى.
- ەسەن اعا، اسسالاۋماعالەيكۇم. مەن قىزىلوردا قالاسىنانمىن. «جايدارمانعا» ۇزاق ءومىر تىلەيمىن. ارقاشان بيىكتەن كورىنىڭىزدەر.بۇكىل «جايدارمانشىلار» توبىمەن ءاردايىم جاس قالپىتارىڭىزدا قالىڭىزدار. ءبىز جانۇيامىزبەن جانكۇيەر بولىپ وتىرامىز. باي قۋاتتى بولىڭىزدار.
ءىنىڭىز، ارمان دەپ بىلەرسىز.راحمەت
- راحمەت ارمان! ساعاندا ساتتىلىك!
- جايداق كۇلكى شاقىراتىن ويسىز، سالماقسىز ءازىل قالجىڭدار ادامدى رۋحاني تايازداندىرۋعا الىپ كەلمەي مە؟ «زامانىنا قاراي ادامى» دەگەندى «زامانىنا قاراي قالجىڭى» دەۋگە بولا ما؟ سوندا قايدا كەتىپ بارامىز؟ قازاق قالجىڭىنىڭ بولاشاعىن قالاي ەلەستەتەسىز؟ ساۋساقتى شوشايتسا دا كۇلە بەرەتىن كەزگە قاراي كەتىپ بارا جاتقان جوقپىز با؟ كۆن قازاقى تۇلعامىزدى بۇزۋعا سەپتىگىن تيگىزبەي مە؟
- «ءار ادام ءوز تەرەڭىنەن سۋ ىشەدى» دەيدى. ەگەر قاپتاعان ءازىل-قالجىڭنىڭ اراسىنان تەك تايازى مەن ارزانىن عانا بايقاسا، ول ادامنىڭ دەڭگەيىنەن حابار بەرەتىن سياقتى. «جايدارمان» تەك سالماقتى ازىلمەن سويىپ سالادى دەگەن پىكىر بىلدىرۋدەن اۋلاقپىن، دەگەنمەن كورەرمەن اۋديتورياسى ءارتۇرلى ەكەنىن ەسەپكە الساق، ءار جاستاعى، ءار كوزقاراستاعى ادامنىڭ جانىنا جاقىن تاقىرىپتارى بولادى. ءبىز بارلىعىن قامتۋعا تىرىسامىز. مەنىڭشە، وسى سايىس ارقىلى تۇلعالاردى قالىپتاستىرىپ جاتقان سياقتىمىز. كوشە كەزىپ توبەلەس ىزدەگەن نەمەسە انا تىلىنەن اداسىپ قالعان تالاي بالا «جايدارمانعا» دەگەن ماحابباتىنىڭ ارقاسىندا دۇرىس جولعا ءتۇسىپ، ماقالداپ سويلەگەندە كەز كەلگەندى جاڭىلدىراتىن دەڭگەيگە دەيىن كوتەرىلگەندەر بار.
- ەسەن، قبن دا ويناپ جۇرگەن ەسسىز، شاپيتوك-شاريلەرگە ۇلتتىق كيىم، دومبىرا، حان، بي مەن باتىرلارىمىزدى كەلەمەجدەپ، قيساڭداۋدى دوعارتىڭدار. قىزدار يباسىمەن بوولسىن دا، ۇلدار قاتىن داۋىسپەن قىلماڭداۋدى قويىپ، قيساڭداماي ويناسىن.
