پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ 2023 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قاتىستى زاڭدارعا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى مىندەتتەگەن بولاتىن. مەملەكەت باسشىسى قىلمىستىق زاڭنامانى قاتايتىپ، وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى كۇرەس جونىندەگى مامانداندىرىلعان بولىمشە قۇرۋدى تاپسىردى.

2024 جىلى 3 قاڭتاردا بەرگەن سۇحباتىندا قاسىم-جومارت توقاەۆ وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋدى قولدايتىنىن تىلگە تيەك ەتتى.

مەملەكەت باسشىسى اتالعان سۇحباتىندا «سونىمەن قاتار، ەگەر قوعامدا اگرەسسيا مەن زورلىق-زومبىلىقتىڭ كەز كەلگەن تۇرىنە تولىقتاي قارسى تۇرۋ، "نولدىك توزىمدىلىك" بولماسا، كەز كەلگەن زاڭنامالىق وزگەرىستەر ءتيىمدى بولمايتىنىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى... ءبىز دەسترۋكتيۆتى، قوعامعا قارسى مىنەز-قۇلىقتى اقتايتىن كەز كەلگەن ارەكەتكە بىرلەسىپ قارسى تۇرۋعا، قۇقىقتىق نيگيليزمگە قارسى كۇرەسۋگە ءتيىسپىز. زاڭسىزدىق پەن قاتىگەزدىككە قارسى شەشىمدى جانە ءبىراۋىزدان ارەكەت ەتۋ كەرەك. ءبىز قوعام رەتىندە نورمالار مەن ەرەجەلەردىڭ كەز كەلگەن بۇزىلۋىن، جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى قۇرمەتتەمەۋدى جوققا شىعارۋىمىز كەرەك»، - دەپ مالىمدەدى.

ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ايەلدەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى جانە بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىنە ارقاشان باسىم نازار اۋدارىپ كەلەدى. ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءۇشىنشى وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتى ىمىراسىز كۇرەس جۇرگىزۋ قاجەت الەۋمەتتىك كەمشىلىكتەردىڭ ءبىرى رەتىندە ءسوز ەتىپ، قوعام نازارىنا ۇسىندى. قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ باستاماسىمەن 2019 جىلدان باستاپ ايەلدەر مەن بالالارعا جىنىستىق تيىسپەۋشىلىككە، ادام ساۋداسىنا قارسى قىلمىستار ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك كۇشەيتىلدى. ءىىم قۇرىلىمىندا ايەلدەردى زورلىق-زومبىلىقتان قورعاۋ جونىندەگى ارنايى بولىمشەلەر قۇرىلدى.

زاڭ ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن ساقتاۋعا باعىتتالعان. ونىڭ قابىلدانۋىمەن ايەلدەر مەن بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىقتىڭ كەز كەلگەن كورىنىستەرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى قاتاڭداتاتىن نورمالار ەنگىزىلدى. ول وتباسىلىق-تۇرمىستىق قاتىناستار سالاسىنداعى ۇرىپ-سوعۋدى جانە ءتىپتى دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋدى كريمينالدايدى. ياعني، زاڭ ايەلدەر مەن بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىققا بايلانىستى كەز كەلگەن ارەكەتتى جاساعان ادامداردىڭ جاساعان قىلمىسى ءۇشىن تولىق جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتىلۋ مۇمكىندىگىن جوققا شىعارادى. مىسالى، بۇرىن ۇرىپ-سوققانى ءۇشىن تەك ءبىرىنشى رەت جازباشا ەسكەرتۋ قاراستىرىلعان.

ەكىنشى رەت قول كوتەرسە، 10 تاۋلىككە اكىمشىلىك قاماۋعا الۋ قاۋپى ءتونىپ تۇر. ەگەر ءبىر جىل ىشىندە ۇرىپ-سوعۋ قايتالانسا، وندا قاماۋعا الۋ 20 تاۋلىككە سوزىلادى. دەنساۋلىققا جەڭىل زيان كەلتىرگەنى ءۇشىن ءبىرىنشى رەت ەسكەرتۋ نە 15 تاۋلىككە قاماۋعا الىناتىن بولدى.

