مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ماجارستانعا رەسمي ءىس-ساپارمەن باردى.  ءبىز اتالعان ساپار اياسىندا تالقىلانعان تاقىرىپتار مەن قول قويىلعان كەلىسىمدەرگە قىسقاشا شولۋ ۇسىنامىز...

سونىمەن استانا مەن بۋداپەشت نە كەلىستى؟

پرەزيدەنت ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋعا نيەتتى ەكەنىن جەتكىزدى.

– قازاقستان مەن ماجارستان ورتاق تاريح پەن مادەنيەتكە ارقا سۇيەي وتىرىپ، ەكىجاقتى بەرىك بايلانىس ورناتتى. ەۋروپاداعى العاشقى ەلشىلىگىمىز وسىدان 30 جىل بۇرىن بۋداپەشت قالاسىندا اشىلعان بولاتىن. ەكى ەلدىڭ ناتيجەلى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋدا زور الەۋەتى بار. ماجارستان قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ مويىندادى. مۇنى ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك. مەنىڭ وسى ساپارىم كوپقىرلى ىقپالداستىقتى ودان ءارى تەرەڭدەتۋگە قازاقستان مەن ماجارستاننىڭ نيەتتى ەكەنىن كورسەتەدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىق اياسىن كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزىنا ايرىقشا توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ەنەرگەتيكا، كولىك-لوگيستيكا، مەتاللۋرگيا، جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى، فارماتسەۆتيكا، تاماق ونەركاسىبى جانە باسقا دا سالالاردى دامىتۋ ماسەلەسىندە ەكى ەلدىڭ مۇددەلەرى ساي كەلەدى.

تاماش شۋيوك قازاقستان مەن ماجارستان گەوگرافيالىق تۇرعىدان الشاق جاتقانىمەن، قوس حالىقتىڭ تاريحى مەن مۇددەسى ورتاق ەكەنىن ايتتى

– ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان قازاقستان – بۇگىندە ورتالىق ازيادا ەكونوميكالىق دامۋ تۇرعىسىنان جەتەكشى ەل. ءسىزدىڭ ەلىڭىز ءۇشىن حالىقتار اراسىنداعى دوستىق پەن ىنتىماقتاستىقتى ساقتاۋ – ماڭىزدى باسىمدىق. قازاقستان بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىققا زور ۇلەس قوسىپ كەلەدى. بۇگىندە ەلدەرىمىز كوپقىرلى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا جانە تۇراقتى بايلانىستاردى ىلگەرىلەتۋگە كۇش سالىپ وتىر. ءبىزدىڭ مادەني قارىم-قاتىناسىمىز عاسىرلاردان تامىر تارتادى. ماجارلار قازاقتاردىڭ تۇرمىس-سالتىمەن جاقسى تانىس. الماتى قالاسىنىڭ اتاۋى ءبىزدىڭ انا تىلىمىزدە اۋەزدى ەستىلەدى. ويتكەنى حالقىمىز المانى «الما» دەپ ايتادى، – دەدى ماجارستان پرەزيدەنتى.

اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا تاراپتار ەكى ەلدىڭ مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستارىن كۇشەيتۋگە ايرىقشا ءمان بەردى. اسىرەسە، قازاقستان مەن ماجارستاننىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىنداعى اكادەميالىق جانە عىلىمي بايلانىستى جانداندىرۋ قاجەت ەكەنىنە نازار اۋداردى.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنتتەر وڭىرلىك جانە حالىقارالىق كۇن ءتارتىبى، سونىڭ ىشىندە كوپجاقتى قۇرىلىمدار اياسىنداعى ىقپالداستىق جونىندە پىكىر الماستى.

مەملەكەت باسشىسى، ەڭ الدىمەن، ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناس قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتىپ،  بۋداپەشتكە العاشقى مەملەكەتتىك ساپارى قازاق-ماجار ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىنىڭ جاڭا كەزەڭىنە جول اشاتىنىن جەتكىزدى.

– بيىل قازاقستان مەن ماجارستاننىڭ ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك تۋرالى دەكلاراتسياعا قول قويعانىنا 10 جىل تولدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ءبىز ءوزارا سەنىم مەن ورتاق ماقساتتارعا نەگىزدەلگەن تىعىز ىنتىماقتاستىقتىڭ ىرگەسىن قالادىق. ماجارستاننىڭ قازاقستانعا قۇيعان ينۆەستيتسياسى 370 ميلليون دوللارعا جەتتى. ەلىمىزدە ماجارلاردىڭ 70-تەن استام كومپانياسى تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولاردىڭ قاتارىندا MOL Group جانە Gedeon Richter سەكىلدى كومپانيالار بار. قازىرگى تاڭدا ماشينا جاساۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە لوگيستيكا سالالارىندا جالپى ينۆەستيتسيا كولەمى 540 ميلليون دوللاردان اساتىن بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەسى پىسىقتالىپ جاتىر، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان جاڭا ساياسي جانە ەكونوميكالىق پاراديگماعا بەت بۇرعانىن ايتتى. ءبىلىم مەن يننوۆاتسيانى تۋ ەتكەن وزگەرىستەر بۇل ۇدەرىستىڭ باستى قاعيداتىنا اينالادى.

پرەزيدەنت ماجارستان بيزنەسمەندەرىنە ەنەرگەتيكا، سيرەك كەزدەسەتىن ماتەريالداردى ءوندىرۋ، كولىك جانە لوگيستيكا، اۋىل شارۋاشىلىعى، فارماتسەۆتيكا، تسيفرلاندىرۋ، قارجى نارىعى سەكىلدى ماڭىزدى سالالاردا ينۆەستيتسيالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدىڭ كەلەشەگى زور ەكەنىن مالىمدەدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، ماجار كومپانيالارىنىڭ باسشىلارىن كەلەسى جىلى مامىر ايىندا وتەتىن استانا حالىقارالىق فورۋمىنا قاتىسۋعا شاقىردى.

