كەشە ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا ستاتي ىسىنە قاتىستى «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن ازات پەرۋاشەۆ جاريالادى. ءبىز اتالعان دەپۋتاتتىق ساۋالدى وقىرمان تالقىسىنا ۇسىنعاندى ءجون سانادىق. 

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
ادىلەت ءمينيسترى
ا.ن. ەسقاراەۆقا

قازاقستان 2010 جىلدان بەرى مولدوۆا وليگارحتارى اناتول جانە گابريەل ستاتيمەن ۇزاق ۋاقىت بويى سوتتاسىپ كەلە جاتقانى ءمالىم.

وعان كەلىسىم-شارت تالابى مەن سالىق زاڭناماسى بۇزىلعاندىقتان، قازاقستان تارابى ولارعا تيەسىلى «تولقىننەفتەگاز» جشس مەن «قازپولمۇناي» جشس كومپانيالارىنىڭ جەر قويناۋىن پايدالانۋ كەلىسىمشارتىن مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتۋ تۋرالى شەشىمى سەبەپ بولدى.

«تولقىن» جانە «بورانكول» مۇناي كەن ورىندارى «قازمۇنايگاز» اق باسقارۋىنا بەرىلدى.

ستاتي كومپانيالارىنىڭ قىزمەتى مەملەكەتىمىزگە 140 ميلليارد تەڭگەدەن استام شىعىن كەلتىرگەن دەگەن بولجام بار.

اشىق اقپارات كوزدەرىندە بۇل كومپانيالاردىڭ نارىقتىق قۇنى شامامەن 500 ميلليون اقش دوللارىن قۇراعانىن حابارلانۋدا.

الايدا، ستاتي وزدەرىنىڭ شىعىنىن 4 ميلليارد دوللارعا باعالاپ، ستوكگولم اربيتراجدىق سوتىنا شاعىم ءتۇسىرىپ، 544 ميلليون دوللاردى ءوندىرىپ الۋعا قول جەتكىزگەن.

وسى شەشىمنىڭ نەگىزىندە جولى بولماعان «ينۆەستورلار» بىرقاتار ەلدەردە ۇلتتىق بانك پەن قازاقستان ۇلتتىق قورىنا تيەسىلى جالپى سوماسى 22 ميلليارد اقش دوللارىنان استام اكتيۆتەردى، سونداي-اق «قازمۇنايگاز» اق اكتسيالارىن بۇعاتتاۋعا قول جەتكىزدى.

2019 جىلى بريۋسسەل سوتى ۇلتتىق قوردىڭ شامامەن 21,5 ميلليارد دوللار اكتيۆتەرىنە تىيىم سالۋدىڭ كۇشىن جويىپ، قالعان قاراجاتتى بۇعاتتاۋدى تەك اعىلشىن سوتتارى عانا الىپ تاستاي الادى دەپ شەشتى.

2023 جىلى نيدەرلاندىنىڭ جوعارعى سوتى قاشاعان جوباسىنىڭ قۇنى 4 ميلليارد دوللارعا تەڭ اكتسيالارىن بۇعاتتان بوساتتى.

سونداي-اق، ءستاتيدىڭ قازاقستاندىق اكتيۆتەر بار ەلدەرگە بەرگەن تالابى بويىنشا انگليا، بەلگيا، ليۋكسەمبۋرگ، نيدەرلاندى جانە اقش سوتتارى ماڭىزدى شەشىم قابىلدادى.

الايدا، ستوكگولم اربيتراجدىق سوتىنىڭ قازاقستاننىڭ ستاتيگە 544 ميلليون دوللار تولەۋى تۋرالى شەشىمى جويىلعان جوق.

وسى ورايدا، كەيبىر باق مالىمەتىنشە، قازاقستان بۇل سوت داۋلارىنا ستاتي تالاپ ەتىپ وتىرعان قارجىدان ەكى ەسە كوپ شىعىن شىعارعان.

سونداي-اق، وسى داۋلاردا قازاقستاننىڭ مۇددەسىن قورعاعان «Bolashak Consulting group» زاڭ كومپانياسىنىڭ تيىمدىلىگى عانا ەمەس، قارجىلىق تازالىعى دا كۇمان تۋدىرىپ جاتىر. ونىڭ قىزمەتى كەيبىر مالىمەتكە قاراعاندا سالىق تولەۋشىلەرىمىزگە جىلىنا 60 ملن. دوللارعا ءتۇسىپ وتىرعان.

ەگەر ستاتيمەن سوت داۋى 13 جىلعا سوزىلعانىن ەسكەرسەك، كەيبىر اقپاراتتار بويىنشا ەسكى قازاقستاننىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارىمەن بايلانىسى بار دەلىنەتىن اتالمىش كومپانيا قۇرىلتايشىلارىنىڭ قالتاسىنا قانشاما جۇزدەگەن ميلليون دوللار كەتكەنىن بولجاۋعا عانا بولادى.

بۇل جۇمىستى رەتتەپ، قارجىلاندىرىپ، ۇيلەستىرۋدى ءوزىڭىز باسقارىپ وتىرعان قر ادىلەت مينيسترلىگى جۇزەگە اسىرادى. جاقىندا ادىلەت مينيسترلىگى بۇل كومپانيانىڭ قىزمەتىنەن باس تارتتى دەپ حابارلاندى.

دەگەنمەن، كوڭىلدە كىربىڭ قالىپ قويدى.

وسىعان بايلانىستى، «اق جول» دەپۋتاتتىق فراكتسياسى كەلەسىنى حابارلاۋدى سۇرايدى:

1) قازاقستان شىن مانىندە اتالمىش ءىس بويىنشا ناقتى قانشا قارجى جۇمسادى جانە بۇل سوما ستاتي تالاپتارىمەن قانشالىقتى قابىسادى؟

2) بۇل سومانىڭ قانشاسىن "بولاشاق" كومپانياسى الدى جانە ولاردىڭ ارتىندا ناقتى كىم تۇر؟

3) بۇل كومپانيانىڭ ارەكەتى مەملەكەتكە كەلگەن زالال رەتىندە قاراستىرىلا ما جانە زاڭسىز شىعارىلعان اكتيۆتەردى قايتارۋ اياسىندا بۇل قاراجاتتى ءوندىرۋ شاراسى قولدانىلا ما؟

4) بۇل ءىس اياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قانداي مۇلكى ءالى دە بۇعاتتاۋلى كۇيدە جانە بۇل قازاقستاننىڭ جەكە كومپانيالارى مەن ۇلتتىق بيزنەسىنىڭ زاڭدى مۇددەسىنە اسەر ەتپەي مە؟

5) ءسىزدىڭ مينيسترلىك قازاقستاندى، قاجەت بولعان جاعدايدا ونىڭ جەكە كاسىپورىندارىن ءستاتيدىڭ شاعىمدارىنان قورعاۋدى جالعاستىرۋدى كوزدەپ وتىر ما جانە الداعى ۋاقىتتا مۇنداي جاعدايدى بولدىرماۋ ءۇشىن قانداي شارا قابىلدانۋدا؟

قۇرمەتپەن، «اق جول» قدپ فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى:

ا.پەرۋاشەۆ
د.ەسپاەۆا
ق.يسا
ە.بارلىباەۆ
ا.سادىقوۆ
ە.بەيسەنباەۆ

Abai.kz