- كەيدە بىزدە بويىندا ءوزىن-ءوزى كەمسىتۋشىلىك (كومپلەكس نەپولنەتسەننوستي دەيدى عوي) بار ما دەپ قالامىن. «تىم ءتاتتىنىڭ ءدامى تەز كەتەدى». ۇلى تۇلعالار ماقتانىشىمىز، وعان ءسوز جوق. بىراق وسى تاقىرىپتا ازىلدەردى قوزعاعانمەن جەكە باسىنا نۇقسان كەلتىرىپ، قايراتكەرلەردىڭ ءور تۇلعاسىن كىشىرەيتەتىن جاعدايلار ورىن الدى دەگەن اسىرەلەۋ دەپ سانايمىن. ەگەر تاريحي تاقىرىپتا ءسوز قوزعالسا، دەمەك جاستار بۇل تۋرالى حاباردار، قىزىعادى، ىزدەنەدى. ال ونىڭ قانداي ايىبى بار؟ سوسىن قىزدىڭ، ۇلدىڭ ءرولىن سومداعانى تۋرالى. بۇل - ونەر. ساحنادا ءرول ويناسا ومىردە دە قىزداي قىلىمسىعان جىگىت ەكەن دەگەن ءسوز ەمەس. قۇدايبەرگەن اعامىز سالعان اجەمىزدىڭ وبرازى بارلىعىمىزعا تانىس ەمەس پە ەدى؟ مەنىڭشە بۇل ونەردىڭ جاڭا قىرىن كورسەتسە كەرەك. ال قىزتەكەلىككە مەڭزەگەن بولساڭىز، قازىر ونداي بەينەلەر شىعاراتىن «دەرتتەن» ايىققانبىز. قايتا «اۋرۋ» دا جوسپارىمىزدا جوق.
- كۆن-شىلەر قازاق پەن قازاقتى ورىسشا سايراتاتىن "تاكسيست" مۋرات وسپانوۆتاي (نتك) بولسا،بەتىنە تۇكىرگىزىپ،سودان سوڭ ول اداممەن سوتتاسىپ جۇرگەن تانيربەرگەن بەردونگاروۆتاي بولسا،"حارلەم شەيك" بيلەپ،ء"ۇش بايعا قاتارىنان تيەم" دەپ جۇرگەن باحىت سىزدىكوۆاداي بولسا،تەلەكورەرمەندەرگە جۇمىرتقا لاقتىرعىش قويانباەۆتاي بولسا، جەتىسكەن ەكەنبىز!
ەسەن ءىنىم،سەن قاي كاتەگورياعا جاتاسىڭ؟
- الدىڭعى ۇشەۋىنە داۋىم جوق! نۇرلان قويانباەۆتىڭ ءازىلىن دۇرىس تۇسىنبەگەنسىز-اۋ... كاتەگورياعا كەلەر بولساق، ءوز ەركىڭىزدە قايسىسىنا جاتقىزامىن دەسەڭىز دە.
- وسى كۆن قاجەت پە قازاققا؟ قويىپ كەتۋگە بولماي ما؟
- كەرەك. قازىرگى قازاق ءتىلدى جاستاردىڭ باسىن قوساتىن جالعىز دەمەيىن، ەڭ ءىرى ۇيىم دەسەم قاتەلەسپەيمىن. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا قويدىق دەيىك. سوندا قالتارىستا انايى قىلىققا ءۇيىر بولىپ، شەتەل سەريالىنان كورگەنىن ۇستىنە جاماپ، شىلىمىن بۋداقتاتىپ جۇرگەن جاستار، ساحناعا شىعىپ بوي تۇزەپ، بويىندا بار از ونەرىن ارى شىڭداپ، ءجۇرىس-تۇرىسىن رەتكە كەلتىرگەن قۇربىلارىنان ارتىق پا؟ جالپى ءسىز قاي تاربيەنى جاقتايسىز؟