بۇرىن بۇل رەتتە جىلىنا ءبىر رەت تاراپتاردىڭ تاتۋلاسۋىنا رۇقسات ەتىلسە، ەندى جاڭا زاڭ بويىنشا ايەلدەر مەن بالالارعا بىرنەشە رەت ۇرىپ-سوعۋ جانە دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرۋ كەزىندە تاتۋلاسۋ كوزدەلمەگەن. «اۋرۋىن جاسىرعان ادام ارام ولەدى» دەگەن ماقال بار. ءبىز بۇل قوعامدىق اۋرۋدى جاسىرماي، ول تۋرالى اشىق ايتۋعا ءتيىسپىز. ءبىزدىڭ ازاماتتار وزدەرىن ۇيدەن تىس جەرلەردە دە قاۋىپسىز سەزىنۋلەرى كەرەك. زاڭ مەن ءتارتىپ قاتاڭ ساقتالۋى ءتيىس. بىزگە قوعامعا قاۋىپ توندىرەتىن كەسەلدەرمەن بىرىگىپ كۇرەسۋ قاجەت.

كەڭ اۋقىمدا اۋىز تولتىرا ءسوز ەتەتىن بولساق، بۇل زاڭ ءاربىر بالا مەن ايەل ءۇشىن جەڭىس! 2024 جىلى  مەملەكەت باسشىسى ايەلدەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى جانە بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان زاڭدارعا قول قويدى. ءاربىر تۇزەتۋدى زورلىق-زومبىلىق سالدارىنان قازا تاپقان بالا مەن ايەلدىڭ ەسىمىمەن اتاۋعا بولادى. بالالىق شاق باقىتتى ءارى قاۋىپسىز بولۋى ءتيىس. بۇل زاڭ - وسى ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋعا جاسالعان ۇلكەن قادام بولىپ تابىلادى.

زاڭ پرەزيدەنتتىڭ 2023 جىلعى قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا كورسەتىلگەن بالالار مەن ايەلدەردى قورعاۋ جونىندەگى قاعيداتتى ۇستانىمىنىڭ ارقاسىندا قابىلداندى. زاڭ جوباسىمەن جۇمىس 2023 جىلعى ماۋسىمدا مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىمەن بىرلەسىپ، مەملەكەتتىك كەڭەسشىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن، ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەلەرىنىڭ، ۇلتتىق كوميسسيانىڭ، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدىڭ، ساراپشىلاردىڭ جانە ۇەۇ-نىڭ قاتىسۋىمەن باستالدى.

زاڭدا وتباسىلارعا، بالالارعا كومەك كورسەتۋ ينفراقۇرىلىمىن، الدىن الۋ قۇرالدارىن قۇرۋعا، سونداي-اق بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىقتىڭ بارلىق تۇرلەرى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋعا، زورلىق-زومبىلىقتى قىلمىس دەپ باعالاۋعا باعىتتالعان 70-تەن استام تۇزەتۋ بار. زاڭ جوباسىمەن جۇمىس ۇەۇ ۇسىنىستارىن، كۇش-جىگەرىن، قۇقىق قورعاۋشىلاردى، قوعام قايراتكەرلەرىن بىرىكتىردى جانە ولاردىڭ ارقايسىسىنىڭ ەسكەرتپەسى مەن تۇزەتۋلەرى قاپەرگە الىندى.

زاڭ قابىلدانار الىندا مەملەكەت باسشىسى:

«مۇنداي قىلمىستاردىڭ الدىن الىپ، جولىن كەسۋ ءۇشىن مەنىڭ تاپسىرماممەن ناقتى شارالار قابىلدانۋدا. ايەلدەر مەن بالالارعا جاسالعان زورلىق-زومبىلىققا قاتىستى قىلمىستاردى تەرگەۋمەن ايەل تەرگەۋشىلەر اينالىساتىن بولدى. سونداي-اق ىشكى ىستەر ورگاندارىندا ايەلدەردى زورلىق-زومبىلىقتان قورعاۋمەن شۇعىلداناتىن مامانداردىڭ شتاتى قالپىنا كەلتىرىلىپ، ولاردىڭ قۇزىرەتى كۇشەيتىلدى»-دەگەن بولاتىن.

ەندى قابىلدانعان زاڭ انا مەن بالانىڭ مۇددەسى مەن قۇقىعىن مولىنان قورعايتىن بولدى.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz