وسىدان بىرەر جىل بۇرىن «رەيتينگ kz» زەرتتەۋ اگەنتتىگى مەن «كازپوترەبنادزور» قوعامدىق بىرلەستىگى قازاقستاندىق ارميا مەن جالپىعا بىردەي اسكەري مىندەت ماسەلەلەرىنە قاتىستى ينتەرنەت ارقىلى ساۋالناما جۇرگىزىپ، قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە ۇسىنىس جاساعان بولاتىن.

ناقتىراق ايتقاندا اتالعان زەرتتەۋ اگەنتتىگى مەن قوعامدىق بىرلەستىك: «جالپىعا بىردەي اسكەري مىندەتتەن باس تارتىپ, ەركىن تۇردەگى (كەلىسىم-شارت قىزمەتى) اسكەري قىزمەتكە كوشۋ»... «اسكەري قىزمەتتى ناسيحاتتاۋ ءۇشىن قارجى كولەمىن ۇلعايتىپ، اقش تاجىريبەسىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى»... «ارميا رەزەرۆىن دايارلاۋ ءۇشىن اقىلى اسكەري كۋرستارعا ازاماتتاردى تارتۋ ءتارتىبىن وڭتايلاندىرۋ كەرەك» دەگەن ءتارىزدى ۇسىنىستار جاساعان ەدى.

سول «ۇسىنىستا» ايتىلعان جايتتارعا ەلىمىزدىڭ قارۋشى كۇشتەرى 25 جىلدىعىن اتاپ ءوتىپ جاتقان تۇستا قايتا ورالۋعا تۋرا كەلىپ تۇر.

مەنىڭشە، ۇسىنىپ وتىرعان بۇل «ۇلگى » قازاق ەلىنىڭ، «مەملەكەت قۇرۋشى ۇلتتىڭ»  ازاماتتارىن تاربيەلەۋدە ورەسكەل قاتەلىكتەرگە ۇرىندىرۋى مۇمكىن.

 «كارىسى كىمنىڭ جوق بولسا، جاسى بولار ديۋانا» دەپ ماحامبەت ايتقانداي، ۇلكەننىڭ، اكەنىڭ، اكىمنىڭ، عالىمنىڭ ءسوزى قۇلاققا ىلىنبەيتىن  زاماندا «مەملەكەت قۇرۋشى» ۇلتتى تاربيەلەۋ ءۇشىن تەرەڭنەن ويلاستىرىپ، تەزدەن وتكەن «جالپىعا بىردەي اسكەري مىندەتتى» وزگەرتۋ ەمەس، ونى ودان ءارى كۇشەيتىپ، ءتيىمدى پايدالانۋ قاجەت.

الداعى ۋاقىتتا دەن-قارى ساۋ، اقىل-ەسى ءبۇتىن، ومىرگە «قازاق» بولىپ كەلگەن بارلىق بالانى مىندەتتى تۇردە 2 جىلعا اسكەر قاتارىنا شاقىرۋدى جوسپارلاۋ كەرەك. سەبەبى، ولار ەركەك رەتىندە شىنىعىپ، شىڭدالادى ءارى  قانداي قارىم-قابىلەتى بارى، مىنەزدەمەسى «جەكە ءىس پاراعىنا» جازىلادى. سۇيەنەرى جوق، «تالاعىنىڭ ءبيتى بار» قازاق بالاسىنىڭ بولمىسىن تانىپ، جەتەككە الۋدىڭ جولى وسى بولماق. اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندارى، تەمىر جول، قۇرىلىس، بايلانىس، توتەنشە جاعداي، شەكارا، ىشكى اسكەرلەر سياقتى جاۋىنگەرلىك قۇرامالار تۇرلەرىن كوبەيتىپ، قازىرگى كەزدە شاكىرتاقى تولەپ، قايتا ماماندىق بەرۋگە, كەرەكسىز توي-جيىندارعا، قازاق ءتىلىن «وقىتۋعا» كەتىپ جاتقان قىرۋار قارجىلاردى سوندا جىبەرگەن ءجون.

اتا-اناسىنىڭ زەينەتاقىسىنا ورتاقتاسىپ جۇرگەن ارامتاماقتىڭ، قالادا ماقساتسىز سەندەلگەن قاڭعىباستىڭ، ساناسىز مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ، كاسىپكەردىڭ، ءبىلىمى باردىڭ دا، ءبىلىمى جوقتىڭ دا ۇلتتىق-پاتريوتتىق سانا-سەزىمىن كوتەرۋ ءۇشىن «جالپىعا بىردەي اسكەري مىندەتتىلىك» پەن   «اسكەري-مەملەكەتتىك قۇپيانى ساقتاۋ» جوسىندارىن قالقان ەتىپ، اسىرەسە، «مەملەكەت قۇرۋشى ۇلتتىڭ» ەركەك كىندىگىن اۋداندارداعى اسكەري كوميسسار ارقىلى ءتىزىمىن جاساپ، قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ، ۇقك- ءنىڭ، ءىىم-ءنىڭ قۇزىرەتى اياسىندا دابىرلاتپاي «اسكەري-ساياسي تاربيە بەرۋگە» كوشۋ كەرەك.

«اسكەري جاتتىعۋ جيىندار»  – اتىس-شابىس ەمەس، ۇلتجاندى ساياساتكەرلەردەن، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرىنەن، تاريحشىلاردان، قالامگەرلەردەن ءدارىس الۋ، ۇلتجاندىلىق تاعىلىمدارىن بويعا دارىتىپ، ويعا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا بولۋى قاجەت.  «اسكەري جيىندا» بولعان زاپاستاعى وفيتسەر مەن قاتارداعى جاۋىنگەر  «وتانعا جان-تانىممەن قىزمەت ەتەمىن»، «قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسەمىن» دەپ، «مەملەكەتتىك-اسكەري قۇپيانى ساقتاۋ» ءۇشىن دايىندالسا،  بۇل – جەكە ادامنىڭ، باسقا ۇلت پەن ۇلىس وكىلدەرىنىڭ زاڭدى مۇددەلەرى مەن قۇقىلارىنا نۇسقان كەلتىرمەيتىن زاڭ شەڭبەرىندەگى «نۇسقاۋلىق»  پەن «ەرەجەنى» پايدالانىپ جۇمىس ىستەيتىن باعدارلاما بولىپ شىعادى. «اسكەري كوميسساردىڭ» تىزىمىندەگى اسكەري-ساياسي ساباقتان ءوتىپ، «تاپسىرما الاتىن»، «دابىل» كەزىندە دايىن بولاتىن، جۇرەگىندە «ءبىرىڭدى قازاق، ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس»، «ءار قازاق مەنىڭ - جالعىزىم» دەيتىن نامىستى سەزىمى بارلاردىڭ ارمياسىن جاساقتاۋ كەز-كەلگەن ىستە، ء(تىپتى، جەمقورلىق، سىبايلاستىق، ءدىني لاڭكەستىك سياقتى قىلمىستارمەن كۇرەستە، بارلاۋدا) وڭ ناتيجە بەرۋى ءتيىس.

«اقش-تىڭ تاجىريبەسى، اقىلى اسكەر» دەگەن سياقتى «رەفورمالار» ۇلتتىق مۇددەنى كوگەرتە مە؟ بۇل تۇپتەپ كەلگەندە «اس ءىشىپ، اياق بوساتار»، كەرەگىندە شەتكە قاشار» بولىپ شىقپاي ما؟

قازىرگى كەزدە، ەڭ الدىمەن، تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا اسكەري ەسەپكە تۇرۋدى كۇشەيتۋ – باستى ماسەلە.

ۋچاسكەلىك پوليتسەي، سالىق جۇيەسى، زەينەتاقى قورى ارقىلى بوس جۇرگەندەردى انىقتاپ، زاپاستاعى ازاماتتاردىڭ «اسكەري دايىندىعىن» جەلەۋ ەتىپ، جۇمىسقا تۇرعانشا «پارتيزان» ەتىپ  الىپ، «ەرىكتى تۇردە ماجبۇرلەپ» جۇمىس جاساتۋ، ارامتاماقتىڭ ءوزىن دە اتقارار ءىس  تابۋعا يتەرمەلەيدى.

ال، قۇقىقتىق رەفورما، اسكەردەگى الىمجەتتىكە قارسى ۇسىنىستار بولەك اڭگىمە.

بۇل كورسەتىلگەندەر تەك مەنىڭ ەمەس، تالاي جانى-ءتانى، جۇرەگى قازاق دەپ سوققان ەلىمىزدىڭ پاتريوت ازاماتتارىنىڭ جانىن جەپ، تولعاندىرىپ جۇرگەن جايلار.

بۇعان دەيىن وسىنداي تولعاندىرعان ويلاردى «دابىرلاتىپ»، «ينستيتۋت قۇرۋ نەمەسە قالىپتاستىرۋ»، دەپ ەل الدىندا جۇرگەن ازاماتتارعا جولدادىم. جاۋاپ بولمادى.

مەملەكەتتىك باسقارۋ بەي-بەرەكەتسىزدىككە سوقتىراتىن «رەفورمالارعا» جول بەرمەي، قولدا باردىڭ قادىرىن ءتۇسىنۋ قاجەت-اق.

سەرىك ەسەنوۆ،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، زاڭگەر.

Abai.kz