قازاق كاسىپكەرلەرى ەلباسىمەن كەزدەسكەن سايىن كەدەندىك وداقتىڭ كەرى تۇستارىن ءجيى ايتىپ ءجۇر. قازىر ولار باق قىزمەتىن پايدالانىپ كو-دان كورىپ باستاعان قيىنشىلىقتارى تۋرالى اشىق ايتۋدا. استانادا ءباسپاسوز وكىلدەرىنە ارناپ بريفينگ وتكىزگەن قازاق كاسپكەرلەرى ۇلتتىق پالاتاسى باسقاراماسىنىڭ ورىنباسارى راحىم وشاقباەۆ تا ارىپتەستەرىنىڭ «اتتەگەن-ايىن» قايتالادى.

ء«بىزدى نارىقتاعى قارىم-قاتىناستىڭ قيىندىعى الاڭداتادى. مىنە، بىرنەشە جىل بولدى الكوگولدى تاۋارلارىمىزدى رەسەي مەن بەلارۋس نارىعىنا وتكىزە الماي ءجۇرمىز. ال، رەسەي مەن بەلورۋسسيانىڭ ءىسپىرتتى ىشىمدىكتەرى بولسا، ءبىزدىڭ نارىقتا ەش كەدەرگىسىز ء«جۇزىپ» ءجۇر. بۇل ماسەلەنى ەۋرازيالىق كوميسسيانىڭ نازارىنا بىرنەشە رەت ۇسىنعانبىز، بىراق ءىستىڭ شەشىمىن تابار ءتۇرى جوق»، - دەيدى وشاقباەۆ مىرزا.

قازاق كاسىپكەرلەرى ەلباسىمەن كەزدەسكەن سايىن كەدەندىك وداقتىڭ كەرى تۇستارىن ءجيى ايتىپ ءجۇر. قازىر ولار باق قىزمەتىن پايدالانىپ كو-دان كورىپ باستاعان قيىنشىلىقتارى تۋرالى اشىق ايتۋدا. استانادا ءباسپاسوز وكىلدەرىنە ارناپ بريفينگ وتكىزگەن قازاق كاسپكەرلەرى ۇلتتىق پالاتاسى باسقاراماسىنىڭ ورىنباسارى راحىم وشاقباەۆ تا ارىپتەستەرىنىڭ «اتتەگەن-ايىن» قايتالادى.

ء«بىزدى نارىقتاعى قارىم-قاتىناستىڭ قيىندىعى الاڭداتادى. مىنە، بىرنەشە جىل بولدى الكوگولدى تاۋارلارىمىزدى رەسەي مەن بەلارۋس نارىعىنا وتكىزە الماي ءجۇرمىز. ال، رەسەي مەن بەلورۋسسيانىڭ ءىسپىرتتى ىشىمدىكتەرى بولسا، ءبىزدىڭ نارىقتا ەش كەدەرگىسىز ء«جۇزىپ» ءجۇر. بۇل ماسەلەنى ەۋرازيالىق كوميسسيانىڭ نازارىنا بىرنەشە رەت ۇسىنعانبىز، بىراق ءىستىڭ شەشىمىن تابار ءتۇرى جوق»، - دەيدى وشاقباەۆ مىرزا.