- مىڭ جەردەن ءوڭىن اينالدىرساڭدار دا سول كۆن-ءىڭ قازاققا جاراسپاي تۇرادى. مەنىڭشە سول كۆن-دە ويناپ جۇرگەن بالالارعا وبال. بايعۇستار كورەرمەندى كۇلدىرەمىز دەپ قينالىپ كەتەدى. ولاردا ماقسات بىرەۋ عانا: كۇلدىرۋ، بولدى. سول ءۇشىن، انايى سوزدەر دە ايتىپ جىبەرەدى، سول ءۇشىن جابايى قىلىقتار دا كورسەتەدى، سول ءۇشىن قازاقتىڭ قاسيەتتى ۇعىمدارىن، سالت-ءداستۇرىن كەلەمەجدەيدى، سول ءۇشىن ءتىلىمىزدى دە بۇراپ شۇبارلاپ جاتادى. سونداي قىمبات باعامەن كەلگەن ارزان كۇلكى قازاققا قاجەت پە؟
سوسىن انا "ناشا كازاشاداعى" نۇرتاس ادامبايىپ دەگەندى كورسەڭ ايتشى، قازاقتى مازاقتاپ ىرباڭداۋىن قويماسا، تاۋىپ الىپ تۇمسىعىن بۇزام. ارلان قاسقىرۇلى
- وسى جانە وسىعان دەيىنگى تەك قارالاۋدان تۇراتىن سۇراقتاردىڭ يەسىنە ءتان ءبىر قاسيەت بار سياقتى. ول، ەشقايسى كۆن-ءدى قاراماعان، ەڭ جاقسىلارى بىرەۋدەن ەستىگەن، ايتپەسە كوپپەن بىرگە جامانداۋعا كوشكەن جاندار سياقتى. قايتالاپ ايتايىن، اركىم ءوزىنىڭ دەڭگەيىندەگى نارسەنى كورەدى. ودان بيىك تۇرعان نارسەنى قول جەتپەگەن سوڭ شىن ونەر سۇيەتىندەر تامسانادى، وكىنىشكە وراي تومەننەن تۇرىپ بالشىق شاشا سالۋدى وڭاي كورەتىندەر دە كەزدەسەدى. قازىرگى جاستاردىڭ ءسۇيىپ كورەتىن، رەيتينگى جوعارى باعدارلامالاردىڭ ءبىرى «جايدارمان» ەكەنىن ەسكەرسەك، كەرىسىنشە ۇلتتىق مادەنيەتتى جاستاردىڭ تىلىندە دارىپتەۋ دەپ باعا بەرەتىن ەدىم. جانە مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىن دا قولدايتىن بىردەن-ءبىر جاستار قوزعالىسى دەپ سەنىمدى تۇردە ايتا الامىن.ايتپاقشى نۇرتاسپەن تانىستىعىم بولسا دا ارالاستىعىم جوق. سوندىقتان ىستەگەن ىسىنە باعا بەرە المايمىن، ال تۇمسىعىن بۇزۋ تۋرالى... ادامباەۆتىڭ وسى باعىتتا ازىلدەپ جۇرگەنىنە 6 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. سوعان قاراعاندا، ىستەن كورى، سوزگە جاقىنسىز-اۋ دەيمىن.
- اسالاۋماعالەيكۋم، ەسەن اعا! كۆن بولىپ جاتقاندا ماعىناسىز ءسوز بەن ازىلسىماق بىردەڭەلەردى ساحنادا تۇرىپ تىڭداۋ سىزگە قانداي اسەر ەتەدى. كوگىلدىر ەكراننىڭ الدىندا وتىرىپ ءبىز ۇيالىپ كەتەمىز. و باستا دۇرىس شىققاندا شىعار. قازىر ادام ۇيالاتىن حالگە جەتتى. بۇرىنعى كۆن-نەن تۇلەپ شىققاندار بۇگىندە تەلەارنالاردا جۇرگىزۋشىلىك "شەبەرلىكتەرىن"تانىتىپ ءجۇر. ارينە، تۇرسىنبەك قاباتوۆتان باسقاسى حالتۋرششيك ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. سۇراعىم: قازاق دەگەن ۇلتتىڭ نامىسى ءۇشىن وسى «جايدارماندى» توقتاتۋعا بولماي ما؟ ءسىزدى دە تۇسىنەم، جەپ وتىرعان نانىڭىز... بىراق، نامىس وداندا جوعارى بولۋ كەرەك قوي. الدىن الا راحمەت.
ەرقانات،نارىنقولدان
- ۋاعالەيكۋماسسالام! مەن «جايدارماندى» تاۋىپ وتىرعان نانىم ەمەس، جانىم سۇيەتىن ءىسىم رەتىندە قارايمىن. جانە دە جاستاردىڭ ۇتىمدى ازىلدەرى مەن قىشىعان جەردى ءدال تاباتىن قالجىڭدارىن سۇيسىنە تىڭدايمىن. ولاردىڭ تۇلەپ ۇشىپ، ءار جەردەن توبە كورسەتىپ جۇرگەندەرىن ماقتان تۇتامىن. ەگەر ولاردى جۇرگىزۋشىلىككە، تاعى ءبىر باسقا قىزمەتكە شاقىرىپ جاتسا ءبىر قاجەتكە جاراعاندارى، ەڭبەكتىڭ ەش كەتپەگەنى دەپ ويلايمىن. ءسىز ايتپاقشى حالتۋرششيك بولسا دارىنسىز، ساۋاتسىز ادامعا ماڭىزدى، جاۋاپتى قىزمەتتىڭ تىزگىنىن ۇستاتا سالاتىن سول ارنانىڭ باسشىلارى دا اقىماق ادام ەمەس شىعار. ارينە، «جايدارماندى» توقتاتۋعا بولادى، بىراق ودان ۇتىلاتىنىمىز انىق.
- ،كوپيروۆانيە – ەتو سامو ۋبيستۆو. Ozderinde kreativ bolmagan song, oristarga eliktep nan tauip zhep zhurgenderdi tusinbeimin. Zhai kazahtardinga rasinda talant kop, solarga zhol berse, kandai tamawa bolaredi. Qazir biz Nagiz talantti kazahtardi Kitaidin televideniyasinan izdep tauip korip zhurmiz. Taskin degen zhigittin ademi dauisin estidik. Kitailarga sau bolsin deimiz.
- بىرىنشىدەن، ءبىرىنشى سويلەمىڭىزدى تۇسىنبەدىم. مۇمكىن بولسا قازاقشاسىن ايتساڭىز. ەكىنشىدەن، ءسوز اراسىن ءبولىپ جازساڭىز قۇبا-قۇپ بولار ەدى. ۇشىنشىدەن، تاسقىن باۋىرىمىزدىڭ ونەرىنە ءبىز دە ءتانتىمىز، بىراق بۇل قازاق جاستارىنىڭ اراسىندا باسقا دا تالانت جوق دەگەندى بىلدىرمەسە كەرەك. جانە دە سونداي تالانتتى جاستاردىڭ بارلىق جاعىنان اشىلىپ، حالىققا تانىمال بولۋىنا جاعداي جاساپ جاتقان «جايدارمانعا» كوشىرمە دەگەننەن باسقا قانداي كىنا تاعۋعا بولاتىنىن تۇسىنبەدىم. كوشىرمە بولعاندا دا باس جوق، كوز جوق تىكە اۋدارىپ العان ەمەس، ۇلتتىق مۇددەگە ساي، قازاقي قالجىڭعا ىڭعايلاستىرىپ وڭدەلسە تىپتەن جاقسى عوي.
- «جايدارماندى» كورەمىن. «جايدارمان» شىعاتىن كۇنى ۇلتىق ارنانى بالا-شاعامىزبەن كورەمىز. ۇتقىر وي قوعامدىق ماسەلەلەردى وزدەرىنشە وتە جاقسى جەتكىزىپ جاتادى.ارينە، «جايدارمان» بىرەۋلەرگە ۇنامايتىن شىعار، بىراق جالپى حالىققا ۇنايدى. Jbek
- راحمەت!
- سۇراعىم: مۇمكىن بولسا اۋىلدان ءالى دە جاستاردى تارتۋ جوسپارىڭىزدا بار ما؟
سونعى كەزدە ەل كىتاپ وقىمايتىن بولىپ بارادى، سوندىقتان قازاق جازۋشىلارىنىڭ كىتابىنان قىزىقتى تاپسىرمالار بەرىپ، ازىلكەشتەردى كىتاپ وقىتىپ ۇيرەتۋ مۇمكىن بە؟
شەتتەگى قازاقتاردان «جايدارماناعا» اندا-ساندا شاقىرىپ قويساڭىز قايتەدى؟
سوسىن، جىمىيىپ قويىپ وتىراتىن تورەشىلەردى الدا كورە الامىز با؟
جىگىتتەر جانىن ساپ، جان تالاسىپ جاتادى. سوڭىندا سىيلىق بەرگەندە بايقاعانىمىز: بارىنە ءبىر-ءبىر قۇتتىقتاۋ حات بەرىپ قويا بەرەتىن سياقتىسىزدار؟ نەەگە؟ ەلىمىزدىڭ تانىمال ادامدارىنا پاروديا جاساتقىزۋ مۇمكىن بە؟
الدا قانداي جوسپارىڭىز بار؟
ىسىڭىزگە ساتتىلىك!
