باسى: كەشىگىپ تۋعان كەرەمەت

جالعاسى: ءى چەمپيونات. 1960. كەڭەس فۋتبولىنىڭ التىن ءداۋiرi

جالعاسى: ءىى چەمپيونات. 1964. «قىزىل فۋريانىڭ» تۇڭعىش تابىسى

جالعاسى: ءىىى چەمپيونات. 1968. تەرىس تۇسكەن «تەڭگە»

ماماندار 1972 جىلعى گەرمانيا قۇراماسىن اتالمىش ەل تاريحىنداعى ەڭ ۇزدىك كوماندا دەپ ەسەپتەيدى.

ويىنشى الماستىرۋعا رۇقسات بەرىلدى

1970 جىلى تسيۋريحتە وتكەن ۋەفا اتقارۋ كوميتەتىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا سودان ەكى جىل بۇرىن يتاليادا ۇيىمداستىرىلعان ءىىى ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ قورىتىندىلارى تالقىلانىپ، ءتۋرنيردىڭ ەرەجەسىنە ءبىراز جاڭا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. تەڭ اياقتالعان ويىننىڭ جەڭىمپازىن جەرەبە ارقىلى انىقتاۋدىڭ (1968 جىلى جارتىلاي فينالدا يتاليالىقتار كسرو قۇراماسىنان سولاي «باسىم تۇسكەن» بولاتىن) ادىلەتسىز ەكەنىن «ەندى تۇسىنگەن» قۇرلىق فۋتبولىنىڭ قۇرمەتتى باسشىلارى ەلدى بۇدان بىلاي ونداي كۇلكىلى جايتتاردىڭ قايتالانبايتىنىنا سەندىردى. ەندى پلەي-وفف كەزەڭىندە ەكى ويىن دا بىردەي ەسەپپەن تەڭ اياقتالعان جاعدايدا جەڭىمپاز بەس-بەستەن 11 مەترلىك ايىپ دوبىن تەبۋ ارقىلى انىقتالاتىن بولدى. وسىعان «ميى جەتكەن» ۋەفا-نىڭ قۇرلىقتىق كلۋبتىق جارىستاردا قولدانىلا باستاعان «كوماندالار ءبىرىن-ءبىرى بىردەي دوپ ايىرماسىمەن (ماسەلەن، 2:1 جانە 0:1) جەڭگەن جاعدايدا باسىمدىقتى ولاردىڭ سىرت الاڭدا كوبىرەك دوپ سوققان بىرەۋىنە بەرەتىن» ەرەجەنى ەۋروپا چەمپيوناتىنا دا ەنگىزۋگە قارسى بولۋى جۇرتشىلىقتى قاتتى تاڭ قالدىردى. ال جۇرت كوپتەن كۇتكەن تاعى ءبىر وزگەرىس: ءىV چەمپيوناتتان باستاپ ماتچ بارىسىندا ءار كومانداعا ءوز قۇرامىنداعى 11 ويىنشىنىڭ ەكەۋىن الماستىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋ – فەدەراتسيالار تاراپىنان ەشقانداي قارسىلىققا ۇشىراعان جوق.

ىرىكتەۋ ءتۋرنيرىنىڭ جەرەبەسى ريمدە تارتىلدى. 32 قۇراما ءتورت-تورتتەن 8 توپقا ءبولىندى. توپتاردىڭ جەڭىمپازدارى ەكى ويىننان تۇراتىن شيرەك فينالدىق جەكپە-جەكتەردە جۇلدەگەرلەر تورتتىگىن انىقتادى.

