عالىم: تۇبىمىزگە ورالۋ جولى – ياساۋي تاعىلىمى!
تۇركىستان تورىندە ءوتىپ جاتقان حالىقارالىق سيمپوزيۋم - تەك عىلىمي جيىن ەمەس، بۇكىل تۇركى دۇنيەسىنىڭ رۋحاني تۇتاستىعىن ايقىنداۋعا باعىتتالعان ىرگەلى شارا.
بۇل باستاما – مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن جۇزەگە اسىپ وتىر. پرەزيدەنت اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءۇشىنشى وتىرىسىندا: «قوجا احمەت ياساۋي مۇرالارىن تەرەڭ زەردەلەپ، دارىپتەۋگە دە ايرىقشا نازار اۋدارعان ءجون. بۇل ماسەلە بويىنشا ەڭ اۋەلى ءوز ەلىمىزدىڭ جانە شەتەلدىڭ عالىمدارىن شاقىرىپ، ارنايى سيمپوزيۋم وتكىزۋ قاجەت»، – دەپ اتاپ وتكەن ەدى.
سودان بەرى قولعا الىنعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە، بۇگىندە تۇركىستاندا «زامان مەن مادەنيەت ديالوگىنداعى ياساۋي مۇراسى: گۋمانيستىك باعىت-باعدار مەن زاماناۋي سىن-قاتەرلەر» اتتى حالىقارالىق سيمپوزيۋم ءوز جۇمىسىن باستادى. اۋقىمدى شاراعا گەرمانيا، ءۇندىستان، يران، يتاليا، رەسەي، قىرعىزستان، تۇركيا، وزبەكستان، جاپونيا سياقتى الەمنىڭ 14 ەلىنەن 100-گە جۋىق بەلگىلى عالىم جينالىپ وتىر. بۇل – ياساۋي مۇراسىنىڭ الەمدىك دەڭگەيدە زەرتتەلىپ، تانىلىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى.
ءتۇبى ياساۋي تاعىلىمىنا كەلىپ تىرەلەدى
ءدىنتانۋشى مۇحيتدين يسانىڭ ايتۋىنشا، قوجا احمەت ياساۋي مۇراسى – تەك ءدىني ماتىندەر جيىنتىعى ەمەس، تۇتاس ءبىر رۋحاني ءىلىم. ول قازاق حالقىنىڭ قالىپتاسۋىندا، التىن وردا داۋىرىندەگى قوعامدىق كوزقاراستاردا، قازاق حاندىعىنىڭ يدەيالىق نەگىزدەرىندە تەرەڭ ءىز قالدىرعان.
«سول داۋىردەگى ءياساۋيدىڭ شاكىرتتەرى، ياعني زامانىنىڭ عۇلامالارى التىن وردادا دا، كەيىن قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىندا دا رۋحاني تىرەك بولا ءبىلدى. بۇل – عىلىمي دا، تاريحي دا شىندىق. موڭكە بي سىندى بابالارىمىزدىڭ مۇرالارىنا كوز جۇگىرتسەك، ءتۇبى ياساۋي تاعىلىمىنا كەلىپ تىرەلەدى»، – دەيدى عالىم.
وسى تۇستا ياساۋي ءىلىمى تەك قازاقتىڭ ىشكى رۋحاني جۇيەسىن ەمەس، بۇكىل تۇركى دۇنيەسىنىڭ تانىمىنا ىقپال ەتكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. تۇركياداعى وسمان يمپەرياسىنىڭ دا ىرگەسىندە ياساۋي جولىنىڭ رۋحى جاتقانىن عىلىمي زەرتتەۋلەر راستايدى.
ءدىنتانۋشى-عالىمنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى تاڭدا تۇركى الەمىنىڭ ورتاق ينتەگراتسيالىق يدەياسى سانالاتىن تۇران تۇتاستىعى دا ءدال وسى ياساۋي مۇراسىنان باستاۋ الۋى كەرەك.