ينۆەستيتسيالىق دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا ماجارستاننىڭ قارجى ءمينيسترى، قازاق-ماجار ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعى جونىندەگى ۇكىمەتارالىق كوميسسيانىڭ تەڭ توراعاسى ميحاي ۆارگا مەن ءىرى كومپانيالاردىڭ جەتەكشىلەرى ءسوز سويلەدى.

جيىن قورىتىندىسى بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك ينفراقۇرىلىمىن تسيفرلاندىرۋ، ءبىلىم سالالارىنا جانە بىرلەسكەن  ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى قولداۋعا قاتىستى 7 كوممەرتسيالىق قۇجاتقا قول قويىلدى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ لاسلو Kيوۆەرمەن اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا ءوزىنىڭ ماجارستانعا ساپارى ەكى ەلدىڭ سان قىرلى ىنتىماقتاستىعىن جاڭا بەلەسكە كوتەرەتىنىن ايتتى.

بۇل ورايدا پرەزيدەنت ەكى ەلدىڭ پارلامەنتارالىق ىقپالداستىعى ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.

– قازاقستان مەن ماجارستاننىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگاندارى اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى جانداندىرۋدى قۇپتايمىن. بۇل قوس حالىقتىڭ ءوزارا تۇسىنىستىگىن نىعايتۋعا ىقپال ەتەدى دەپ سانايمىن. ورايلى ءساتتى پايدالانا وتىرىپ، ءسىزدى قازاقستانعا ساپارمەن كەلۋگە شاقىرامىن، – دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ بۇل باعىتتاعى بىرلەسكەن ءىس-قيمىل ساۋدا-ەكونوميكالىق ارىپتەستىكتى كەڭەيتىپ، مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستى تەرەڭدەتۋگە تىڭ سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.

مەملەكەت باسشىسى جوعارى ءبىلىم سالاسىنداعى قاتىناستاردى ارتتىرۋعا باسا ءمان بەردى.

– جاڭا عانا ماجارستاننىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جاتقان قازاقستاندىق ستۋدەنتتەرمەن كەزدەستىم. ءسىزدىڭ ەلىڭىزدە وقيتىن جانە ءبىلىم الۋعا نيەتتى جاستاردى ءاردايىم قولدايمىز. بۇل بايلانىستار ەلدەرىمىز اراسىنداعى «التىن كوپىرگە» اينالادى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ماجارستانعا مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا پرەمەر-مينيستر ۆيكتور وربانمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى. كەزدەسۋ دوستىق راۋىشتە ءوتتى. بۇل ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا سەنىمنىڭ جوعارى ەكەنىن كورسەتەدى.

كەلىسسوزدەر بارىسىندا ىنتىماقتاستىقتىڭ باسىم باعىتتارى مەن ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستى ودان ءارى تەرەڭدەتۋ پەرسپەكتيۆالارى تالقىلاندى. قازاقستان پرەزيدەنتى ماجارستاندى ەلىمىزدىڭ ەۋروپا وداعىنداعى سەنىمدى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى، سونداي-اق دوستاس ءارى باۋىرلاس مەملەكەت رەتىندە اتاپ ءوتتى.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ماجارستانعا مەملەكەتتىك ساپارى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ، سونىڭ ىشىندە ەنەرگەتيكا، كولىك-لوگيستيكا سياقتى باعىتتارعا تىڭ سەرپىن بەرۋدى كوزدەيدى. بۇل رەتتە مۇناي-گاز سەكتورى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى، لوگيستيكا، اتوم ونەركاسىبى جانە قارجى سالالارىنداعى بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرىنە باسا ءمان بەرىلدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن ۆيكتور وربان جوسپارلانعان باستامالاردى تابىستى ورىنداۋ ءۇشىن ەكى ەل ۇكىمەتتەرى قولايلى جاعداي جاساۋعا دايىن ەكەنىن راستادى.

كەلىسسوز قورىتىندىسى بويىنشا ەكى ەلدىڭ ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىن ودان ءارى نىعايتۋدى جانە ورتاق باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋدى كوزدەيتىن بىرلەسكەن مالىمدەمە قابىلداندى

سونىمەن قاتار قازاقستان مەن ماجارستاننىڭ رەسمي دەلەگاتسيا مۇشەلەرى مىناداي قۇجاتتارعا قول قويدى:

1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن ماجارستاننىڭ سىرتقى ەكونوميكالىق بايلانىستار جانە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اراسىنداعى كونسۋلدىق ماسەلەلەرى بويىنشا ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم;

2. «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى» اكتسيونەرلىك قوعامى مەن ماجارستاننىڭ «National Capital Holding» ۇلتتىق كومپانياسى اراسىنداعى بىرلەسكەن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم;

3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى، «Kazakh Invest» جانە «UBM Group» كومپانيالارى اراسىنداعى قازاقستاندا قۇراما جەم جانە پرەميكس ءوندىرىسى جوباسىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى ۇشجاقتى نەگىزدەمەلىك كەلىسىم;

4. «قازاقستان تەمىر جولى» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى (قازاقستان), L.A.س Holding (ماجارستان) جانە Xi'an Free Trade Port Construction and Operation Co (قىتاي) اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم;

5. «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى مەن ماجارستاننىڭ «MOL GROUP» كومپانياسى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ تۋرالى مەموراندۋم;

6. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى مەن ماجارستاننىڭ ۇلتتىق بانكى اراسىنداعى بانك سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم.

Abai.kz