تۇرسىنبەك ءاليۇلى. تايگاداعى توي. قازاقتار...
سۋرەتتەر ينتەرنەتتەن الىندى.
1991 جىل. الماتى. مەن ۇناتقان بويجەتكەننىڭ قۇربىسى ءبىر جىگىتتەن اياعى اۋىر بولىپ قالىپتى. ايى-كۇنى جاقىنداعاندا ءبىر-اق ايتقان عوي. كەيىننەن بوسانىپ، شەكەسى تورسىقتاي ۇل تۋدى. ال جىگىتى بولسا، وقۋىن ءبىتىرىپ، ەلىنە كەتىپ قالعان. نە ىستەۋ كەرەك؟
ارينە، قۇربىمىزدى جىگىتىنىڭ ۇيىنە اپارامىز دەپ شەشتىك. وڭتۇستىكتىڭ زاڭى قاتال. «جولدان بالا تۋىپ الىپتى» دەگەنشە، ءبىر-ەكى كۇن بولسا دا سول ۇيدە تۇرسىن، كەيىن ءدام-تۇزدارى جاراسىپ كەتەر دەگەن وي دا بىزدىكى.
ءبىر قۋانارلىعى، جىگىتتىڭ ادرەسى بار ەكەن. كراسنويار ولكەسى، «باحت» دەي مە، «تاحت» دەي مە ءبىر اۋىل، ايتەۋىر. الماتىدان كراسنويارعا ۇشاقپەن ۇشتىق، كراسنوياردان ەنيسەي ءتۇسىپ كەمەمەن، كەيىن ۆەزدەحودپەن ءجۇرىپ وتىردىق، ءارى قاراي قار جاتىر، جول جوق، يت جەككەن شانامەن، قويشى ايتەۋىر، بەس كۇن دەگەندە جەتتىك-اۋ ءولىپ-تالىپ...
ءبىز الماتىدان شىققاندا جاز بولاتىن، كەلسەك كادىمگى قىس، 40 گرادۋس بار-اۋ! تايگا. بۇعىلار، بۇعىنىڭ تەرىسىن كيگەن ادامدار. ماڭايدىڭ ءبارى نۋ ورمان، اعاش، اعاش تاعى دا اعاش...
سۋرەتتەر ينتەرنەتتەن الىندى.
1991 جىل. الماتى. مەن ۇناتقان بويجەتكەننىڭ قۇربىسى ءبىر جىگىتتەن اياعى اۋىر بولىپ قالىپتى. ايى-كۇنى جاقىنداعاندا ءبىر-اق ايتقان عوي. كەيىننەن بوسانىپ، شەكەسى تورسىقتاي ۇل تۋدى. ال جىگىتى بولسا، وقۋىن ءبىتىرىپ، ەلىنە كەتىپ قالعان. نە ىستەۋ كەرەك؟
ارينە، قۇربىمىزدى جىگىتىنىڭ ۇيىنە اپارامىز دەپ شەشتىك. وڭتۇستىكتىڭ زاڭى قاتال. «جولدان بالا تۋىپ الىپتى» دەگەنشە، ءبىر-ەكى كۇن بولسا دا سول ۇيدە تۇرسىن، كەيىن ءدام-تۇزدارى جاراسىپ كەتەر دەگەن وي دا بىزدىكى.
ءبىر قۋانارلىعى، جىگىتتىڭ ادرەسى بار ەكەن. كراسنويار ولكەسى، «باحت» دەي مە، «تاحت» دەي مە ءبىر اۋىل، ايتەۋىر. الماتىدان كراسنويارعا ۇشاقپەن ۇشتىق، كراسنوياردان ەنيسەي ءتۇسىپ كەمەمەن، كەيىن ۆەزدەحودپەن ءجۇرىپ وتىردىق، ءارى قاراي قار جاتىر، جول جوق، يت جەككەن شانامەن، قويشى ايتەۋىر، بەس كۇن دەگەندە جەتتىك-اۋ ءولىپ-تالىپ...
ءبىز الماتىدان شىققاندا جاز بولاتىن، كەلسەك كادىمگى قىس، 40 گرادۋس بار-اۋ! تايگا. بۇعىلار، بۇعىنىڭ تەرىسىن كيگەن ادامدار. ماڭايدىڭ ءبارى نۋ ورمان، اعاش، اعاش تاعى دا اعاش...
ءبىر ۋاقىتتا بالا جىلاپ قويا بەردى. «ەلىن سەزىپ كەلە جاتىر-اۋ»، دەدى شانا ايداپ كەلە جاتقان ادام. سەزسە سەزە بەرسىن، بىزگە قۇربىمىزدى قۇرساعىنداعى قۇلىنىمەن تاستاپ كەتكەن جىگىت كەرەك، كورسەك ءتۇتىپ جەيتىندەي بولىپ كەلەمىز.
ءبىر ۋاقىتتا بەس-التى كۇركە مە، كيىز ءۇي مە، ءبىر ەلدى مەكەنگە كەلدىك. «بالانىڭ اكەسى وسى ۇيدە تۇرادى»، دەدى جاڭاعى كىسى. كىردىك. ەشكىم جوق. وتىردىق. ورتادا وت جانىپ تۇر. ءبىر كەزدە ءبىر ۇلكەن كىسى كىرىپ كەلدى. كەلە ساپ بالانى باس سالىپ، كوتەرىپ الدى دا يىسكەپ، ءسۇيىپ جاتىر.
- ءسىز كىم بولاسىز؟ - دەدىم. اتاسى بولامىن، - دەدى.
- ءبىز كەلەمىز دەپ جەدەلحات سالعان ەدىك، الدىڭىز با؟ - دەپ سۇرادىم. راتسيامەن ايتقان دەدى.
- بالانىڭ اكەسى قايدا؟
- كەلىپ قالۋى كەرەك. وعان دا ايتىلعان دەدى. ول قايدا؟ - دەپ ەدىم، ماسكەۋدە جۇمىس ىستەيدى دەدى.
ءبىر ۋاقىتتا ادامدار جينالا باستادى. كوبى قازاقتار. بالانى كوتەرىپ، قۇشاقتاپ، ءسۇيىپ جاتىر. كوڭىل ءبىراز جايلانايىن دەدى. ويتكەنى ءبىزدى قالاي قارسى الادى ەكەن، قابىلداي ما دەپ الاڭ كوڭىلمەن كەلگەنبىز عوي. ماڭايدىڭ ءبارى ورمان، تايگا، ۇرسا نە ىستەيمىز، ءولتىرىپ، اناۋ اعاشتىڭ تۇبىنە كومە سالسا شە؟ كىم ىزدەپ تابادى سەنى؟
ءبىر جاقسىسى ءبارى قۋانىشتى، اتاسى نەمەرەسىن قۇيرىعىنان، اتپىشىنەن يىسكەپ، يىسكەپ قويادى...
بۇعى اكەلىندى. سويدى. ءبارى قانىن سول بويدا-اق شيكىدەي ءىشىپ جاتىر. ءبىز دە تاتىپ كوردىك. داستارحان جايىلدى. بالىقتى شيكىدەي جەيدى ەكەن. ونى دا جەدىك. «قۇدا»، «قۇدا»، دەپ تورگە وتىرعىزىپ، اراقتى قۇيىپ جاتىر. ىشپەسىڭە قويمايدى. ءبىر ۋاقىتتا اراققا نان تۋراپ ءىشىپ وتىرعانىمدى بىلەمىن، ارى جاعى ەستە جوق...
تاڭەرتەڭ تۇرسام، جاس جۇبايلارعا سالىنعان توسەكتە، شىمىلدىقتىڭ ىشىندە جاتىرمىن. كۇيەۋ جىگىت كەلىپتى. بالانى كوتەرىپ ءجۇر. قۋانعانى تۇرىنەن كورىنىپ تۇر. ەشتەڭە دەگەنىمىز جوق. ءبىز دە قۋاندىق. توي تويعا ۇلاسىپ، ءۇش كۇن ىشتىك.
بۇل جاقتا قايدان جۇرسىزدەر، قۇدا؟ - دەيمىن عوي، ءبىر ەس جيعاندا ۇلكەن كىسىدەن ءسوز سۇراپ.
ءبىزدىڭ اكەلەرىمىز باياعى ۇجىمداستىرۋ، بايلاردى تاركىلەۋ زامانىندا وسى جاققا جەر اۋدارىلعان ەكەن. كورسەتكەن ءوز اعايىندارى بولسا كەرەك. سودان قاتتى رەنجىپ، كورمەستەي بولىپ كەتىپتى. وسى جەردە اعاش كەسۋمەن ءومىرىن وتكىزگەن. ۇرپاقتارىنا دا ەندى قازاقستانعا جولاۋشى بولماڭدار دەپ وسيەت تاستاعان ەكەن. سونىمەن، ءجۇرمىز، مىنە...
«ايتپاقشى، سەن ءجۋرناليستپىن دەدىڭ بە؟ مەنىڭ اكەم ەلگە قانشا وكپەلەپ كەتسە دە، ارقانى ساعىنادى ەكەن، بىرنەشە رەت كوشپەكشى دە بولىپتى، بىراق تاعى دا كوزگە ءتۇسىپ، سوتتالىپ كەتەمىن بە دەپ قورقىپتى. سونىڭ ەلدى، تۋعان جەردى ساعىنعاندا جازعان ءبىر ولەڭى بار ەدى. سونى ساعان بەرەيىنشى. وقى، كەرەك بولسا قاجەتىڭە جارات، بىراق كىمدىكى ەكەنىن ايتپاي-اق قوي»، - دەدى.
جارايدى،- دەدىم.
مىنە، سول ولەڭ:
سارىارقا جەرىم، سامال-اۋ جەلىڭ،
ايداۋدا ءجۇرىپ قايىستى-اۋ بەلىم.
ءبىر كورىپ سەنى، ولسەم دە مەيلى،
ساعىندىم سەنى، تۋعان جەرىم.
سارىارقا ەلىم، ساعىندىم كەرىم،
كوزىمە ءبىر رەت كورىنەر مە ەدىڭ؟
قادىرىڭدى سەنىڭ ءتۇسىندىم ەندى،
ىستىقسىڭ قانداي، تۋعان ەلىم!
قۇس بولىپ ۇشىپ، ءبىر بارار ما ەدىم،
جۇيتكىگەن جەلمەن ارالار ما ەدىم.
تۋعان ەلىم-اۋ، تۋعان جەرىم-اۋ،
شىركىن-اي، ساعان ءبىر قارار ما ەدىم؟
سارىارقا جەرىم، سامال-اۋ جەلىڭ،
قوش، امان بول، اعايىن دەدىم.
ارمانىم جوق، ايتارىم جوق،
تەك وزىڭنەن بۇيىرسىن كەبىن....
اقىرى ەلگە قايتتىق. ەكى جاس جيىرما جىلداي ماسكەۋدە تۇرىپ، استاناعا كوشىپ كەلدى. تاعى دا تويلادىق. ال باياعىدا ءبىز اپارعان بالا قازىر جيىرما ۇشتە. شانحايدا مودەل بولىپ جۇمىس ىستەيدى.
استانا
Abai.kz
