ەلىمىزدە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ەل ساياساتىندا ەرەكشە ورىن الادى. بۇگىندە اسسامبلەيا ۇلكەن قۇرىلىمعا اينالىپ، قۇرامىنداعى ۇيىمدار ەلىمىزدىڭ دامۋىنا وزىندىك ۇلەس قوسىپ جاتىر. اسىرەسە اسسامبلەياعا قاتىستى جاستار ۇيىمدارىنىڭ بەلسەندىلىگىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. Abai.kz ءتىلشىسى «قازاقستاننىڭ ورىس، سلاۆيان جانە كازاك ۇيىمدارى قاۋىمداستىعى» جاستار قاناتىنىڭ جەتەكشىسى سەميون شيحوتوۆپەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنا قاراستى جاستار ۇيىمدارىنىڭ جۇمىسى  مەن اتقارىپ جاتقان ءىس-شارالارى توڭىرەگىندە سۇحباتتاستى.

- سەمەن ايتىڭىزشى، اسسامبلەيا جاستارىنىڭ وكىلى رەتىندە كوپۇلتتى ورتا قازاقستان تۇرعىندارىنا قانداي ارتىقشىلىقتار بەرەدى؟ جاستار ساياساتىن جۇرگىزۋدە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ورنى قانداي؟

- قازاقستان كوپۇلتتى مەملەكەت بولا وتىرىپ، ءوز ازاماتتارىنا مادەني ارتۇرلىلىك ارقىلى بايىتۋعا بىرەگەي مۇمكىندىك بەرەدى. جاسالعان ورتا اشىقتىقتى، ويلاۋ يكەمدىلىگىن جانە ءارتۇرلى مادەني جانە ەتنوس وكىلدەرىمەن ورتاق ءتىل تابا ءبىلۋدى دامىتۋعا ىقپال ەتەدى. سوندىقتان بۇل قاسيەتتەر قازىرگى جاھاندانۋ الەمىندەگى ءسوزسىز ارتىقشىلىقتار بولىپ تابىلادى. اسسامبلەيا ەلىمىزدەگى كوپ ۇلتتىڭ ءبىر-بىرىمەن تاتۋلىعىن، بىرلىگىن كورسەتەدى. جاستار وزدەرىنىڭ ارماندارى مەن ماقساتىن جۇزەگە اسىرىپ، ەلىمىزدىڭ وركەندەۋىنە وزىندىك ۇلەسىمىزدى قوسقانىمىزعا قۋانىشتىمىز. اسسامبلەيا جاستارىنىڭ دا ماقساتى قازاقستاننىڭ دامۋىنا تيتتەي دە بولسا ۇلەس قوسۋ. مەنىڭشە ءبىزدىڭ جاستار قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ العا قاراي جىلجۋىنا ءوز كۇشتەرىن سالۋدا. مەن دە وسى ەلدىڭ جاس ازاماتى رەتىندە ەلىمنىڭ العا قاراي جىلجۋىنا قولىمنان كەلگەندى جاسايمىن.

- ءCىزدىڭ باسقاراتىن جاستار ۇيىمىنىڭ نەگىزگى ماقساتى  قانداي، ول قاشان قۇرىلدى جانە وعان قانشا ادام كىرەدى؟ قانداي جەتىستىكتەرىڭىز بار؟