«ياساۋي ءىلىمى – تۇركى دۇنيەسىنىڭ جۇرەگىن بىرىكتىرەتىن التىن كوپىر. بۇل تەك تاريحي-رۋحاني ساباقتاستىق ەمەس، قازىرگى زامانعى ساياسي-مادەني ارالاس-قۇرالاستىقتىڭ دا نەگىزى تۇركىستان – تۇركى حالىقتارىنىڭ رۋحاني استاناسى. وسى ۇعىمدى ناقتى ىسپەن بەكەمدەۋ ءۇشىن ياساۋي مۇراسىن زەرتتەۋ – اسا ماڭىزدى»، - دەيدى مۇحيتدين يسا.
شىنىندا دا، سيمپوزيۋم وسى باعىتتا ناقتى قادام بولىپ وتىر. عالىمداردىڭ ورتاق باسقوسۋى، تاجىريبە الماسۋى – تۇركى ينتەگراتسياسىن تەك ساياسات پەن ەكونوميكادا عانا ەمەس، رۋحانيات پەن بىلىمدە دە تەرەڭدەتۋ مۇمكىندىگى.
«ياساۋي ءىلىمىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى – رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ تىرەگى»
عالىم ءوز سوزىندە ياساۋي مۇراسىنىڭ ءالى دە تولىققاندى زەردەلەنبەي كەلە جاتقانىن ايتتى. قوعامدا ونىڭ رۋحاني الەۋەتى تۋرالى ءجيى ايتىلعانىمەن، ناقتى عىلىمي ىستەر از.
«قوجا احمەت ياساۋي ءىلىمى قانشا ايتىلىپ جۇرسە دە، بۇگىنگى تاڭدا ءبىر شەتتە قالىپ قويىپ جاتىر. سول سەبەپتى ءبىز كوپ نارسەدەن – ءتىپتى الەمدىك دەڭگەيدەن دە – ارتتا قالىپ وتىرمىز. نەگە؟ ويتكەنى ءبىز ءوز تۇبىمىزگە ورالماي جاتىرمىز»، – دەپ اشىق پىكىر ءبىلدىردى ول.
بۇل وي مەملەكەت باسشىسى كوتەرىپ جۇرگەن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قايتا تانۋ باعىتىمەن ۇندەس. ياساۋي مۇراسىن تەك عىلىمي زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە ەمەس، قوعام دامۋىنىڭ رۋحاني تەمىرقازىعىنا اينالدىرۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى مىندەتى ەكەنى داۋسىز.
بۇل سيمپوزيۋم – ياساۋي مۇراسىنىڭ قايتا وركەندەۋىنە جول اشادى
مۇحيتدين يسا اتاپ وتكەندەي، تۇركىستاندا ءوتىپ جاتقان حالىقارالىق عىلىمي جيىن – ياساۋي مۇراسىن جانداندىرۋعا ۇلكەن سەرپىن بەرەدى. ول پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بۇل باعىتتاعى ۇستانىمىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى:
پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ياساۋي مۇراسىن كوتەرۋى – بۇگىنگى تاڭدا وتە وزەكتى، نەگىزگى ماسەلەنىڭ بىرىنە اينالدى. بۇل كونفەرەنتسيا ياساۋي ءىلىمىنىڭ قايتا وركەندەۋىنە، قانات جايۋىنا ناقتى سەبەپ بولادى دەپ سەنەمىن»، – دەيدى ول.
ايتا كەتەلىك، قوجا احمەت ياساۋي – تەك تاريحي تۇلعا عانا ەمەس، بۇگىنگى رۋحاني تىرەگىمىز. ونىڭ ءىلىمى – تۇركى حالىقتارىنىڭ ورتاق جاۋھارى، مادەني ۇندەستىكتىڭ ىرگەتاسى. تۇركىستاندا ءوتىپ جاتقان حالىقارالىق سيمپوزيۋم وسى مۇرانى جاڭا بيىككە كوتەرىپ، تۇركى رۋحانياتىنىڭ تۇعىرىن نىقتاۋعا باعىتتالعان تاعىلىمدى ءىس-شارا بولىپ تابىلادى.
مەرۋەرت رايىم
Abai.kz
