بيىل 15 قازاندا - قازاق ادەبيەتىنىڭ ءىرى تۇلعالارىنىڭ ءبىرى – ساكەن سەيفۋلليننىڭ 130 جىلدىعى اتالىپ وتەدى.

ساكەن سەيفۋللين (1894-1934) – اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ، قوعام قايراتكەرى جانە قازاقتىڭ تۇڭعىش ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. ونىڭ شىعارماشىلىعى مەن قوعامدىق قىزمەتى قازاقستاننىڭ مادەني ومىرىنە ەلەۋلى ىقپال ەتتى. ساكەن سەيفۋللين 1894 جىلى اقمولا وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءبىلىم الۋ بارىسىندا ول قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتى مەن داستۇرلەرىن تەرەڭىنەن زەرتتەدى.

ونىڭ شىعارمالارىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى – قازاقتىڭ ۇلتتىق ماسەلەلەرى، حالىقتىڭ بوستاندىعى مەن تەڭدىگى. ساكەننىڭ پوەزياسى مەن پروزاسى ۇلتتىق سانانىڭ ويانۋىنا، مادەنيەتتىڭ دامۋىنا ەرەكشە اسەر ەتتى. ونىڭ «كوكشەتاۋ»، «تار جول، تايعاق كەشۋ» سەكىلدى شىعارمالارى قازاق ادەبيەتىندە جاڭا ستيل مەن مازمۇندى تانىستىردى. اقىننىڭ ولەڭدەرى تەرەڭ فيلوسوفيالىق ويلارمەن، ۇلتتىق رۋحپەن، تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىمەن ۇيلەسىپ جاتىر. ساكەن سەيفۋللين تەك اقىن عانا ەمەس، سونداي-اق قوعام قايراتكەرى رەتىندە دە تانىمال بولدى. ول قازاق اۆتونومياسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ دامۋىنا ۇلەس قوستى.

ساكەن قازاق اسسر-ءنىڭ مادەني ومىرىندە بەلسەندى رول اتقاردى، «ادەبيەت مايدانى» ۇيىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. ساكەننىڭ شىعارماشىلىعى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن وزەكتىلىگىن جويعان جوق. ول قازاق ادەبيەتىندەگى ۇلتتىق سانا-سەزىمدى، ەركىندىكتى، تەڭدىكتى دارىپتەدى. ونىڭ شىعارمالارى مەكتەپ باعدارلاماسىنا ەنگىزىلگەن، ال ادەبيەتشىلەر مەن زەرتتەۋشىلەر ساكەننىڭ مۇراسىن ءالى دە زەرتتەپ، جاڭا قىرلارىن اشا تۇسۋدە. ونىڭ شىعارمالارى قازاق حالقىنىڭ رۋحىن كوتەرىپ، ۇلتتىق سانا-سەزىمىن دامىتۋعا ۇلكەن اسەر ەتتى.

ساكەن سەيفۋلليننىڭ شىعارماشىلىعىن زەرتتەۋ – قازىرگى ادەبيەتىمىزدى ءتۇسىنۋ مەن دامىتۋ ءۇشىن ماڭىزدى. ونىڭ مۇراسى، ءسوزسىز، قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن قورىنا قوسىلعان باعا جەتپەس قازىنا. ساكەننىڭ ادەبي مۇراسى بۇگىنگى بۋىنعا دا ءوز ءمانىن جوعالتپايدى، ويتكەنى ونىڭ شىعارمالارىندا حالقىمىزدىڭ تاريحى، مادەنيەتى جانە ارمان-مۇراتتارى كورىنىس تابادى.

1937 جىلى ساكەن سەيفۋللين حالىق جاۋى رەتىندە تۇتقىندالىپ، الماتىعا تۇرمەگە جىبەرىلدى.1938 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ سوڭىندا سەيفۋللين ستاليندىك قۋعىن-سۇرگىننىڭ قۇربانى بولدى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر

1. سەيفۋلين س. شىعارمالارى. – الماتى: جازۋشى، 1986.
2. ت.جۇرتباي. ساكەن سەيفۋللين. – الماتى: قازاق ۋنيۆەرسيتەتى، 1994.
3. ب.كەنجەباەۆ. الاش جانە ساكەن. – الماتى: قازاق ۋنيۆەرسيتەتى، 2004.

باعلان تاشيموۆ

Abai.kz