- قازاقستاننىڭ ورىس، سلاۆيان جانە كازاك ۇيىمدارىنىڭ قاۋىمداستىعى (ارسك) 1999 جىلى قۇرىلىپ، بەلسەندى قىزمەتىن باستادى، ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا فيليالدارى مەن وكىلدىكتەرى بار، ونىڭ قۇرامىنا 45-تەن استام دەربەس ۇيىمدار كىرەدى. ۇيىمنىڭ نەگىزگى ميسسياسى – قوعامدىق بىرلەستىكتەردى بىرىكتىرۋ، سالت-ءداستۇردى، ءتىل مەن بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ، بارلىق ەتنوستارمەن دوستىق، مادەني جانە الەۋمەتتىك بايلانىستاردى نىعايتۋ جانە دامىتۋ. ءبىزدىڭ ۇيىمدا جەكسەنبىلىك مەكتەپتەر مەن مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋ كۋرستارى بار. ءبىزدىڭ قىزمەتىمىز مادەني ءىس-شارالاردى، سپورتتىق جارىستاردى، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن جانە بىرنەشە الەۋمەتتىك ماڭىزدى جوبالاردى ۇيىمداستىرۋدى قامتيدى. ەلىمىزدىڭ وركەندەۋى جولىنداعى سىندارلى قىزمەتى ءۇشىن بەلسەندىلەر قوعامدىق جانە مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتالادى. ارسك قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ بارلىق باستامالارىن قولدايدى، رەسپۋبليكا بويىنشا جاستار «جاستار اسسامبلەياسى» رقب-نىڭ مۇشەلەرى بولىپ تابىلادى جانە جۇزەگە اسىرىلادى. سونداي-اق، «جۇرەكتەن جۇرەككە» ارنايى جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا مۇقتاج جاندارعا اتاۋلى كومەك كورسەتىلۋدە.

- نەلىكتەن جاستارمەن جۇمىس ىستەۋ ماڭىزدى دەپ ويلايسىز؟

- جاستارمەن جۇمىس جاساۋ وتە ماڭىزدى، ويتكەنى مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعىن قۇرايتىن جاستار. ءسويتىپ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك-مادەني قىزمەتكە، وقۋ-اعارتۋ ىسىنە، قوعامدىق ىستەرگە ارالاسۋى قوعام ومىرىنە سانالى، سانالى كوزقاراستىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەدى.

- ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، تولەرانتتىلىق پەن ۇلتارالىق كەلىسىم دامۋى ءۇشىن جاستاردىڭ بويىندا قانداي تۇلعالىق قاسيەتتەردى تاربيەلەۋ كەرەك؟

- جاۋاپكەرشىلىك، بورىش سەزىمى، باسقالاردى قۇرمەتتەۋ، جاناشىرلىق، مەيىرىمدىلىك، اشىقتىق جانە ديالوگقا دايىن بولۋ سياقتى قاسيەتتەردى تاربيەلەۋ تولەرانتتىلىق پەن ۇلتارالىق كەلىسىمدى دامىتۋدىڭ كىلتى دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل قاسيەتتەر جاستارعا ۇيلەسىمدى قوعام قۇرۋعا كومەكتەسەدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، جاستار حالىقارالىق فورۋمدارعا، عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيالار مەن فەستيۆالدەرگە قاتىسىپ، ولاردا قازاقستاننىڭ بارلىق سالالارىندا لايىقتى اتىنان قاتىسادى.

- قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جاستارىن نە بىرىكتىرەدى؟

- جاستار بۇگىندە ەل حالقىنىڭ ەلەۋلى بولىگىن، 6 ميلليونعا جۋىق ادامدى قۇرايدى، بۇل قازاقستان تۇرعىندارىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىن.  مەنىڭ ويىمشا، جاستاردى ادىلدىك، ەلىمىزدىڭ دامۋى، تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنە دەگەن ۇمتىلىس بىرىكتىرەدى. جاستاردىڭ ۇلتىنا قاراماستان ەكونوميكانىڭ، مادەنيەتتىڭ، عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋعا ۇمتىلۋ مۇمكىندىگى وراسان زور. بىلتىر ەل جاستارىن بىرىكتىرگەن فورۋمدا قازۇپۋ-دىڭ پروفەسسورى گەورگي كان «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى «ۇلتارالىق كەلىسىم – حالىق بىرلىگىنىڭ نەگىزى» اتتى بايانداما جاسادى. ءوز بايانداماسىندا «ەتنوسارالىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق مودەلىندە جاستاردىڭ الاتىن ورنىنا ەرەكشە توقتالدى. سونىمەن قاتار ەلىمىزدەگى ۇلتارالىق جانە كونفەسسياارالىق تۇراقتىلىقتى ساقتاۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ايتىلادى. سونداي-اق ۇلتارالىق ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋدا قازاق حالقىنىڭ مەنتاليتەتىنە، ونىڭ باسقا ەتنوستارعا دەگەن ءداستۇرلى تولەرانتتى كوزقاراسىنا سۇيەنۋدى دە ورتاعا سالدى. پروفەسسور «...ۇلتارالىق كەلىسىم، قوعامداعى تولەرانتتىلىق پەن بىرلىك ۇلتتىق مادەنيەتتەردىڭ، تىلدەر مەن داستۇرلەردىڭ قايتا جاڭعىرۋىنا، ساقتالۋىنا جانە دامۋىنا ىقپال ەتەدى» دەپ اتاپ ءوتتى. ودان بولەك قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مۇقتاج جاندارعا، اسىرەسە، قازىر بەلسەندى تۇردە ۆولونتەرلىك قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن جاستارعا كومەكتەسۋ ءۇشىن ۇلكەن قادامدار جاساۋى دا ەرەكشە مانگە يە ەكەنى ايتىلدى. مىنە اسسامبلەيا جاستارىن وسىندا يەرەكشەلىكتەر بىرىكتىرەدى. جاستاردىڭ كوزدەگەنى دە سول ەل بىرلىگىن ساقتاي وتىرىپ، ەلىمىزدىڭ العا قاراي جىلجۋىنا دەم  بەرۋ، جاستىق جالىنىن قوسۋ.

- قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ دامۋىنا جاستاردىڭ قوسىپ جاتقان ۇلەسى قانداي؟ اسسامبلەياداعى جاستاردىڭ ءرولى جايىندا ايتىپ بەرسەڭىز؟

- جاستار قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قامقورلىعىمەن سالت-ءداستۇردى، اۋىز ادەبيەتىن جانە حالىق شىعارماشىلىعىن ناسيحاتتاۋ جۇمىستارىنا جۇمىلدىرىلعان. مادەنيەت مەكەمەلەرىندە، كىتاپحانالار مەن دەمالىس ورىندارىندا كورمەلەر، بايقاۋلار مەن قولونەر ۇيىرمەلەرى تۇرىندەگى حالىق بيلەرىن، كوركەم ونەردى، ادەبي شىعارماشىلىقتى دامىتۋ جۇمىستارى بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جاستار قاناتى كوپتەگەن ءىس-شارالار وتكىزۋدە. ەلىمىزدە ءوتىپ جاتقان ءىرى ءىس-شارالار مەن فورۋمدار جاستار قاناتى مۇشەلەرىنىڭ مىندەتتى تۇردە قاتىسۋىمەن وتەدى. ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى كۇنىنە ارنالعان «مەنىڭ وتانىم – قازاقستان» جاستار اكتسياسى، «مەنىڭ وتانىم – قازاقستان» پاتريوتتىق اندەر بايقاۋى  بۇل اسسامبلەيا جاستارىنىڭ تۇراققتى وتكىزەتىن مەرەكەلىك شاراسىنا اينالدى. سونداي-اق، جاستار قاناتى ىشكى ساياسات بولىمىمەن بىرلەسىپ، تولەرانتتىلىقتى ناسيحاتتاۋ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قازىرگى كەزەڭدەگى ءرولى،  ولاردىڭ تانىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا دوڭگەلەك ۇستەلدەر، كونفەرەنتسيالار، پىكىرتالاستار وتكىزۋدە. جاستار اركەزدە دە بەلسەندى. اسسامبلەيانىڭ ءبىر قاناتى جاستاردىڭ بەلسەندى قىزمەت ەتۋى دەر ەدىم. بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا دەپ بوس ۇرانداتپاي، ەلىمىزدىڭ العا قاراي دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوساتىن جاستارىمىزدىڭ قاتارى كوپ، ءالى دە كوبەيە تۇسەدى دەگەندى زور سەنىممەن ايتا الامىن.

Abai.kz