جاۋاپ بەرىلىپ جاتسا، الدىن الا راقمەت!
- مەكتەپتە قىسقا دا نۇسقا ساۋالناما تولتىراتىن داپتەرلەر بولۋشى ەدى. تىزبەكتەلگەن سۇراقتار رەتى سوعان ۇقسايدى ەكەن. مەن دە قىسقا دا نۇسقا جاۋاپ بەرەيىن: اۋىل جاستارى تارتىلىپ جاتىر. قازىر تەلەۆيزيالىق ليگادا جۇرگەن توپتاردىڭ 30 پايىزى، ال رەسپۋبليكالىق مەكتەپ ليگاسىنداعى وقۋشىلاردىڭ 60 پايىزى اۋىلدان شىققان توپتار. ەگەر «جايدارمان» وينايتىن ستۋدەنتتەردىڭ كوپشىلىگى قالادا شوعىرلانعان دەسەك بۇل جامان كورسەتكىش ەمەس. جۇمىس ارى قاراي دا جالعاسادى. ازىلكەشتەرگە كىتاپ وقۋ تۋرالى تاپسىرما بەرىلەدى جانە ول قاداعالانادى. قازىر مەكتەپ وقۋشىلارىنا ارنالعان، ءبىلىم جانە مينيسترلىگى بەكىتكەن ارنايى «جايدارلى جاسۇلان» ويىندارى وتەدى. وندا نەگىزگى كۇش پاراساتتىلىققا باعىتتالادى. العاشقى قادامدار دا جامان ەمەس. شەتتەگى جاستاردى شاقىرعىمىز كەلەدى، شاقىرىپ تا ءجۇرمىز. وكىنىشكە وراي قارجىلىق جاعداي مەن قۇقىقتىق ماسەلەلەر قولدى بايلايدى. تورەشىلەر ءادىل جانە ونەردەن حابارى بار ادامدار. ءبىز ولارعا ولاي ىستە، بىلاي قىل دەپ قۇزىر جۇرگىزە المايمىز. جالپى مەنىڭشە قازىلار ادەمى جىميىپ وتىراتىن سياقتى. جىگىتتەردىڭ ۇلكەن سىيلىعى «جايدارماننان» الاتىن تاربيەسى. باعالى سىيلىق بەرمەيسىزدەر مە دەگەندى مەڭزەسەڭىز، ونداي دا بولدى. بالالار سىيلىقسىز ەمەس، الاڭ بولماڭىز. تانىمال ادامدارعا پاروديا دا جاسالادى. بارلىعى ويىنشىنىڭ تالانتىنا بايلانىستى. جاساما دەگەن شەكتەۋ جوق. جوسپار كوپ، ول ەندى بولەك اڭگىمە.
- ورنىڭىزدى بىرەۋگە بەرۋگە دايىنسىز با؟
- دايىنمىن.
مۇرات ابەنوۆتان باسقا قازىلار القاسىنىڭ قۇرامىن قايتا قاراستىرساڭىز.
- تولىققاندى بولماسا دا، ماۋسىم سايىن وزگەرتۋلەر بولىپ تۇرادى.
ورىس ليگاسىمەن بايلانىس بار ما؟ جوق بولسا نەگە؟ مەنىڭ ويىمشا ءبىر قازاقستاندا تۇرعان سوڭ بايلانىس بولۋ كەرەك سياقتى.
- قازاقستانداعى بارلىق ورىس ءتىلدى ليگالارمەن قارىم قاتىناس بار.
قازاقستانداعى ءبىر جاستار ۇيىمىمەن بايلانىس ورناتىپ جاتىر دەپ ەستىدىك. وسىنى تولىعىراق تاراتىپ ايتساڭىز.
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى جاستار ساياساتى جونىندەگى كەڭەسپەن ارىپتەستىك جونىندە مەموراندۋمعا وتىردىق.
- قر پارلامەنتى ءماجىلىسى تۋرالى ويىڭىزدى بىلسەك.
