شىڭجانداعى ۇلت ازاتتىق كۇرەستىڭ قولباسشىسى، كۇردەلى تۇلعا وسپان باتىر تۋرالى تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ر.بولد جازعان بۇل بايسالدى زەرتتەۋ موڭعوليانىڭ «ونوودور» («بۇگىن») گازەتىندە (2012.05.16. №113) جارىق كورگەن بولاتىن. دالا كوكجالىنىڭ امەريكا بارلاۋشىسىمەن ارىپتەس بولعاندىعى بۇگىنگى اسكەريلەرگە دە ءبىر وي سالاتىنداي.

اقش ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ (تسرۋ) ديرەكتورى م.حايدەن «شىن مانىسىندە قىزمەتتىك مىندەتىن اتقارىپ ءجۇرىپ قازا تاپقان ءبىزدىڭ ەلدىڭ العاشقى وفيتسەرى ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتشىسى سوۆەت اتوم جوباسى تۋرالى شىڭجاندا مالىمەتتەر جيناۋ ىسىمەن اينالىسقان دۋگلاس ماككيەرنان ەكەندىگىن مويىنداعان ءجون» دەپ 2008 جىلى العاش رەت رەسمي مالىمدەگەن بولاتىن. حايدەن «ماككيەرناننىڭ نەگىزگى مىندەتى جەرگىلىكتى جەردىڭ ۋران كەنىشىن ماسكەۋ پايدالانىپ وتىر ما، جوق پا دەگەن ماسەلەنى جاسىرىن تەكسەرىپ، ورتالىق ازيادا سوۆەت وداعى اتوم قارۋىن  سىنايتىنداي قانداي ءبىر بەلگىلەر بايقالا قالسا، ورتالىققا جەدەل حابارلاۋ ەدى. ايتكەنمەن 1949 جىلى قىتاي كوممۋنيستەرى بيلىككە كەلگەننەن سوڭ ونىڭ بۇل قىزمەتى ۇزىلىسكە ۇشىراعان بولاتىن» دەپ مالىمدەدى.

دۋگلاس ماككيەرنان كىم ەدى؟

شىڭجانداعى ۇلت ازاتتىق كۇرەستىڭ قولباسشىسى، كۇردەلى تۇلعا وسپان باتىر تۋرالى تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ر.بولد جازعان بۇل بايسالدى زەرتتەۋ موڭعوليانىڭ «ونوودور» («بۇگىن») گازەتىندە (2012.05.16. №113) جارىق كورگەن بولاتىن. دالا كوكجالىنىڭ امەريكا بارلاۋشىسىمەن ارىپتەس بولعاندىعى بۇگىنگى اسكەريلەرگە دە ءبىر وي سالاتىنداي.

اقش ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ (تسرۋ) ديرەكتورى م.حايدەن «شىن مانىسىندە قىزمەتتىك مىندەتىن اتقارىپ ءجۇرىپ قازا تاپقان ءبىزدىڭ ەلدىڭ العاشقى وفيتسەرى ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتشىسى سوۆەت اتوم جوباسى تۋرالى شىڭجاندا مالىمەتتەر جيناۋ ىسىمەن اينالىسقان دۋگلاس ماككيەرنان ەكەندىگىن مويىنداعان ءجون» دەپ 2008 جىلى العاش رەت رەسمي مالىمدەگەن بولاتىن. حايدەن «ماككيەرناننىڭ نەگىزگى مىندەتى جەرگىلىكتى جەردىڭ ۋران كەنىشىن ماسكەۋ پايدالانىپ وتىر ما، جوق پا دەگەن ماسەلەنى جاسىرىن تەكسەرىپ، ورتالىق ازيادا سوۆەت وداعى اتوم قارۋىن  سىنايتىنداي قانداي ءبىر بەلگىلەر بايقالا قالسا، ورتالىققا جەدەل حابارلاۋ ەدى. ايتكەنمەن 1949 جىلى قىتاي كوممۋنيستەرى بيلىككە كەلگەننەن سوڭ ونىڭ بۇل قىزمەتى ۇزىلىسكە ۇشىراعان بولاتىن» دەپ مالىمدەدى.

