بۇگىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. ءماجىلىس دەپۋتاتى, «اق جول» دەمپارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ پرەزيدەنت كوتەرگەن ماسەلەلەرگە قاتىستى پىكىرىن ءبىلدىردى.

ازات پەرۋاشەۆتىڭ پىكىرىنشە، پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ وبك شارتتارىن قايتا قاراۋ تۋرالى تاپسىرماسىن «تاريحي» دەپ اتاۋعا بولادى.

«پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ بۇگىنگى ۇكىمەت وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە ەكونوميكالىق كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەردىڭ بارىنشا كەڭ اۋقىمى قوزعالدى. ناقتى ولقىلىقتاردى سىناۋمەن قاتار قول جەتكىزگەن ناتيجەلەرگە لايىقتى باعا بەرىلىپ، اۋقىمدى ىلگەرىلەۋگە سەرپىن بولعان وسى سوزدەردىڭ جالپى ءپوزيتيۆتى اۋانىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. ماسەلەن، مەملەكەت باسشىسى وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ 6% ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرگەن ينۆەستيتسيالىق شتابتىڭ جۇمىسىن اتاپ ءوتتى; ەلەكتروندىق ۇكىمەت پەن ەلەكتروندىق مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ جەتىستىكتەرىن باعالادى; 2024 جىلعى رەكوردتىق ءونىم جانە اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى تۇراقتى ءوسۋ جانە ت.ب.»، - دەيدى ءماجىلىس دەپۋتاتى.

ازات پەرۋاشەۆ پرەزيدەنت تاپسىرمالارىنىڭ ىشىندە ەڭ ماڭىزدىسى - ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ مەن شەكتەن تىس بيۋروكراتيانى جويۋ شارالارىن ايتادى.

«پرەزيدەنت تاپسىرمالارىنىڭ ىشىندە  «اق جول» دەمپارتياسى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدىسى دەپ ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ مەن شەكتەن تىس بيۋروكراتيانى جويۋ شارالارىن قابىلداۋ تالابىن اتاۋعا بولادى. اتاپ ايتقاندا، شەتەلدىك جانە وتاندىق ينۆەستورلار ءۇشىن جەڭىلدىك پەن قورعاۋ شاراسىنىڭ قوسىمشا جيىنتىعىن ۇسىنۋ.

مەملەكەت باسشىسى ىرى وندىرىستىك جوبالاردى ىسكە قوسۋدى زاڭسىز شىعارىلعان اكتيۆتەردى قايتارۋمەن ۇندەستىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. ەگەر كلەپتوكراتتاردان قايتارىلعان ميللياردتاردى تەك الەۋمەتتىك جوبالارعا عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ەكونوميكاعا ينۆەستيتسيا تۇرىندە جۇمساۋ تۋرالى ايتاتىن بولساق، بۇل ەكونوميكانىڭ وندىرىستىك قالىبىن كەڭەيتۋگە جانە بيۋدجەت كىرىستەرىن بىرجاقتى ەمەس، تۇراقتى نەگىزدە قايتا قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ماڭىزدى فاكتور بولار ەدى»، - دەيدى ازات پەرۋاشەۆ.

«اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى، سالىق شارتتارىنا قاتىستى بىلاي دەيدى:

«قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ اربىر بولاشاعى بار ورتا كاسىپورىنمەن بىرگە جۇمىس جوسپارىن جاساۋ تۋرالى باستاماسىن وتە ماڭىزدى دەپ سانايمىز. ەكونوميكا قۇرىلىمىندا، ونىڭ ىشىندە قولايلى سالىق شارتتارىن ىزدەۋ ارقىلى كاسىپورىنداردىڭ جاساندى تۇردە بولشەكتەنۋى سالدارىنان ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى كۇرت تومەندەدى. وسى ورايدا، قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدى دە، بيۋدجەتكە تيىمدىلىكتى دە دايەكتى تۇردە كورسەتىپ وتىرعان ورتا بيزنەس: ماسەلەن، جوعارعى ەسەپ پالاتاسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، كەيىنگى ءۇش جىلدا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى اراسىنداعى جەكە كاسىپكەرلەردىڭ ۇلەسى 63-تەن 82%-عا دەيىن وسسە، ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 1,3%-عا دەيىن تومەندەدى.

بۇل رەتتە ورتا بيزنەستەن تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرى جالپى ىشكى ءونىم 3%-نا دەيىن ءوستى، بۇل ورتا بيزنەستىڭ جوعارى تيىمدىلىگىن كورسەتەدى.

سوندىقتان العا قويىلعان مىندەت ەكونوميكا مەن بيۋدجەت ءۇشىن، ال ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا – ەكونوميكا قۇرىلىمىن دۇرىس وزگەرتۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىنى ءسوزسىز.

پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ ونىمدى ءبولۋ تۋرالى كەلىسىمدەردىڭ (وبك) مەرزىمىن ۇزارتقان كەزدە ولاردىڭ شارتتارىن قايتا قاراۋ تۋرالى تاپسىرماسىن، جالپى العاندا، تاريحي دەپ اتاعان دۇرىس، سەبەبى، ول تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا قازاقستان بۇلىڭعىر ءارى داۋلى شارتتارمەن شەتەلدىك ينۆەستورلاردى تارتقان كەزەڭدى اياقتاپ وتىر.

بۇل قادام - ادىلەتتىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋ عانا ەمەس، ءوز اۋماعىنداعى جەر مەن قازبا بايلىقتاردىڭ زاڭدى يەسى رەتىندەگى حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق مۇددەسىن تۇبەگەيلى ىلگەرىلەتۋ»، - دەدى.

ازات تۇرلىبەكۇلىنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى پرەزيدەنت تاپسىرلامالارىنىڭ بىرقاتارى «اق جول» دەپۋتاتتارىنىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان شارۋالار.

«اق جول» فراكتسياسى 2022 جىلعى 22 ماۋسىمدا كونستيتۋتسيا بويىنشا رەفەرەندۋم ءوتىپ، جەر مەن جەر قويناۋى حالىققا تيەسىلى ەكەندىگى تۋرالى نورما ەنگىزىلگەننەن كەيىن بىردەن ۇكىمەتكە وبك شارتتارىن اشۋ جانە قايتا قاراۋ قاجەتتىگى تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعانىن ەسكە سالۋ قاجەت دەپ سانايمىن.

ودان كەيىن دە ءبىز بۇل تاقىرىپقا بىرنەشە رەت ورالدىق، سونىڭ ىشىندە جەمقور شەنەۋنىكتەردىڭ زاڭسىز اكتيۆتەرىن قايتارۋ ماسەلەسى اياسىندا، الايدا، ۇكىمەت، ءتىپتى كونستيتۋتسيالىق سوت بۇل ۇسىنىستان ۇنەمى باس تارتىپ كەلدى. بۇگىن بۇل سەڭ قوزعالدى»، - دەيدى.

ءماجىلىس دەپۋتاتىنىڭ پىكىرىنشە، ۇكiمەتكە تاريف ساياساتىنىڭ جاڭا ستاندارتىن ازiرلەۋ جونiندەگi تاپسىرمالاردىڭ ەكونوميكانى ىرىقتاندىرۋ باعىتىنا قيسىندى تۇردە سايكەس كەلەدى.

«مەملەكەت جەتىمدەر مەن كەدەيلەردى قولداۋى كەرەك، بىراق جالپى قوعام نارىقتىق ەكونوميكادا ءومىر ءسۇرۋى قاجەت. پرەزيدەنتتىڭ رەسۋرستاردى، ونىڭ ىشىندە سۋدى ۇنەمدەپ تۇتىنۋ مادەنيەتىن اتاپ ءوتۋى كەزدەيسوق ەمەس.

ق.توقاەۆ تالاپتارىنىڭ ماڭىزدى شەگى – تسيفرلىق قۇرالدار مەن جاساندى ينتەللەكتتى كەڭىنەن قولدانۋ. مۇنداي مىندەتتەر قۇرىلىس، لوگيستيكا، ۇلتتىق كومپانيالار، مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ت.ب. سالالار بويىنشا قويىلدى. مەملەكەت باسشىسى وقيعالاردى بولجاپ وتىرعانداي كورىنۋى مۇمكىن، بىراق ونىڭ ءرولى دە سوندا – قازاقستاندى جالپى وركەنيەتتىك ۇدەرىستەرگە تارتۋ، مەملەكەتتىك اپپارات پەن بيزنەستى وزىق ۇلگىلەر مەن تەحنولوگيالارعا باعىتتاۋ.

ەكىنشى اەس سالۋ جانە اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋدىڭ ۇزاق مەرزىمدى جوسپارىن ازىرلەۋ تۋرالى ۇسىنىسقا كەلەتىن بولساق، اەس رەفەرەندۋمىنا دايىندىق كەزەڭىندە وتاندىق ونەركاسىپشىلەرمەن ەنەرگيا تاپشىلىعى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ مەن كوپتەگەن كەزدەسۋ بۇل سالانى جەكە نىسان رەتىندە ەمەس، تۇتاس سالا رەتىندە دامىتۋ قاجەتتىلىگىن كورسەتكەنىن راستايمىن. اتالمىش تاپسىرما ءبىرىنشى اەس قۇرىلىسىن باسىپ وزعانىمەن، بۇل ۋاقىت پەن تەحنولوگيانىڭ تالابى»، - دەدى ازات پەرۋاشەۆ.

پرەزيدەنتتىڭ ۇكىمەتكە بەرگەن سالىق ساياساتى مەن ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋ تۋرالى ناقتى تاپسىرمالارىن ۋاقىت تالابىنا ساي ەكەنىن ايتقان ءماجىلىس دەپۋتاتى اتالمىش ماسەلەلەردى پارلامەنت قابىرعاسىندا «اق جول» دەپۋتاتتارىنىڭ ۇنەمى كوتەرىپ كەلە جاتقانىنا توقتالدى.

«پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ سالىق جانە بيۋدجەت سالاسىنداعى جاعدايعا، سونداي-اق مەملەكەتتىك ورگاندار وزدەرىنىڭ بيۋدجەتتىك ەرەجەلەرى مەن كوۆەنانتتارىن (اتاپ ايتقاندا، ۇلتتىق قوردان قارجى الۋ جانە  سىرتقى قارىزداردى تارتۋ) جۇيەلى تۇردە بۇزاتىن بيۋدجەتتىك ءتارتىپتىڭ تومەندىگى تۋرالى الاڭداۋشىلىعىن تولىق قولدايمىز، «اق جول» فراكتسياسى بيۋدجەتتى قاراۋ كەزىندە بۇعان ۇنەمى نازار اۋدارادى.

ءدال وسى بۇزۋشىلىقتار ءبىزدىڭ ۇكىمەتتىڭ ەسەپتەرىمەن جانە جوبالارىنا كەلىسپەۋىمىزگە ءجيى سەبەپ بولادى.

بۇل سالانى تارتىپكە كەلتىرىپ، پرەزيدەنت تالاپ ەتىپ وتىرعان بيۋدجەتتىك ءتارتىپتى قاتاڭ ساقتاۋ مەملەكەت قارجىسىن ۇتىمدى جۇمساپ، بيۋدجەت تاپشىلىعىن ەڭسەرۋگە الىپ كەلۋى ءتيىس.

سونداي-اق، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ينفلياتسيانى تەجەۋدىڭ ەسكىرگەن ءادىسىن، ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانكتىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىن تىعىز ۇيلەستىرۋ قاجەتتىگىنە قاتىستى پىكىرىنە دە كەلىسەمىز. «اق جول» فراكتسياسى وسىنداي ىقپالداستىق تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋالدى تۋرا ءبىر اپتا بۇرىن جولداعان.

كاسىپكەرلىكتى قولداۋ شارالارىنىڭ ىشىندە قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ەكونوميكانىڭ درايۆەرلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندەگى شىنايى سەكتوردى نەسيەلەندىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. بۇل رەتتە ول ماسەلەنىڭ نەگىزگى كەدەرگىسى – كەپىلزاتتىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن دە اتاپ ءوتتى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ بانكتەردىڭ، كورپوراتسيالاردىڭ، ورتالىق جانە جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارىنىڭ جىل سايىنعى جارنالارى ەسەبىنەن نەسيەلەردى كەپىلدەندىرۋ قۇرالدارىن كەڭەيتۋ، سونداي-اق، كەپىلدىك قورىن قۇرۋ جونىندەگى باستاماسى وتە قىزىق. اۋىل شارۋاشىلىعىندا نەسيەلىك سەرىكتەستىكتەردىڭ تاجىريبەسى بار، ونىڭ كەيبىرى ونشا تابىستى ەمەس. ەكىنشى جاعىنان، جەرگىلىكتى اكىمدىكتەردىڭ قاتىسۋىمەن «دامۋ» قورى ارقىلى نەسيەگە كەپىلدىك بەرۋ، كەرىسىنشە، جاقسى ناتيجە كورسەتتى.

مەملەكەت باسشىسى جاندى جەرى مەن ونى شەشۋ جولدارىن كورسەتتى. ونى مۇقيات پىسىقتاۋ قاجەت، ەگەر ءساتتى بولسا، ەكونوميكاعا ينۆەستيتسيالاۋداعى تاعى ءبىر جۇيەلى كەدەرگى كەميدى;

سونداي-اق، ۇكىمەتتىڭ ققس-تى 20%-عا دەيىن كوتەرۋ جانە ققس قولدانۋ شەگىن جىلىنا 78-دەن 15 ملن.تەڭگەگە دەيىن تومەندەتۋ تۋرالى ۇسىنىسىن دا ەلەمەي وتۋگە بولمايدى. وتاندىق ونەركاسىپشىلەر مەن وندىرۋشىلەردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن «اق جول» فراكتسياسى بۇل ۇسىنىسپەن داۋلاساتىنى ءسوزسىز.

پرەزيدەنت ق.توقاەۆ «ۇلتتىق قوردان ترانسفەرتتەردى قىسقارتۋ جانە ونىڭ جيناقتاۋ فۋنكتسياسىن كۇشەيتۋ» بويىنشا باسىم مىندەتتەردى بەلگىلەي وتىرىپ، سالىق رەفورماسى قاجەتتىگىن قولدادى. سونداي-اق، 2024 جىلدىڭ 7 اقپانىندا وتكەن ۇكىمەتتىڭ وتىرىسىندا ول «قازاقستاندا باسقاشا مانگە يە بولعان ققس-تىڭ ءوزىن رەفورمالاۋ قاجەت» دەپ ايتقان ەدى.

سوندىقتان، ققس بويىنشا پىكىرتالاس سالىق رەفورماسىنىڭ بارلىق نەگىزگى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋعا باستاۋ بەرۋى كەرەك دەپ ويلايمىن»، - دەدى ازات تۇرلىبەكۇلى.

Abai.kz