تالعار قالاسىندا تاعى دا تراگەديالىق جاعداي ورىن الدى: ەندى، وسىدان بۇرىن بۇكىل قازاقستاندىقتاردى ءدۇر سىلكىنتكەن شەرزاتتىڭ اجالىنان كەيىن، ونىڭ اعاسىنىڭ ءولى دەنەسى اسۋلى كۇيدە تابىلىپ، 10‑جەلتوقسان كۇنى دەنەسى جەر قويناۋىنا تاپسىرىلدى. وسى كۇنى تالعار قالاسى پوليتسيانىڭ ەرەكشە قورشاۋىندا بولدى. پوليتسەيلەر قالانى جاۋىپ تاستادى دەسە بولادى – جۋرناليستەردىڭ باسقان ءىزىن اڭدىپ، بەينەتاسپاعا تۇسىرۋگە تيىم سالىپ، وزدەرىنشە «ەرەن قىراعىلىق» تانىتقانداي كەيىپ كورسەتتى...

ال، شىن مانىسىندە، بۇل جاعداي قوعامدىق پىكىردە «بىزدەگى پوليتسيا قىزمەتى ءالى دە نازارباەۆتىق جۇيەدەن الىستاماعانىن، وزدەرىن تەك «جازالاۋشى فۋنكتسياسىن» عانا ورىندايتىن قولشوقپار، حالىقتىڭ جاعدايىنان گورى،  سىبايلاسقان باي‑ماناپتاردىڭ مۇددەسىمەن ۇشتاسىپ ارەكەت ەتۋشى توزىق جۇيەگە اينالا باستاعانىن بىلدىرەدى» دەگەن وي تۋدىرۋعا جەتەلەيدى دەسە بولادى...

نەگە دەسەڭىز، شەرزاتتىڭ ولىمىنەن كەيىن اۋداندا كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ باسشىلارى، اكىمنىڭ ورىنباسارى جانە ت.ب. بەلدى مەكەمەلەردىڭ باسشىلارى ورىندارىنان كەتتى. بۇل جۇرتقا تەز تاراعان «تالعاردا كوپ جىلدان بەرى ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ ارەكەت ەتۋدە، ولار اكىمشىلىكتەن باستاپ، پوليتسيامەن دە جەڭ ۇشىنان جالعاسىپ العان» قاۋەسەتتى استارلى راستادى دەسە بولادى. راستاماعان كۇننىڭ وزىندە، ونى تولىعىمەن جوققا شىعارا المادى. ياعني، سول ارقىلى قاۋەسەتتىڭ استارىندا شىندىق جاتقانىن پوليتسيا دا، پروكۋراتۋرا دا، وزگەلەرى دە ىشتەي مويىندادى، بىراق، «ونداي قىلمىستىق توپ بولعان ەمەس» دەپ اقتالۋمەن بولدى. ال، تۋراسىن ايتقاندا – «وزدەرىن وزدەرى الداۋمەن» بولدى...

سەبەبى، سودان ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، «ايگىلى توپتى باسقاردى» دەگەن ازاماتتى ولار ۋاقىتشا قاماۋعا الدى. «ونىڭ ءتورت جىلعى بۇرىنعى «قىلمىسىنىڭ» ەندى اشىلۋىنا جاڭا دەرەكتەر پايدا بولىپتى‑مىس» دەگەن اقپارات تا تاراتتى. قوعام بولسا، «وسىدان ءتورت جىل بۇرىن پوليتسيا وسى قىلمىستى نەگە اشپادى؟» دەگەن سۇراقتى قويسا دا، ول تۋرالى ءلام‑ليم ءسوز بولعان جوق...

وسى وقيعالاردىڭ ءبارى دە جيناقتالا كەلە، ءبىزدىڭ قوعامدا كۇشتىك قۇرىلىمدارى سالاسىندا ۇلكەن پروبلەما بار ەكەنىن بىلدىرەدى. كەيىنگە كەزدە بۇكىل ەلگە تانىمال بولعان تالعار قالاسى پوليتسياسى مەن پروكۋراتۋراسى، سوتى وسى ءبىر قايعىلى وقيعا كەزدە ءوز بەدەلدەرىن ساقتاپ قالا المادى. كەرىسىنشە، ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ تاسىلدەرى بۇرىنعىسىنشا قالىپ، وزدەرىنىڭ قاۋقارسىز كۇيىن كورسەتتى. سەبەبى، ولار جاڭادان ورىن العان مىنا ءولىمدى دە ەشقانداي سوت ەكسپەرتيزانىڭ قورىتىندىسىز سۋيتسيد، ياعني، «ءوزىن ءوزى اسقان» دەپ، بولجامدى جاريالاپ جىبەردى. بۇل قوعامدا «سەزىكتى سەكىرەر» دەگەندەي جاعىمسىز پىكىردى تۋدىرۋعا سەبەپ بولدى.

بۇل جاعدايدىڭ ورىن الۋى – ەلىمىزدەگى پوليتسيا مەن وزگە قۇقىقتىق جۇيە قىزمەتىن ءفورمالدى تۇردە ەمەس، تۇبەگەيلى رەفورمالاۋ قاجەت ەكەندىگىن كورسەتۋدە. بۇل وقيعا – سوعان بەلگى بەرۋدە. ماسەلەن، العاشقى تراگەديادان كەيىن پوليتسيا قانداي ارەكەتتەر جاسادى؟ قىلمىستىق توپتىڭ مۇشەلەرىن انىقتاي وتىرىپ، ولاردىڭ سىبايلاستارى بار ەكەنىن ەسكەردى مە؟ ولار زارداپ شەككەن تاراپتى نەگە قورعاۋعا الىپ، قاجەت جاعدايدا ولارعا پسيحولوگيالىق كومەك بەرگىزبەدى...

مىنە، ەندى عانا ولار قوس ازاماتىنان ايىرىلعان اكەنى ۇستاپ الىپ، ونى پسيحولوگتارعا كورسەتىپ جاتىر دەيدى. ونىمەن قوسا، باستاپقىدا  «پوليتسياعا شابۋىل جاسادى» دەگەندى ايتتى دا، كەلەسىدە «جوق، جاساعان جوق، ول تەك پوليتسيا كولىگىنە شابۋىل جاساپ، جول قاۋپىن تۋعىزدى» دەپ قۇبىلتىپ جاتىر... وسىدان كەيىن «ءبىزدىڭ پوليتسيا بەلگىلى ءبىر جاعدايلاردا بەلگىلى ءبىر الگوريتيمەن جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگىن بىلەتىنىن، ولاردىڭ بارلىق قىزمەتى قالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيتىنىن، ولار «حالىق قىزمەتشىسى ءھام قورعانى» ەكەنىن ۇنەمى دە حالىقتىڭ وزىنە جەتكىزىپ وتىرۋى قاجەت ەدى عوي؟» دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى...

ول سۇراققا جاۋاپ بەرۋگە پوليتسيا ءازىر مە؟ جوق، ناقتىسىندا ولاي ەمەس. ولار مۇمكىندىگىنشە ءوز قىزمەتىن «جۇمباقتاۋعا» ۇمتىلادى. ال، ول «جۇمباقتىڭ» استارىندا نەندەي ماقسات جاتىر دەگەن وي – قوعامدى نەشە ءتۇرلى ويلارعا، سونىڭ ىشىندە، ولاردىڭ وزدەرى تۋرالى دا جاعىمسىز پىكىرلەرگە جەتەلەيتىنىن ۇقساق كەرەك‑تى. پوليتسيا ونى ۇعا الماي جاتىر...

Abai.kz