دۋگلاس ماككيەرنان كىم ەدى؟

دۋگلاس ماككيەرنان كۇنرايىن باقىلاۋشى-مەتەورولوگ، شيفر مامانى، اقش  اۋە كۇشىنىڭ پودپولكوۆنيگى ەدى. 1943 جىلى ۇرىمجىگە كەلىپ كۇنرايىن باقىلايتىن ستانتسيا ورناتىپ، دۇنيەجۇزىلىك ءىى سوعىس اياقتالعانعا شەيىن قىزمەت اتقارعاندا سوۆەت وداعىنىڭ اۋماعىنان كۇنرايى تۋرالى مالىمەتتەردى جيناپ اقش ستراتەگيالىق بومبالاۋشى ۇشاقتارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋمەن شۇعىلدانادى. 1947 جىلى اقش-تا ورتالىق بارلاۋ باسقارماسى العاش ورناعاندا وسى ۇجىمنىڭ قۇپيا قىزمەتشىسىنە قابىلدانادى. ارتىنان ول سوۆەت وداعى شىڭجاندا ۋران كەنىشىن  اشىپ، ورتالىق ازيادا اتوم سىناعىن  جاساۋعا دايىندالىپ جاتقانىن انىقتاۋ ماقساتىندا ۇرىمجىدەگى اقش كونسۋلىنىڭ حاتشىسى دەگەن لاۋازىمدى  جامىلعى ەتىپ  1947 جىلى مامىر ايىندا ءۇرىمجى شاھارىنا قايتادان اياق باسادى.

وسپان مەن امەريكا قارىم-قاتىناسى

ۇرىمجىدەگى اقش باس كونسۋلى پاكستون بايتاگبوگد وقيعاسىن ءوز كوزىمەن تەكسەرتۋ ءۇشىن دۋگلاس ماككيەرناندى قاقتىعىس بولعان جەرگە اتتاندىرادى. گوميندان تارابى جول باستاۋشى، اۋدارماشىمەن قامتاماسىز ەتىپ، ەكى ەل تارابى بۇل كەلىسىمدى قۇپيا ساقتاۋعا ۋادەلەسەدى.

وسپان سوڭىنان حابارلاعاندا ء«ۇرىمجى قالاسىنداعى امەريكانىڭ  ۆيتسەكونسۋلى بايتاگبوگدانىڭ التان-وۆوو بوكتەرىنە شىعىپ، شەكارا اۋماعىنىڭ سىزبا كارتاسىن  سالىستىرىپ، ولكەنىڭ جاعدايىن تەكسەرىپ كوردى» دەگەن ەدى. «پراۆدا» گازەتىندە (1947.06.17) «كونسۋل پاكستون ەيزەنحاۋردىڭ بۇيرىعىمەن بايتاگبوگدا وقيعاسىنا ارالاستى» دەگەن حاباردى اقش  تاراپى جوققا شىعارۋمەن بىرگە كەرىسىنشە سوۆەت وداعىنىڭ ۇلەسى بايتاگبوگدا وقيعاسىنا قانشالىقتى دەگەندى ءبىلۋدى ماقسات ەتەدى. ال گوميندان بيلەۋشىلەرى شەكارالىق قاندى قاقتىعىستى محر تارابى قاساقانا ۇيىمداستىرعان باسقىنشى مەملەكەت دەپ بەينەلەۋگە ۇتىمدى پايدالانىپ، موڭعوليانىڭ بۇۇ-نا مۇشە بولۋىن ۇزاق جىلدار بويى كەشەۋىلدەتۋگە تۇرتكى بولادى.ماككيەرنان بايتاگبوگدادا ماۋسىمنىڭ 19-نان ماۋسىمنان 25-نە دەيىن بولىپ، وڭىردەگى جاعداي تۋرالى ءتورت مالىمەتتى ۆاشينگتونگا حابارلايدى.

د.ماككيەرنان جازعان بايانداماسىندا «موڭعول اسكەرلەرى سوۆەت ۇكىمەتى جاساعان قارۋ-جاراق، بۇيىمداردى پايدالانعانىمەن تىكەلەي بايتاگبوگدا وقيعاسىنا سوۆەت وداعىنىڭ ارالاسقانى تۋرالى ەشقانداي دەرەك جوق» دەپ جازادى. ماككيەرنان وسپانعا ءدال وسى كەزدە تانىسادى. وعان وسپاننىڭ ايتقان كەيبىر ماڭىزدى مالىمەتتەرىن كەلتىرسەك: «سوۆەت تاۋ-كەن ەكسپەديتسياسى 1946 جىلى التايعا كەلىپ ءتورت ءتۇرلى رۋدا قازۋمەن اينالىسىپ ءجۇر، ونىڭ بىرەۋى ماعان مۇلدە بەيمالىم كەن تاسى. سارسۇمبەگە (قازىرگى التاي قالاسى– اۋدارماشى) ارنايى ۇشاق اۋەجايىن ورناتقان، ونى سوۆەت اسكەريلەرى كۇزەتەدى»، «التاي ايماعىنىڭ كوپ بولىگىنە سوۆەت بيلىگى باقىلاۋ جاسايدى، ىلە، تارباعاتاي دا سوۆەتتىك بيلىككە باعىنىشتى، بىراق ءىس-ارەكەتى التايعا سالىستىرعاندا ونشا اشىق ەمەس»، «موڭعوليانىڭ ماقساتى  بايتاگ تاۋىن وززىنە تولىق قاراتۋ ارقىلى التايدىڭ سولتۇستىك ءوڭىرىن قاۋىپسىز ەتىپ، بۇل اۋماقتان قىتاي ىقپالىن جويۋ. ودان كەيىن ولار سولتۇستىككە قاراي العا جىلجىپ باركول…باعىتىنا جەتىپ گانسۋ ولكەسىنەن شىڭجانعا باراتىن جول قاتىناسىن مۇلدە ءۇزىپ تاستاۋ» سەكىلدى حابارلار.

وسپان گوميندان وكىلىن دەلدال ەتىپ ماككيەرناننان «گەنەرال دالەلحاننىڭ بيلىگىندەگى التاي ايماعىن قىزىلداردان ازات ەتۋ ءۇشىن» قارۋ-جاراق جاردەمىن سۇرايدى. ال گوميندان تارابى وسپانعا ازىق-تۇلىك بەرۋمەن شەكتەلگەن كورىنەدى. ماككيەرناننىڭ ايتۋىنشا «وسپان ەشكىمگە باعىنباي ەركىن ءومىر ءسۇرۋدى قالايتىن» بولعاندىقتان ونى كوممۋنيستەرگە قايتادان جاقىنداتپاۋ ءۇشىن قارۋ-جاراق بەرۋگە شەشىم قابىلداعان.  سونىمەن بىرگە ماككيەرنان «بايتاگ تاۋىنداعى قازاق ءيىستى جۇرت وسپاندى ادال، سايىپقىران قولباسشى دەپ سانايدى.ونىڭ سەبەبى  وسپان ءوز جەرلەستەرىن ءور التايداعى بايىرعى قونىسىنا قايتادان ورنالاستىرادى دەپ ۇمىتتەنەدى» دەپ قورىتىندى جاسايدى. اڭگىمە بارىسىندا وسپان وق-ءدارى، مىلتىق بەرىپ باسقىنشى حانزۋلاردى اۋىر سوققى بەرىپ  قۋىپ تاستاۋعا كومەكتەسكەن سوۆەت تاراپىنا العىسىن ءبىلدىرىپ، «موڭعولدار وعان 1947 جىلى 100 ۆينتوۆ مىلتىعىن بەرگەندىگىن» ەسكە الادى. د.ماككيەرنان ۋران تۋرالى مالىمەت جيناپ جۇرگەندىكتەن وسپاننىڭ دەرەكتەرى ونىڭ نازارىن تارتىپ، ەكەۋى ءتىل تابىسىپ، بايلانىس جاساۋىنا نەگىز بولادى.

امەريكالىق جۋرناليست مارگەرەت پيگگ ليونس 1947 شىلدە ايىندا شىعىس تۇركىستانعا  بارىپ رەپورتاج جاساعاندا ماككيەرنانعا تانىسىپ (كەشىكپەي ەكەۋى ۇيلەنەدى) ونىمەن بىرگە وسپانعا كەزدەسىپ، ۋران تۋرالى اڭگىمەلەسكەن ەكەن. اعىلشىندىق جۋرناليست موريسسون 1948 جىلى جازدا ەكى امەريكاندىقپەن بىرگە وسپانعا كەزدەسكەنىن جازادى.

قازاق ەل اعالارى مەن رۋباسىلارىنىڭ كەيبىر وكىلدەرى وسپانعا اقىلداسا كەلە باس كونسۋل پاكستونعا 1949 جىلى جازدا كەزدەسىپ، ءتۇرلى جاردەم، قارۋ-جاراق سۇرايدى جانە دە وسپاننىڭ كەڭەسىمەن «بىرىككەن يسلام فرونتىن» قۇرۋدان باس تارتىپ، شىڭجانداعى موڭعولدارمەن باس قوسىپ «بىرىككەن قارسىلىق فرونتىن» ورناتۋ ارەكەتىن جاسايدى. قازاق ەلباسىلارى  قايتادان باس كونسۋل پاكستونعا 1949 جىلى تامىز ايىنىڭ 5-كۇنى كەزدەسۋگە ۋادەلەسكەنىمەن وسپان كەزدەسپەيتىن بولعاندىقتان بۇل شارا وتپەي قالادى.

جاپونياعا اتوم بومباسىن تاستاعان سوڭ اقش اتوم مونوپولياسىن ءبىرجولاتا بەكىتە ءتۇسۋدى كوكسەپ، سوۆەت وداعىنىڭ ۋران ءوندىرۋ ىسىنە ساقتىقپەن قاراپ، قارسى ارەكەت ەتەتىن بولدى.   مەملەكەتتىك دەپارتامەنت 1946 جىلى ۇرىمجىدەگى باس كونسۋل پاكستونعا ۋران تۋرالى قانداي ءبىر مالىمەتتى مۇقيات ىزدەۋ تۋرالى مىندەت ەتەدى. اقش ققىتاي ۋرانىن باسقالارعا پايدالاندىرماۋ تۋرالى چانكايشيگە ۇگىت جۇرگىزەدى. وسپان التاي تاۋ-كەن رۋداسىنان العان بەلگىسىز تاستاردى ماككيەرنانعا بەرىپ «ورىستار وسى رۋدانىڭ سوڭىنان جانتالاسىپ ارەكەت ەتەتىنىن» باياندايدى. ماككيەرنان بۇل تاستاردان رادياتسيالىق ساۋلە بولىنەتىنىن انىقتاپ، بايتاگبوگدا قاقتىعىسى ۋران كەنىشىنىڭ ماسەلەسىنە قاتىستى بولۋى ىقتيمال دەگەن بولجامىن ۆاشينگتونعا حابارلايدى. بۇل ماسەلە حالىقارالىق دەڭگەيدە كوكەيكەستى بولادى.

كانادانىڭ «گازەتا» دەگەن ۇنپاراعىندا (1947.06.12) «شىڭجانداعى ۋران كەنىشىن قىزىل باسقىنشىلار يەلەنۋگە جانتالاستى» دەگەن تاقىرىپتا ماقالا باسىلىپ، بايتاگبوگدا قاقتىعىسى تۋرالى «موڭعول  مەن شىڭجان اسكەرى سوعىسىپ جاتقان شىڭجاننىڭ باتىسىنداعى  وسى ولكەدە…بىرنەشە ايدىڭ الدىندا ۋران كەنىشى تابىلعان ەدى. ۋران اتوم بومباسىن ىستەۋگە جارايتىن شيكىزات» دەپ جازادى.

ماككيەرنان ۇرىمجىدەن 1947 جىلى تامىزدا اقش-قا  قايتىپ، 1948 جىلى جەلتوقساندا شىڭجانعا ورالعاندا سول زاماندا اتوم سىناعىن سەزىنە الاتىن ەڭ نازىك ميكروفون قۇرالدارىن  ارنايى الىپ كەلەدى.  ول اقش-تا بولعان ۋاقىتىندا و.لاتتيمورعا كەزدەسىپ شىڭجان ماسەلەسى جونىندە اقىل-كەڭەس الادى. ماككيەرنان قىزمەتىن اۋقىمدى اتقارىپ شىڭجاننىڭ سەمەيگە جاقىن اۋماعىندا ارنايى ميكروفون سايمانداردى جاسىرىن ورنالاستىرىپ ۇلگەرەدى، التاي ايماعى كوكتوعايدان ۋران كەنىشىنىڭ رۋدالارىنىڭ ۇلگىسىن دە قولعا ءتۇسىرىپ اقش-قا جولدايدى. ماككيەرنان 1949 جىلى 10-تامىزدا اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى د.اچەسونعا اتوم سىناعىن انىقتايتىن كاسىبي قۇرالداردى ىسكە قوسقانىن حاباردار ەتەدى. اقش ۇرىمجىدەگى كونسۋلدىق قىزمەتىن 1949 جىلى 15-تامىزدا توقتاتقانىمەن ماككيەرناندى وسى ولكەدە قالدىرىپ، وعان سوۆەت وداعىنىڭ اتوم قارۋىن سىناۋ تۋرالى مالىمەتتەردى ارى قاراي جيناۋ تۋرالى ەرەكشە تاپسىرما بەرەدى. سوۆەت وداعى اتوم قارۋىن سەمەي پوليگونىندا 1949 جىلى 29-تامىز كۇنى العاش رەت سىناعاندا بۇل تۋرالى ارنايى سايماندار ارقىلى جەدەل اقپارات العان د.ماككيەرنان ءوز مالىمەتىن كودىلاپ اندريۋس اسكەري بازاسىنا جولدايدى. ايتكەنمەن بۇل اقپاراتتاردى امەريكاندىقتار ءبىر اي بويى تەكسەرمەگەن، اتوم سىناعى تۋرالى مالىمەتتى الياسكادان جاپون ارالدارىنا دەيىن سامعايتىن ۇشاقتىڭ اۋا سورعىش قۇرالىنا جابىسقان توزاڭنان ءبىلىپ انىقتاعان. بىراق ماككيەرنان مەن الياسكا اقپاراتىنىڭ ەكەۋى دە تەڭ دارەجەدە مانگە يە ەدى. سول سەبەپتەن اقش پرەزيدەنتى ترۋمەن 1949 جىدلى 23-قىركۇيەكتە سوۆەت وداعى «وتكەن بىرنەشە اپتادا»  اتوم قارۋىن سىناعانى تۋرالى مالىمدەمەنى  الەمگە تاراتادى.

وسپان مەن ماككيەرنان قارىم-قاتىناسىنىڭ اقىرى

ماككيەرنان  1949 جىلى قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا ۇرىمجىدەن شىعىپ وسپان جىبەرگەن ورىس ازاماتتارىمەن جول باستاتىپ باتىردىڭ بەكىنىسىنە جەتىپ ءبىر اي ۋاقىت بولادى. بۇل دەرەك ول ەكەۋىنىڭ بايلانىستا بولعانىن دالەلدەيدى.

بۇل كەزدەسۋدە وسپان وعان  «قىتاي كوممۋنيستەرىمەن ءتىل تابىسا الماسا ول موڭعولياعا بەرىلەتىنىن»  بايان ەتكەن. د.ماككيەرنان وسپان بەرگەن كەزەۋىلشىلەرگە جول باستاتىپ گيمالاي تاۋىنىڭ باۋرايىنا جەتىپ قىستاپ، 1950 جىلى ناۋرىزدا ساپارىن جالعاستىرىپ، 29-كوكەك كۇنى تيبەت قاراۋىلدارىنىڭ وعىنان مەرت بولادى. بىرگە جۇرگەن ءۇش ورىستىڭ ەكەۋى قازا تاۋىپ، قاسىنداعى ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ قىزمەتشىسى بەسسەك، ورىس زۆانتسوۆتار ءتىرى قالىپ، لحاس اسىپ، اقش-قا جەتەدى.   اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى اچەسون 1950 جىلى 12-قاڭتاردا شىڭجاندا اقش بارلاۋشىلارى قىزمەتتە بولدى دەپ حابارلاعاندا «سينحۋا» اگەنتىگى جاۋاپ رەتىندە  1950-جىلى 30-قاڭتاردا ماككيەرناندى اقش يمپەرياليزمىنىڭ تىڭشىسى دەپ اتاپ  «ول ءمىنىپ جۇرگەن ماشيناسىن تاستاي سالىپ گومينداننىڭ قارعىباۋلى ءيتى وسپان باندىنىڭ ۇياسىنا بارعان. ول وسپاندارعا …كەشىكپەي دۇنيەجۇزىلىك ءىىى سوعىس بولادى، سول سەبەپتەن قارۋلانۋ كەرەك دەپ ۇگىت جۇرگىزگەن. ماككيەرنان وسپانمەن جيىرما كۇن بىرگە بولعاندا ءتۇرلى ناسيحات ايتىپ، كەتەرىندە وسپان باندىلارىنا كولەمدى التىندى قاقتىعىس تۋىنداتاتىن قارجى رەتىندە ۇسىنعان» دەپ حابارلايدى.

