اكىمدىكتەگى جيىنعا شاقىرىلدىق. وتىز قازاق وتىرمىز. جاس-كارىمىز ارالاس. توردە وتىرعان جۋان باستىق ىڭقىلداپ-كۇرسىلدەپ ءسوز باستادى. ءتىلى «اۆتوماتتى» تۇردە ورىسشا شىعىپ كەتتى. ءبىز پاقىر شىداي المادىق. «وتىز قازاق وتىرمىز، ورىسشاڭدى قوي!» دەدىك. انا بەيباق الاق-جۇلاق ەتتى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى ول كىسىگە ەشكىم ولاي دەپ كورمەپتى. سويلەيىن دەپ ەدى، قازاقشاسى قۇرعىر بوبەجىگىنە كەلدى دە، كەپتەلىپ تۇرىپ قالدى. قىلقىنىپ ءولىپ بارادى… ءوڭى كوگەرىپ كەتتى. شوشىپ قالدىق. قۇداي-اي، مىنا جازعان قازاق تىلىنە قاقالىپ ولەتىن بولدى-اۋ…
ول ولمەدى. كەزدەيسوق وقيعا ءساتىن سالدى. انا كىسى دەمى ءبىتىپ، شالقالاپ قۇلاپ بارا جاتقاندا، ەسىكتەن اكىمدىكتە جۇمىس ىستەيتىن ەدەن تازالاۋشى ۆەرا ۆاسيلەۆنا كىرىپ كەلگەنى. بوجبان سارى كەمپىردى كورگەندە، باستىقتىڭ بوبەجىگىندە بىتەلىپ تۇرعان قازاق ءتىلى مايداي ەرىپ جوق بولدى دا، اۋىزىنان اقىرىپ ورىسشاسى شىعا كەلدى. ءبارىمىز تەرىمىزدى سۇرتىك.

بىرەۋ سەنەر، بىرەۋ سەنبەس. ءسال كوركەمدىگى بولماسا، وقيعانىڭ سورابى شىن. مەملەكەت قىزمەتىندە وتىرعان زاتى قازاق كىم بولسىن، مەيلى، پرەزيدەنت، مينيستر، دەپارتامەنت ديرەكتورى، بالاباقشا مەڭگەرۋشىسى، شوپىر… ءبىر ورىستى كورسە، قازاقشا ءتىلىن جۇتىپ قويادى. ول سويلەمەيىن دەمەيدى، قازاقشا سويلەۋگە رۋحى، نامىسى، قۋاتى جەتپەيدى. قۇلدىق دەگەن وسى.

اكىمدىكتەگى جيىنعا شاقىرىلدىق. وتىز قازاق وتىرمىز. جاس-كارىمىز ارالاس. توردە وتىرعان جۋان باستىق ىڭقىلداپ-كۇرسىلدەپ ءسوز باستادى. ءتىلى «اۆتوماتتى» تۇردە ورىسشا شىعىپ كەتتى. ءبىز پاقىر شىداي المادىق. «وتىز قازاق وتىرمىز، ورىسشاڭدى قوي!» دەدىك. انا بەيباق الاق-جۇلاق ەتتى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى ول كىسىگە ەشكىم ولاي دەپ كورمەپتى. سويلەيىن دەپ ەدى، قازاقشاسى قۇرعىر بوبەجىگىنە كەلدى دە، كەپتەلىپ تۇرىپ قالدى. قىلقىنىپ ءولىپ بارادى… ءوڭى كوگەرىپ كەتتى. شوشىپ قالدىق. قۇداي-اي، مىنا جازعان قازاق تىلىنە قاقالىپ ولەتىن بولدى-اۋ…
ول ولمەدى. كەزدەيسوق وقيعا ءساتىن سالدى. انا كىسى دەمى ءبىتىپ، شالقالاپ قۇلاپ بارا جاتقاندا، ەسىكتەن اكىمدىكتە جۇمىس ىستەيتىن ەدەن تازالاۋشى ۆەرا ۆاسيلەۆنا كىرىپ كەلگەنى. بوجبان سارى كەمپىردى كورگەندە، باستىقتىڭ بوبەجىگىندە بىتەلىپ تۇرعان قازاق ءتىلى مايداي ەرىپ جوق بولدى دا، اۋىزىنان اقىرىپ ورىسشاسى شىعا كەلدى. ءبارىمىز تەرىمىزدى سۇرتىك.

بىرەۋ سەنەر، بىرەۋ سەنبەس. ءسال كوركەمدىگى بولماسا، وقيعانىڭ سورابى شىن. مەملەكەت قىزمەتىندە وتىرعان زاتى قازاق كىم بولسىن، مەيلى، پرەزيدەنت، مينيستر، دەپارتامەنت ديرەكتورى، بالاباقشا مەڭگەرۋشىسى، شوپىر… ءبىر ورىستى كورسە، قازاقشا ءتىلىن جۇتىپ قويادى. ول سويلەمەيىن دەمەيدى، قازاقشا سويلەۋگە رۋحى، نامىسى، قۋاتى جەتپەيدى. قۇلدىق دەگەن وسى.

وسىندايلاردى كورگەندە بالا كۇنىمدە كۋا بولعان مىنا ءبىر وقيعا ەسىمە تۇسەدى دە تۇرادى. سول جىلى ءبىزدىڭ اۋىل كۇرەڭتى باسىن جايلاپ وتىرعان. ىرگەلەس قوڭسى قونعان جەزدەمىزدىڭ الاموينىق دەيتىن ءنان توبەتى بولدى. ارس-ارس ەتكەندە اتتى كىسىنى قورقىتادى. بىراق وسى تاۋداي توبەت ۇيدەن ۇزاپ شىقپايدى، كيىز ءۇيدىڭ كۇن قۋعان كولەڭكەسىن ساعالاپ ميلىعىپ جاتادى.

ءبىر كۇنى اۋىلعا يت اتاتىن ادامدار كەلدى. جەزدەي الگىلەردى شاقىرىپ الدى دا، «مىنا تاۋداي توبەتتى اتىپ الىپ كەتتىڭدەر!» دەپ ۇكىم شىعاردى. ونىمەن قويماي، الامويناققا قاراپ، «ارامتاماق، ساتقىن..» دەپ، ءبىرتۇرلى كىجىنىپ قويدى. ۇلكەن اكەي، «قول اسىراعان كۇشىگىڭ ەمەس پە، اتقىزباي-اق قوي» دەپ ەدى، جەزدەي: «كۇشىگىندە تالانعان بۇل يت بولمايدى» دەپ اينالىپ جۇرە بەردى. الگى ءسوزدى ەستىگەن اكەيدە، «ە، باسە، ءبىلىپ ەم» دەپ، يت اتقىشتارعا قاراپ، يەك قاقتى. ءسويتىپ ادام بالاسى قورقاتىن الىپ توبەت الامويناق اتىلىپ كەتتى.

الامويناقتىڭ اتىلعان سەبەبى بىرەۋ: ول كۇشىگىندە تالانعان. وقيعا بىلاي بوپتى. الاموينىق كۇشىك كەزىندە، قورالى قويعا قاسقىر شاپقان. سىرالعى ۇلكەن يتتەر جۇپ جازباي، سىرعاقتاي ءۇرىپ، ساقسىنا ۇمتىلىپ، «بورىشىن» ادال اتقارىپ جاتقاندا، الامويناق كۇشىك شاۋىلدەي جۇگىرىپ قاسقىردىڭ الدىنا جەتىپ بارعان. كوكجال قاسقىر كىشكەنتاي كۇشىكتى كوك جەلكەدەن العاندا، ەكى سىلكىپ، ەسىنەن تاندىرىپ، ۇستىنە سارىپ تاستاعان.
ارا دا قانشا جىلدار وتسە دە، الىپ توبەت الامويناق قاسقىردىڭ ءيىسىن سەزسە بولدى، ەسىنەن تانىپ، قۇلاپ قالادى ەكەن. بىردە جەزدەي ءداۋ توبەتىن جىلقى باعۋعا ەرتىپ شىققان ەكەن، قاسقىر سارىعان الگى بەيباق جىلقىنى قايتا قاسقىرعا قايىرىپ بەرىپ، ماسقارا بوپتى.

ەندى مىنا قىزىققا قاراڭىز: كەلەر جىلى جازدا جايلاۋعا كەلسەم، اكەي اۋىلدىڭ بارلىق ءيتىن اتتىرىپ تاستاپتى. «نەگە بۇلاي بولدى؟» دەپ سۇراعانىمدا، اكەي، «تەكسىزدەن تەكسىز تۋادى دەگەن شىن ەكەن» دەپ، اۋىر كۇرسىندى. ارينە، قول اسىراعان كۇشىكتەرىن قيماي وتىر. قىسقاسى، الامويناق تاپتىرعان كۇللى اۋىلدىڭ كۇشىگى «قاسقىر كورسە قاشاتىن» دەرتكە شالدىققان. الامويناقتىڭ ىشىنە كىرىپ كەتكەن «قاسقىر» ۇرەي، قانىمەن جۇيكىپ، تۇقىمىنا دەيىن دارىعان. ءسويتىپ، ءبىزدىڭ اۋىل بۇكىل ءيتىن اتىپ ءجۇرىپ، «قۇلدىقتان» ازەر قۇتىلعانى بار. قانعا ءسىڭىپ كەتكەن «ۇرەي» قيىن ەكەن.

Abai.kz