- قاشان تولىققاندى مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيدى ەكەن؟
ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىنا قانداي باعا بەرەسىز؟
- ورتاشا
نۇرتاس وڭداسىنوۆ دەگەن ازاماتتى بىلەسىز بە؟ ينتەرنەتتەن سۋدىراتىپ كوشىرۋدىڭ قاجەتى جوق. نە بىلەمىن نە بىلمەيمىن دەپ ايتىڭىز.
- بىلەمىن
وتىرىك ايتىپ كوردىڭىز بە؟
- كوردىم.
- ەسەن، بۇرىنعى "تاماشا", "باۋىرجان-شوۋ" سياقتى ءازىل-سىقاق تەاترلارىمەن بىرگە "قىمىزحانا" اتتى باعادارلامالاردىڭ ارتىستەرىن بۇگىنگى كۆنشلەر بىلە مە؟
- بارلىق جايدارمانشىلارعا جاۋاپ بەرە المايمىن. ءوز باسىم بۇرىنعى «تاماشا» مەن «باۋىرجان-شوۋدىڭ» ارتىستەرىن تانيمىن. وكىنىشكە وراي «قىمىزحانا» باعدارلاماسىندا ويناعاندار ەسىمدە جوق.
- "شانشار", "ەكى ەزۋ", "تەرىسقاقپاي" تەاترلارىنا قالاي قارايسىڭ؟
- پىكىر بەرە المايمىن.
- بىرەۋدەن كوشىرگەن نارسەنىڭ ساپاسى ەشقاشان تۇپنۇسقادان ارتىق بولا المايدى. مۇمكىن ءوزىمىزدىڭ جانىمىزعا، تابيعاتىمىزعا جاقىن سونى دۇنيە ويلاپ تاپقان دۇرىس شىعار. مىسالى، ايتىس مەنىڭ جانىما جاقىن، ونى مەن ونەردىڭ ۇشار شىڭى دەپ باعالايمىن. ويتكەنى ءبىر عانا ايتىستان ونەردىڭ بارلىق جانرلارىن كورۋگە بولادى. ايتىستان، سۋىرىپ سالما اقىندىقتى كورەسىڭ، انشىلىك، جىرشىلىق، كۇيشىلىكتى، سازگەرلىكتى كورەسىڭ، تاپقىرلىقتى كورەسىڭ، ايتقىشتىقتى كورەسىڭ، شىعارماشىلىقتى كورەسىڭ، پاروديانى كورەسىڭ، تەاترلاندىرىلعان كورىنىستىڭ ەلەمەنتتەرىن كورەسىڭ، تاريحىڭدى تانيسىڭ، وتكەن اتا-بابالارىڭنىڭ تىرشىلىگىن ەلەستەتەسىڭ، بولاشاعىڭا ۇڭىلەسىڭ، قازاقتىڭ كۇلكىسىن، قازاقتىڭ قارىم-قاتىناسىن كورەسىڭ، مۇڭاياسىڭ، شاتتاناسىڭ وششىم، ءبارىن كورەسىڭ. ءتىپتى ساياساتتىڭ كوكەسىن كورىپ قالاسىڭ. سوندىقتان شىعار ايتىس دەسە «نۇر وتاننىڭ» زارەسى ۇشىپ باقىلاۋدا ۇستاپ وتىراتىنى. ارلان قاسقىرۇلى
- مەن دە ايتىستىڭ جانكۇيەرىمىن. بارىپ قاراۋعا قولىم تيە بەرمەسە دە تەلەنۇسقاسىن جىبەرمەي قارايمىن. ويىمىز ءبىر جەردەن شىققانىنا قۋانىشتىمىن... بايقاساڭىز، «جايدارماننىڭ» قازىلار القاسى قۇرامىندا ايتىسكەر اقىندارىمىز بار.
- تاپقىرلارعا مينياتۋرانى كىم جازادى؟ وزدەرى مە؟ ولار جارىسقا عانا دايىندالىپ، بىلايعى كەزدە شىعارماشىلىقپەن اينالىسپايتىن سياقتى. ولارعاارنالعانۇيرەتۋساباعى, نە سەمينار بولا ما؟ ويىندارىتالقىلاناما؟ قىلجاق پەن ىرباڭنانقۇتىلۋدىڭجولدارىنىزدەستىرىپجاتىرسىڭدارما؟
- ويىننىڭ بارى ستسەنريلەرىن ويىنشىلار وزدەرى جازادى. ارنايى رەداكتورلار ويىن الدىندا دايىندىقتارىن تەكسەرەدى، تەلەنۇسقاعا ساي قىلىپ دايىندايدى، كەيبىر جەرلەرىن وزگەرتەدى، ارتىق تۇستارىن كەشىپ-ءپىشىپ، قالىپقا كەلتىرەدى. سەمينارلار وتەدى. قاتىسۋشىلار ستۋدەنتتەر. ولار ويىن ءۇشىن ەشكىم جالاقى تولەمەيدى. سوندىقتان ويىننان تىس ۋاقىتتا ساباقتارىن وقيدى، جۇمىستارىن ىستەيدى.
- كۆن-دە شىمكەنتتىكەلەكەقىلادى دا جاتادى. وسى نە ادەت؟
تەك شىمكەنت كاناەمەس، ءار ءوڭىردىڭوز ەرەكشەلىكتەرىنقىلجاققا اينالدىرۋدان باسقاعا تاپقىرلىقتارى جەتپەيمەقىلجاقباستاردىڭ؟
- سىزگە ديسكتەگى ەمەس تەلەديدارداعى ويىنداردى كورۋگە كەڭەس بەرەمىن. راس، بۇرىن شىمكەنت جايلى ازىلدەر كوپ بولدى، سەبەبى وڭتۇستىكتەن شىققان توپتار كوپ ەدى. ولار وزدەرىنىڭ تۋعان جەرلەرى، مەنتاليتەتى، ەرەكشەلىكتەرىن ءازىل فورماسىندا ۇسىناتىن. قازىر جان-جاقتان قۇرالعان توپتار، ارقايسى ءوز وڭىرلەرىنە جارناما جاسايدى. مىسالى سەمەيلىكتەر وزدەرىنىڭ قالاسىنىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىن ازىلمەن جەتكىزىپ، ۇنەمى سىنعا الىپ جاتادى. ونىڭ ەش ايىبى جوق سياقتى.
- وسى ءبىزدىڭ كۆن-دە نەگە قىزتەكەلىك ناسيحاتتالادى؟ تيىم سالىڭىزدارشى.
- قىزتەكەلىك پەن قىزدىڭ ءرولىن سومداۋ ەكى ءتۇرلى دۇنيە ەكەنىن ەسكەرسەڭىز. «جايدارمان» تەاتر ەمەس، قىزدى كورسەتۋ ءۇشىن كيىمىن كيىپ، بۇرىمىن ءورىپ، بەتىن قىزارتىپ شىعۋ شارت ەمەس. اينالدىرعان 30 سەكۋندتا ءبىر ماسەلەنى كوتەرىپ، تاستايتىن جىلدام ويىن كەزىندە تولىق كيىنىپ شىعۋ مۇمكىن دە ەمەس نارسە. «جايدارماندا» قىزدىڭ ءرولىن سومداپ جاتقانىن اتاپ وتسە بولعانى.
- ەڭ ءبىرىنشى كوكەيىمدەگى سۇراق، پرەمەر ليگا نەگە استاناعا كوشىرىلدى. الماتىلىقتار «جايدارماندى» ساعىندىق. كەلەسى جىلى پرەمەر ليگانى الماتىعا قايتارساڭىز كەرەمەت بولار ەدى. استاناعا 2 ەسە كوپ كۇلكى سىيلايسىز، ال الماتىنى ۇمىتىپ كەتتىڭىز.
- پرەمەر ليگا الماتىدان كەتكەنىمەن "جايدارمان" كەتكەن جوق. الماتى اشىق ليگاسى، الماتى قالالىق ليگاسىنىڭ ويىندارى ۇنەمى ءوتىپ تۇرادى. كەلىپ قارايمىن دەسەڭىز، مارحابات!
(جالعاسى بار)
Abai.kz