قىزىل باعىتتاعى قىتاي ازات ەتۋ ارمياسى شىڭجاندى باقىلاۋعا العان سوڭ وسپانمەن كەلىسسوز جۇرگىزگەنىمەن ءتىل تابىسا الماي اياعى قارۋلى قاقتىعىسقا ۇلاسادى. اقىرى قحر باسشىلارى وسپاندى «باندى» دەپ اتاپ، ولاردى جويۋ قيمىلى 1954 جىلى ءتامامدالادى. محر بارلاۋشىلارى قحر قوعامدىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ تىلەگىمەن وسپاندى قۇرتۋ ءۇشىن بىرىگىپ  ارەكەت ەتەدى.

«جەنمين جيباو» گازەتى (1951.5.5) «شىڭجانداعى امەريكا يمپەرياليستەرىنىڭ قول-اياعى بولعان قارۋلانعان باندى، تىڭشى وسپانداردىڭ قىلمىسىن…ۇرىمجى قالاسىندا قىتاي كومپارتياسىنىڭ مۇشەسى چەن بەنتسو، تسزە ميندەردىڭ ارالاسۋىمەن حالىق سوتى ارقىلى جازالاپ 1951 جىلى 29-كوكەكتە اتۋ جازاسىنا بۇيىرىپ، ۇكىم تولىق ورىندالعانىن» حابارلايدى. قىتاي تاراپى وسپاننىڭ سۇيەگىن 1953 جىلى ۇلىنا تابىس ەتەدى.شىڭجاننان ۇرىككەن 1400 قازاق ازاماتى گيمالاي اسىپ ءۇندىستان، پاكيستاندا تۇراقتاپ، 1950-جىلى تۇركياعا جەتكەن سوڭ وسى ەل ازاماتتىعىنا قابىلدايدى.

وسپاندى بىرىگىپ كۇرەسكەن ساربازدارى «باتىر» دەسە، موڭعول، قىتاي تاريحشىلارى «باندى» دەپ جازىپ كەلەدى. وسپاندى زەرتتەپ كىتاپ جازعان امەريكاندىق جۋرناليست ليارد ونى زامانىنا ساي كەلمەگەن سايىپقىران كۇرەسكەر دەپ قورىتىندى جاسايدى. ونى بىرجاقتى باعالاۋ ءۇستىرت بولادى. ەشكىمگە دە باعىنباي، ءوزىن ءوزى بيلەپ، ەشقانداي دا شەكارانى ەلەمەي ەركىن كوشە بەرەتىن وسپان جولى قايشىلىقتى، قايعىلى ەدى.

وسپان تۋعان ولكەسى شىڭجان التايىن ازات ەتۋ كۇرەسىندە كىممەن بولسىن وداقتاسقانىمەن جەمە جەمگە كەلگەندە بيلىك تاعىن ەشكىممەن  بولىسپەيتىن دارا تۇلعا ەدى. وسپان حانزۋعا قارسى ۇلت ازاتتىق مايدانىن ۇيىمداستىرعالى 1943-1947 جىلى محر-دان، قىزىلدارعا قارسى كۇرەسكەلى 1947-1949-جىلدارى اقش-تان جاردەم الادى. موڭعوليا سوۆەت وداعىنىڭ تۇرتپەگىمەن زاڭدى بيلىككە قارسى قارۋلى كوتەرىلىس تۋىنداتىپ، بوتەن ەلدىڭ ىشكى ارەكەتىنە قول سۇعىپ وتىردى.   امەريكا سوۆەت وداعى شىڭجاندا ۋران وندىرۋمەن اينالىسىپ، اتوم قارۋىن سىنايتىنىن ءبىلۋ ءۇشىن وسپاندى مۇددەسىنە پايدالانىپ وتىردى.  كىشى، ۇلى مەملەكەتتەردىڭ  ساياسات ويىنىندا وتتى نەعۇرلىم كوسەي ءتۇسۋى وسپاننىڭ ارەكەتىن ءتىپتى قايشىلىقتى ەتىپ، ونىڭ ءومىرىنىڭ اقىرى قاسىرەتپەن اياقتالۋىنا نەگىز بولدى. ايتكەنمەن شىڭجان ۇلتتارىنىڭ كۇرەسى بۇگىندە توقتالماي جالعاسۋدا.

موڭعول تىلىنەن اۋدارعان

اقەدىل تويشانۇلى.

فوتو سۋرەتتەردە:

 ماككيرنان جانە زايىبى

وسپان باتىر، مارشال چويبالسان.

Masa.kz