كەيىنگى جىلدارى ەلىمىزدە جاپوندىق، كارەيلىك اۆتوكولىكتەر قۇراستىرىلىپ، قازاقستاندىق بەلگىمەن شىعۋدا. ساراپشىلار مەن جەكەمەنشىك اۆتوكولىك يەلەرىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جامان ەمەس. ەڭ باستىسى – ىشىكى سۇرانىسقا يە بولىپ كەلەدى. ءارى باعاسى دا ىڭعايلى. قازىر سول قازاق كولىگىنىڭ الدىن رەسەي شىعارعان باياعى بوجبان ورىس ماشينالارى كەسە كولدەنەڭدەۋدە. ورىس كاسىپكەرلەرى قازاقستانداعى ءىرى قالالاردا ورنالاسقان اۆتوسالونداردى اۋزى-مۇرىنىنان شىعارىپ، ورىستىڭ ءوزى كارتوپ تاسۋعا قولاي كورمەيتىن ماشينالارىن تىعىنداپ تاستاعان. ونىمەن قويماي ەكىنشى دارەجەلى بانك قوجايىندارى مەن ءبىزدىڭ ساتىمساق شەنەۋنىكتەردىڭ اۋزدارىن مايلاپ، ءوتىمسىز كولىكتەرىن نەسيەگە ۇلەستىرىپ تىقپالاۋدا. ءسويتىپ وتىرعان رەسەي ءبىر تاڭقالارلىعى ءوز نارىعىنا قازاق اۆتوكولىكتەرىن جولاتپايدى ەكەن. جۋرناليستەرمەن كەزدەسۋ بارىسىندا وشاقباەۆ وسى جايتتى ايتىپ شاعىندى. ول تۇرا تۇرسىن، رەسەي سوڭعى كەزدەرى ءتىپتى، حالىقارالىق جول تاسىمالى (مەجدۋنارودنىح دوروجنىح پەرەۆوزوك) پروتسەدۋراسى قابىلداعان كەلىسىمنەن باس تارتپاق كورىنەدى. بۇلاي بولعان جاعدايدا قازاق كاسىپكەرلەرى رەسەي جەرىنەن تاۋار الىپ وتە المايدى. مىنە، ساعان كەرەك بولسا، كەدەندىك وداق!

كەدەندىك وداقتىڭ قۇرامىنا كىرگەن جىلى قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس ەلدەرىنىڭ اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 40%-عا  بىردەن ءوسىپ شىعا كەلگەنى تۋرالى وتىرىك-شىنى ارالاس اڭگىمەگە قۇلاق ءتۇرىپ ەدىك. سوڭعى كەزدەرى قازاقستان مەن رەسەي 24 ملرد دوللار كولەمىندە ساۋدا-ساتتىق جاساسقانى جونىندە ءسوز بولۋدا. ەندى قاراڭىز، ورىس پەن بەلورىس قازاقتان بارعان مالدىڭ ەتىن جەمەيدى، المايدى، ىسىرىپ، تەۋىپ تاستايدى. ەسەسىنە بىزگەەۋروپالىقتار مىسىققا بەرەتىن كارى سيىرلاردىڭ قان-جىنىن وتكىزىپ جىبەرىپ وتىر. قازاق باقتاشىلارىنىڭ رەسەي مەن بەلورۋسسياعا قاناشا توننا كوكونىس، قانشا توننا ءداندى داقىل ساتقانى تۋرالى دەرەك كەزدەسپەيدى. دەمەك، كەيىنگى 3-4 جىلدىڭ شەگىندە رەسەي قازاقستاننان جاڭاعى 24 ميلليارد دوللاردى قاقشىپ العان. باسقا قيسىن جوق.

بەلورۋسسيا بولسا، ول دا قازاقتىڭ مۇنايى مەن گازىنا قول جەتكىزىپ مىرعامعا باتىپ وتىر. سوندا بەلورىس بىزگە نە بەرەدى عوي دەيسىز؟ ەت، قانت، اينەك، تراكتور (ونىسى اربيعان بىردەڭە). بىزدەن نە الادى؟ مۇناي، گاز، قارا جانە ءتۇستى مەتالل، ماقتا، ءجۇن. باتكانىڭ ەلىمەن اراداعى ساۋدا-ساتتىق كولەمى 2012 جىلى 145 ميلليون دوللاردان اسىپ كەتكەن ەدى.

ەسىمىزدە، كەدەندىك وداقتىڭ كەرەمەتتىگىنە تامسانعان ءبىر ساتىندە ۇلتتىق بانكتىڭ بۇرىنعى توراعاسى مارچەنكو «الداعى 10 جىلدا كو ەلدەرى ورتاق ۆاليۋتاعا كوشەتىن بولادى» دەپ ەدى. مارچەنكو ايتقان 10 جىلدىڭ جارتىسىن ەڭسەرىپ تاستاپپىز. وعان دەيىن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرۋ جانە ونىڭ قۇرامىنا كىرۋ ماسەلەسىن دە ءبىر جاقتى ەتىپ ۇلگەرەتىن  شىعارمىز.

Abai.kz