قازاقستاندا ەكسپورتتالاتىن IT-قىزمەتتەردىڭ كولەمى سەنىمدى تۇردە ارتىپ كەلەدى: 2024 جىلدىڭ توعىز ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ول شامامەن $471 ملن-عا جەتىپ، وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 26%-عا ءوستى.

مەملەكەت 2026 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىشتى $1 ملرد كولەمىنە جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىر. 2024 جىلى ولاردىڭ جالپى تابىسى 620 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە 227 ملرد تەڭگەسى ($430 ملن) — ەكسپورتتىق ءتۇسىم. گەوگرافياسى بۇگىندە 90-نان استام ەلدى قامتيدى.

الايدا تەك ينفراقۇرىمنىڭ بولۋى جەتكىلىكسىز. ەلگە جاھاندىق نارىقتا باسەكەگە قابىلەتتى ونىمدەر جاساي الاتىن جوعارى بىلىكتى ماماندار قاجەت. سوندىقتان IT ءبىلىم بەرۋ قوسىمشا باعىت ەمەس، كەرىسىنشە ەكسپورتتىق ءوسىمنىڭ نەگىزگى فاكتورى بولىپ وتىر. سالانىڭ دامۋىنا ءبىلىمنىڭ قانشالىقتى ىقپال ەتەتىنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ءبىز قازىرگى زامانعى IT يندۋسترياسىنا ماماندار دايارلايتىن IT STEP Academy («شاگ كومپيۋتەرلىك اكادەمياسى») HR ءبولىمىنىڭ باسشىسى ماريا يوسيفيديمەن سۇحباتتاستىق.

نەلىكتەن IT-قىزمەتتەر ەكسپورتى قازاقستان ءۇشىن باسىم باعىتقا اينالدى

سوڭعى ەكى جىلدا قازاقستاننىڭ جاھاندىق نارىقتاعى بەينەسى ايتارلىقتاي وزگەردى: جەرگىلىكتى كوماندالار ەندى «وڭىرلىك مەردىگەر» رەتىندە ەمەس، تولىققاندى حالىقارالىق ويىنشى رەتىندە قابىلدانۋدا. ستارتاپتار الەمدىك اكسەلەراتورلارعا قاتىسىپ، وزگە ەلدەرگە شىعۋدا، ال قازاقستاندىق كومپانيالار شەتەلدىك كەلىسىمشارتتار ءۇشىن باسەكەگە تۇسە الاتىن دەڭگەيگە جەتتى.

ماريا ءيوسيفيديدىڭ ايتۋىنشا، بۇل وزگەرىسكە ەكى نەگىزگى فاكتور ىقپال ەتىپ وتىر: ازىرلەمەگە تۇراقتى سۇرانىس جانە كادرلىق بازانىڭ كەڭەيۋى. «كومپانيا شەتەلدىك نارىققا شىققاندا، ساپاعا قويىلاتىن تالاپتار كۇرت جوعارىلايدى. وسى ساتتە مامانداردىڭ دايىندىق دەڭگەيى شەشۋشى ءرول اتقارادى» - دەيدى ول.

قازاقستانعا حالىقارالىق كوماندالاردىڭ كەلۋى باسەكەلەستىكتى كۇشەيتىپ، جۇمىس ستاندارتتارىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەردى. ەلدە جاھاندىق تاجىريبەنى، پروتسەستەر مەن جۇمىس مادەنيەتىن ەنگىزەتىن كوماندالار پايدا بولدى — بۇل ءوز كەزەگىندە ەكوجۇيەنىڭ دامۋىن جەدەلدەتەدى.

وسىلايشا، IT-قىزمەتتەر ەكسپورتى ۋاقىتشا قۇبىلىس ەمەس، ۇزاق مەرزىمدى ترەند ەكەنىن ناقتى كورسەتتى. ونىڭ تۇراقتى ءوسۋى جاڭا ماماندار لەگىنە تىكەلەي بايلانىستى، ال جاڭا كادرلاردى دايىنداۋدا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى باستى ءرول اتقارادى.

IT-ءبىلىم بەرۋ ەلدىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىنە قالاي اسەر ەتەدى

جاھاندىق نارىقتا سەنىمدى ورىن الۋ ءۇشىن قازاقستانعا حالىقارالىق تالاپتارمەن جۇمىس ىستەي الاتىن ماماندار قاجەت: ماماندار ءتيىمدى كوممۋنيكاتسيا جۇرگىزە الۋى، تاپسىرمالاردى دۇرىس قۇجاتتاي ءبىلۋى، كوماندالىق ءوزارا ارەكەتتەسۋدى ءتۇسىنۋى ءتيىس.

«تەحنيكالىق ءبىلىم جەتكىلىكسىز. حالىقارالىق كليەنت ماماننىڭ ءتارتىبىن، قارىم-قاتىناس جاساۋ قابىلەتىن جانە جۇمىس ساپاسىن باعالايدى. مۇنداي داعدىلاردى ستۋدەنتتەرگە وقۋ كەزەڭىندە قالىپتاستىرۋ قاجەت»، — دەپ اتاپ وتەدى ماريا يوسيفيدي.

2021 جىلدان بەرى 114 مىڭنان استام مامان دايارلاندى، ونىڭ 33 مىڭى — تەك 2024 جىلى دايىندىقتان ءوتتى. TechOrda باعدارلاماسى سۇرانىسقا يە باعىتتار بويىنشا وقىتۋدى جەدەلدەتۋگە كومەكتەسەدى، ال تۇلەكتەردىڭ شامامەن 90%-ىنىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى -  نارىقتاعى جوعارى سۇرانىستى كورسەتەدى.

دەگەنمەن ەكسپورتقا باعدارلانعان كومپانيالار ءۇشىن تاجىريبەنىڭ تەرەڭدىگى اسا ماڭىزدى. اقش، ەۋروپا جانە تاياۋ شىعىس نارىقتارىمەن جۇمىس ىستەيتىن كوپتەگەن قازاقستاندىق كومپانيالار جاڭا مامانداردىڭ حالىقارالىق پروتسەستەرمەن جۇمىس تاجىريبەسىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىنە ءجيى كەزىگەدى. ستۋدەنتتەردىڭ پراكتيكالىق بريفينگتەر كەزىندە جۇمىس ىستەۋى، كوماندالىق جوبالارعا قاتىسۋى جانە تاپسىرىس بەرۋشىمەن تىكەلەي قارىم-قاتىناس ورناتۋى — بۇل الشاقتىقتى ازايتۋدىڭ ءتيىمدى جولى.

قازىرگى IT-ءبىلىم بەرۋ ەكسپورتپەن تىكەلەي ۇشتاسۋدا

ەكسپورتتىڭ ءوسۋى تىكەلەي جاڭا مامانداردىڭ دايىندىق ساپاسىنا تاۋەلدى. ەلدە حالىقارالىق ستاندارتتارعا باعىتتالعان باعدارلامالار سانى ارتىپ كەلەدى.

TechOrda باعدارلاماسى ازىرلەمە، تەستىلەۋ، اناليتيكا، ديزاين جانە كيبەرقاۋىپسىزدىك باعىتتارىندا پراكتيكالىق دايىندىقتى كۇشەيتىپ جاتىر. ماريا يوسيفيدي بۇل تۋرالى: «ستۋدەنت شىنايى ومىردەگى تاپسىرمالارمەن جۇمىس ىستەگەندە، ول جۇمىس پروتسەسىنە تەزىرەك ەنىپ، كومپانياعا العاشقى اپتالاردان باستاپ پايدا اكەلەدى» - دەيدى.

ەكسپورتتىڭ وسۋىنە كەدەرگى جاسايتىن فاكتورلار مەن ەڭسەرىلۋى ءتيىس شەكتەۋلەر

نەگىزگى قيىندىق — ستاندارتتارداعى ايىرماشىلىق. حالىقارالىق تاپسىرىس بەرۋشىلەر جوعارى ءتارتىپتى، ساپالى كودتى، ساۋاتتى جاسالعان قۇجاتتامانى جانە جەتىك مەڭگەرىلگەن اعىلشىن ءتىلىن تالاپ ەتەدى. جاس ماماندار كوبىنە تاجىريبە مەن كوممۋنيكاتسيالىق داعدىلاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنە تاپ بولادى.

ماريا يوسيفيدي اتاپ وتكەندەي: «كوپتەگەن ماماندار قۇرالداردى بىلەدى، بىراق جۇمىستىڭ قۇرىلىمىن دۇرىس تۇسىنبەيدى. تاپسىرمالاردى تالقىلاۋ، شەشىمدى قۇجاتتاۋ داعدىلارىن الدىن الا قالىپتاستىرۋ وتە ماڭىزدى».

ەكىنشى ماسەلە — تاجىريبەلى كادرلاردىڭ تاپشىلىعى. جاڭا ماماندار كوپ بولعانىمەن، كۇردەلى حالىقارالىق جوبالاردى باسقارا الاتىن جوعارى دەڭگەيلى ساراپشىلار جەتكىلىكسىز، بۇل دا ەكسپورتتىڭ ءوسۋىن تەجەيتىن فاكتور بولىپ تابىلادى.

ءۇشىنشى توسقاۋىل — كوممەرتسيالاندىرۋ مادەنيەتىنىڭ قالىپتاسپاۋى: ءونىمدى قاپتاي ءبىلۋ، ونى دۇرىس تانىستىرۋ، كليەنت نەمەسە ينۆەستور تابۋ قابىلەتى - سىرتقى نارىققا شىعۋدىڭ ماڭىزدى بولىگى.

وسى ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن شەشۋگە بولادى: تاجىريبەنى كۇشەيتۋ، اعىلشىن ءتىلىن جەتىلدىرۋ، ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارى مەن كومپانيالار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ. ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، IT ەكسپورتى — بۇل تەك تەحنولوگيا عانا ەمەس، كاسىبي مادەنيەتتىڭ دە كورىنىسى.

قازاقستاننىڭ تسيفرلىق شەشىمدەردىڭ جەتەكشى جەتكىزۋشىسىنە اينالۋى ءۇشىن نە قاجەت

تۇراقتى ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءۇش نەگىزگى تىرەك قاجەت:

1. حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي دايىندالعان مىقتى ماماندار;
2. مامانداردىڭ ءوز داعدىلارىن قولدانا الۋى ءۇشىن جەتكىلىكتى جوبالار سانى;
3. تەوريانى عانا ەمەس، پراكتيكا مەن كاسىبي داعدىلاردى دا ۇيرەتەتىن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى.

قازاقستان قازىردىڭ وزىندە وسى باعىتتا قادام جاساپ كەلەدى: حالىقارالىق حابتار، تسيفرلىق كوشپەندىلەر باعدارلاماسى، ستارتاپتاردىڭ ءوسۋى، جەكە اكادەميالار ارقىلى وقىتۋ ەكوجۇيەنى ايتارلىقتاي كۇشەيتتى.

ماريا ءيوسيفيديدىڭ ايتۋىنشا، IT ەكسپورتى — بۇل ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋدىڭ جانە ۆاليۋتالىق ءتۇسىم تارتۋدىڭ ماڭىزدى مۇمكىندىگى. ەلىمىزدە «مەكتەپ — كوللەدج/جوو — اكادەميالار — جوبالار» تىزبەگى نەعۇرلىم ەرتەرەك قالىپتاسسا، قازاقستاننىڭ تسيفرلىق شەشىمدەر جەتكىزۋشىسى رەتىندە ورنىعۋى دا سوعۇرلىم جىلدام جۇزەگە اسادى.

Abai.kz