وسىدان بۇرىنعى تۋرنيرلەردەگىدەي، ىرىكتەۋ كەزەڭىندە تاماشا ويىن كورسەتكەن چەحوسلوۆاكيا قۇراماسىنىڭ تاعى دا جولى بولمادى. ەڭ العاشقى كەزدەسۋدە ءوز الاڭىندا فيندەردى ۇتا الماعان ولار باسقا ويىننىڭ ءبارىن ءساتتى وتكىزگەنىمەن، ءبارىبىر ەكىنشى ورىندا قالدى: ويتكەنى وسى توپتاعى رۋمىنيا فۋتبولشىلارىنىڭ قارقىنى بۇدان دا قاتتى بولدى. بىردەي ۇپاي جيناعان قارسىلاستاردىڭ ءارى قارايعى تاعدىرىن دوپ ايىرماسى شەشىپ، رۋمىندار جەڭىمپاز اتاندى. كەرىسىنشە، 2-توپتا ءتۋرنيردى ءساتتى باستاعان فرانتسۋزدار مەن بولگارلار ءوزارا قىرقىسىپ، ءبىر-بىرىنەن ۇپاي جىرىپ الىپ جۇرگەندە، اۋەلگى ويىنداردا ءالسىز كورىنگەن ۆەنگرلەر باپكەرىن اۋىستىرعاننان كەيىن (حوففەردىڭ ورنىنا يللوۆسكي كەلدى) قاھارىنا ءمىنىپ، شيرەك فينالعا بەرىلەر جولدامانى قوس قارسىلاسىنىڭ قولىنان جۇلىپ اكەتتى. اسىرەسە ولاردىڭ پاريجدە الاڭ يەلەرىن 2:0 ەتىپ جەڭگەن ويىنى كەرەمەت بولدى. 3-توپتا وزدەرىنە لايىقتى قارسىلاس تابىلماعاندىقتان، اعىلشىندار كەلەسى ساتىعا ويناپ ءجۇرىپ-اق شىقتى.

«سەۆيليا قامالى تۇبىندەگى شايقاس»

4-توپتاعى نەگىزگى باسەكە كسرو جانە يسپانيا كوماندالارى اراسىندا ءوتتى. ماسكەۋدە وتكەن ماتچتا يسپان جاتتىقتىرۋشىسى لاديسلاو كۋبالا تاسقامال قورعانىس تاكتيكاسىن ۇستاندى. قوناقتار ءوز قاقپاسىنىڭ ماڭىندا ۇيلىعىسىپ، العا مۇلدە جىلجىعان جوق. كەڭەس فۋتبولشىلارى بۇكىل ويىن بويىنا ايقىن باسىمدىق تانىتقانىمەن، 79-مينۋتقا دەيىن قاقپا قۇلپى اشىلمادى. ماتچتىڭ بىتۋىنە ون ءبىر مينۋت قالعاندا عانا ۆيكتور كولوتوۆ يسپان قاقپاشىسىن قاپى قالدىرىپ، تابلوداعى سىرەسكەن 0:0-ءدى وزگەرتتى. قارسى جاق وقىس سوققىدان ەسىن جيام دەگەنشە، ۆيتالي شەۆچەنكو ەسەپتى ۇلعايتىپ ۇلگەردى. كۋبالا الاڭ جيەگىندە تۇرىپ «العا!» دەگەن بەلگى بەرىپ ەدى، وسىعان دەيىن قورعانىستان قولى بوساماعان يسپاندىقتار العا لاپ قويدى. بىراق ولاردىڭ بەلسەندىلىگى تىم كەش ويانعان ەكەن، كارلەس رەكساچ ءبىر دوپ قارىمتا قايتارعانىمەن، ودان ارىگە بارۋعا ۋاقىت جەتكەن جوق.

ال سەۆيلياداعى كەزدەسۋ بۇعان مۇلدە كەرىسىنشە سيپاتتا ءوتتى. سپورت تاقىرىندا قالام جازاتىن بەلگىلى ورىس قالامگەرى لەۆ فيلاتوۆتىڭ وسى ويىن تۋرالى رەپورتاجىن «سەۆيليا قامالى ماڭىنداعى شايقاس» دەپ اتاۋى تەگىن ەمەس («فۋتبول-حوككەي»، №11, 1971). ماقالانىڭ تاقىرىبىن وقىعان ادام ونى فۋتبول ەمەس، سوعىس تۋرالى ەكەن دەپ ويلاپ قالۋى ابدەن مۇمكىن ەدى. راسىندا دا، قوس كوماندانىڭ جاسىل الاڭداعى جانكەشتى قيمىلى اناۋ-مىناۋ ايقاسىڭنان كەم ەمەس-ءتى. 90 مينۋت بويى كسرو قۇراماسىنىڭ 11 فۋتبولشىسى تۇگەلدەي ءوز قاقپاسىن جانتالاسا قورعاۋعا ءماجبۇر بولدى. بۇل كۇنى الاڭ يەلەرىنىڭ قارقىنى ءتىپتى تاۋ قۇلاتارداي ەدى. ويىندى تەلەديداردان كورگەن ادامعا بۇل فۋتبول ماتچى ەمەس، نيكولاي وزەروۆتىڭ سينحروندى اۋدارماسىمەن بەرىلىپ جاتقان شەتەلدىك تريللەردەي كورىنۋى عاجاپ ەمەس ەدى: قۇلاق تۇندىرار شۋىل، ءوز كومانداسىن جانىن سالا جىگەرلەندىرىپ جاتقان 40 مىڭ جانكۇيەر، مينۋت سايىن قارسى قاقپانى نىساناعا الىپ جاتقان يسپان شابۋىلشىلارى... بىراق كيەۆتىڭ «ديناموسىندا» وينايتىن قاقپاشى ەۆگەني رۋداكوۆ الاڭ يەلەرى ءۇشىن الىنباس قامالعا اينالدى. ودان ايلاسىن اسىرا الماعان يسپاندىقتار ءتىپتى جىلارمان حالگە جەتتى. ەگەر سول كەزدەگى گازەتتەر ءار ويىنشىعا بالل قوياتىن بولعاندا، رۋداكوۆ ءسوزسىز 10 بالل الار ەدى. ويىننىڭ 0:0 بوپ ءبىتۋى نەگىزىنەن وسى جىگىتتىڭ ارقاسى بولاتىن. وسى ناتيجە كەڭەس كومانداسىن توپ جەڭىمپازى اتاندىردى.

ميۋللەر جانە ونىڭ كومانداسى

قالعان ءتورت توپتىڭ ۇزدىكتەرى ءوز قارسىلاستارىنان ايقىن باسىم ءتۇستى. ءسويتىپ، 1972 جىلدىڭ قاڭتارىندا تسيۋريحتە وتكەن جەرەبە ناتيجەسىندە شيرەك فينالدىق جۇپتار بىلاي ءتۇزىلىپ، مىناداي ناتيجەلەر تىركەلدى: گەرمانيا – انگليا – 0:0 ء(بىرىنشى ويىن 3:1), بەلگيا – يتاليا – 2:1 (0:0), كسرو – يۋگوسلاۆيا – 3:0 (0:0), ۆەنگريا – رۋمىنيا – 1:1, 2:2, 2:1 ء(ۇشىنشى ويىن بەيتاراپ الاڭدا – بەلگرادتا ءوتتى).

فينالدىق تۋرنير ءاۋ باستا انگليا، يتاليا نەمەسە بەلگيادا (قايسىسىنىڭ جارتىلاي فينالعا شىعۋىنا بايلانىستى) وتەدى دەپ جوسپارلانعان بولاتىن. ەگەر ءبارى دە شيرەك فينالدان وتە السا، باسىمدىق اعىلشىندارعا، ولار وتە الماسا، يتاليالىقتارعا بەرىلەتىن بولىپ شەشىلگەن-ءدى. ءسويتىپ، بەلگيالىقتار ىشتەي ءۇمىتىن ءۇزىپ قويعان بولاتىن. قىزىق بولعاندا، اعىلشىندار باتىسگەرماندىقتاردان جەڭىلىپ تىندى، ال يتاليانى رايموند گۋتالس شاكىرتتەرىنىڭ ءوزى جولدا قالدىردى. ءسويتىپ، ءىV ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ شەشۋشى ءتورت كەزدەسۋى بەلگيادا ءوتتى.

جارتىلاي فينالعا جەتكەنىنىڭ ءوزىن «اسا ءىرى تابىس» دەپ باعالاسا دا، الاڭ يەلەرى ماتچ سايىن قارقىنىن ۇدەتە تۇسكەن «نەمىس ماشيناسىنا» لايىقتى قارسىلاس بولا ءبىلدى. انتۆەرپەندە وتكەن ويىننىڭ ەسەبى (2:1) قارسىلاستار كۇشىنىڭ ارا سالماعىن ايقىن اڭعارتقانداي ەدى. ال بريۋسسەلدەگى جەكپە-جەكتە «ەسكى تانىستار» – كسرو جانە ۆەنگريا فۋتبولشىلارى توقايلاستى. قوس قارسىلاس تا شابۋىلدان گورى قورعانىسقا كوبىرەك ماڭىز بەردى. جالپى العاندا تەڭ دارەجەدە وتكەن ويىننىڭ 53-مينۋتىندا كەڭەس كومانداسىنىڭ جولى بولدى: بۇرىشتان بەرىلگەن دوپتى ۆەنگر قورعاۋشىلارىنىڭ ءبىرى كەرى قايتارامىن دەپ، تۋرا اناتولي كونكوۆتىڭ الدىنا ءتۇسىرىپ بەردى – 1:0. كەزدەسۋدىڭ سوڭىنا قاراي ۆەنگرلەردىڭ ەسەپتى تەڭەستىرۋىنە تاماشا مۇمكىندىك تۋدى: مۋرتاز حۋرتسيلاۆا ايىپ الاڭىنىڭ ىشىندە ويىنعا جاڭا عانا ارالاسقان ارداگەر فلوريان البەرتتى شالىپ جىقتى – پەنالتي! ونى شابۋىلشى شاندور زامبو سوعىپ ەدى، رۋداكوۆ تاعى دا ەرلىك كورسەتىپ، دوپتى كەرى قايتاردى. كوڭىل-كۇيى ءتۇسىپ، ساعى سىنعان ۆەنگرلەر 3-ورىن ءۇشىن بولعان ويىندا الاڭ يەلەرىنەن ۇتىلىپ قالدى (1:2).

فينال ءبىر عانا كوماندانىڭ – باتىسگەرماندىقتاردىڭ باسىمدىعىمەن ءوتتى. ورىس ءباسپاسوزىنىڭ ءوزى مۇنى «مەرسەدەس» پەن «زاپوروجەتستىڭ» جارىسىنا تەڭەدى. ماماندار قۇرامىندا زەپپ مايەردەي قىراعى قاقپاشىسى، فرانتس بەككەنباۋەر، پاۋل برايتنەر سىندى ۇزدىك قورعاۋشىلارى، گيۋنتەر نەتتسەر ءتارىزدى ويلى ديسپەتچەرى، گەرد ميۋللەردەي سۇرمەرگەنى بار 1972 جىلعى گفر (گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسى، قازىر بىرەۋلەر المانيا دەپ تە ءجۇر) قۇراماسىن اتالمىش ەل تاريحىنداعى ەڭ ۇزدىك كوماندا دەپ ەسەپتەيدى. ءتىپتى 1974 جىلى الەم كۋبوگىن ولجالاعان قۇرامانىڭ ءوزى بۇعان قاراعاندا ءسال سولعىنداۋ ەدى دەسەدى. ارينە، حەلمۋت شەن باپتاعان «نەمىس ماشيناسىمەن» سالىستىرعاندا «زاپوروجەتس» سياقتى بولعانىمەن، كسرو كومانداسى دا قۇرلىقتاعى تاڭداۋلى ۇجىمداردىڭ ءبىرى ەكەنىن دالەلدەدى...

IV ەۋروپا چەمپيوناتى

(بەلگيا، 1972 جىل)

فينالدىق تۋرنيردە 4 ماتچ وينالىپ، 10 دوپ سوعىلعان. مەرگەن فۋتبولشى: گ.ميۋللەر (گفر) – 4 دوپ.

جارتىلاي فينال

بەلگيا – گفر – 1:2, كسرو – ۆەنگريا – 1:0

3-ورىن ءۇشىن ماتچ

بەلگيا – ۆەنگريا – 2:1

فينال

گفر – كسرو – 3:0

18 ماۋسىم. بريۋسسەل. «ەيزەل» ستاديونى. 43 066 كورەرمەن. تورەشى مارشالل (اۆستريا).

گفر: مايەر، حەتتگەس، برايتنەر، شۆارتسەنبەك، بەككەنباۋەر، ۆيممەر، حاينكەس، حەنەسس، گ.ميۋللەر، نەتتسەر، كرەمەرس.

كسرو: رۋداكوۆ، دزودزۋاشۆيلي، حۋرتسيلاۆا، كاپليچنىي، يستومين، كونكوۆ (دولماتوۆ، 46), تروشكين، كولوتوۆ، بايداچنىي، بانيشەۆسكي (كوزينكەۆيچ، 63), ونيششەنكو.

گولدار: گ.ميۋللەر، 27 (1:0), ۆيممەر، 51 (2:0), گ.ميۋللەر، 58 (3:0).

ەسكەرتۋ العاندار: كاپليچنىي، حۋرتسيلاۆا.

ساكەن سىبانباي

Abai.kz