كەشە مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتىندا حالىقارالىق  "تاعىلىم» مادەني- ينتەللەكتۋالدىق كلۋبىنىڭ ءبىرىنشى ءماجىلىسى بولىپ ءوتتى. ءماجىلىس جاھاندانۋ پروتسەسستەرىنىڭ قازاقتىڭ ءداتۇرلى مادەنيەتىنە اسەرى دەگەن اڭگىمەگە قاتىستى ءوربىدى.

مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ەرلان سايروۆ:

- ايماقتاردىڭ مادەني-تاريحي پوتەنتسيالىن جوعارىلاتۋ كەرەك. وسى تۇرعىدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جۇمىسى ءبىزدى قۋانتىپ وتىر. جاقىندا وبلىس باسشىلىعى تۇركىستانداعى احمەت ياسساۋي كەسەنەسىنە احمەت ياسساۋي اۋليەنىڭ حالىقتى بىرلىككە، شاقىرعان حيكمەتتەرى جازىلعان گرانيت تاقتالارىن ورناتقان. وسى ءبىر سىرت كوزگە قاراعاندا كىشكەنتاي عانا قادام - ەلىمىزدىڭ مادەنيەتىن، تاريحىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن جاسالعان ۇلكەن قادام. جاقىن ارادا ياسساۋي كەسەنەسى جانىندا ەتنوپارك سالىنباق. بۇل تۇركىستاندا مادەنيەت يندۋسترياسىن جاساۋ جونىندەگى ەلباسى تاپسىرماسىن ورىنداۋدان شىعىپ وتىرعان جۇمىس.     شىمكەنت ءوڭىرى - تۇرك الەمىنىڭ مادەنيەت وشاعى. ءبىز  مادەنيەتكە قاتىستى بارلىق ءىس-شارا ءۇشىن اسا قۋانىشتىمىز، - دەدى.

قازاقتا «ەل بولدىق، ەڭسەمىزدى تۇزەدىك» دەگەن ءسوزدىڭ ماعاناسى «ەتەك-جەڭىمىزدى جيدىق» دەگەنگە دە سايادى.

كەشە مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتىندا حالىقارالىق  "تاعىلىم» مادەني- ينتەللەكتۋالدىق كلۋبىنىڭ ءبىرىنشى ءماجىلىسى بولىپ ءوتتى. ءماجىلىس جاھاندانۋ پروتسەسستەرىنىڭ قازاقتىڭ ءداتۇرلى مادەنيەتىنە اسەرى دەگەن اڭگىمەگە قاتىستى ءوربىدى.

مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ەرلان سايروۆ:

- ايماقتاردىڭ مادەني-تاريحي پوتەنتسيالىن جوعارىلاتۋ كەرەك. وسى تۇرعىدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جۇمىسى ءبىزدى قۋانتىپ وتىر. جاقىندا وبلىس باسشىلىعى تۇركىستانداعى احمەت ياسساۋي كەسەنەسىنە احمەت ياسساۋي اۋليەنىڭ حالىقتى بىرلىككە، شاقىرعان حيكمەتتەرى جازىلعان گرانيت تاقتالارىن ورناتقان. وسى ءبىر سىرت كوزگە قاراعاندا كىشكەنتاي عانا قادام - ەلىمىزدىڭ مادەنيەتىن، تاريحىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن جاسالعان ۇلكەن قادام. جاقىن ارادا ياسساۋي كەسەنەسى جانىندا ەتنوپارك سالىنباق. بۇل تۇركىستاندا مادەنيەت يندۋسترياسىن جاساۋ جونىندەگى ەلباسى تاپسىرماسىن ورىنداۋدان شىعىپ وتىرعان جۇمىس.     شىمكەنت ءوڭىرى - تۇرك الەمىنىڭ مادەنيەت وشاعى. ءبىز  مادەنيەتكە قاتىستى بارلىق ءىس-شارا ءۇشىن اسا قۋانىشتىمىز، - دەدى.

قازاقتا «ەل بولدىق، ەڭسەمىزدى تۇزەدىك» دەگەن ءسوزدىڭ ماعاناسى «ەتەك-جەڭىمىزدى جيدىق» دەگەنگە دە سايادى.

مۇنىڭ ءمانى ەرلان سايروۆتىڭ ويىنشا، وزىمىزدە باردى تۇگەندەپ، كەرەگەمىزدى  كەڭەيتە ءتۇسۋ بولىپ تابىلادى. مەملەكەتىك تۇرعىدان الىپ قاراساق، بۇل التاي مەن  اتىراۋدىڭ، الاتاۋ مەن ءسىبىردىڭ تومەنگى ساعاسى اراسىنا سوزىلىپ جاتقان بايتاق قازاق دالاسىنىڭ جان-جاعىن قىمتاي ءتۇسۋ، جيىستىرۋ دەگەندى بىلدىرەدى دەيدى ول.

ءبىز تاۋەلسىزدىك العالى وڭتۇستىگىمىزدى تۇگەندەپ، تۇركىستاندى، سىر بويى تۋرالى تۇراقتى ايتىپ كەلەمىز. باتىستاعى ماڭعىستاۋ مەن اتىراۋدى، سولتۇستىگىمىزدەگى كوكشەنى، قىزىلجاردى، ونداعى ابىلايحان سارايىنىڭ جاي-كۇيىن دە نازاردان تىس قالدىرماي وتىرمىز . بىراق شىعىستاعى التايدى جىرلاۋىمىز كەمشىندەۋ سيايقتى. ارينە، التاي جونىندە نەبىر زەرتتەۋ ماقالالار، پروزالىق، پوەزيالىق شىعارمالار جارىق كوردى. دەگەنمەن تۇركىستان دەگەندە قازاقستان دەپ ەلەڭ ەتە قالاتىن جۇرتشىلىق، التاي دەسە - ونى ءيسى تۇرىكتىڭ، سول تۇرىكتىڭ شاڭىراق يەسى قازاقتىڭ التىن بەسىگى دەپ ويلاي قويۋى ەكىتالاي. كوبىنە ورىستىڭ التايسكي كرايى دەپ جاتادى.

ماجىلىسكە قاتىسىپ وتىرعان كوپشىلىك وسىلاي دەستى. جانە سونداي-اق

شىعىس قازاقستان اكىمدىگى وسى تۇرعىدا ءتيىستى جۇمىستار اتقارىپ، وزىنە عانا ەمەس، جالپى جۇرتشىلىققا، الىس-جاقىن كورشىگە، ونىڭ ىشىندە ورىسى، قىتايى، موڭعولى بار، بارشاسىنا التايدىڭ قازاق دەگەن اتاۋمەن و باستا تامىرى ءبىر، بىتە قايناسقان ۇعىم ەكەنىن ءتۇسىندىرۋى قاجەت دەيدى ولار.

بۇل باعىتتا جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان سوڭعى ۋاقىتتا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىس جوقتىڭ قاسى كورەندى. مىسالى سايروۆ باسقارىپ وتىرعان ينستيتۋت ەلىمىزدىڭ بەلگىلى مادەنيەتتانۋشىلارى، ساياساتتانۋشى عالىمدارىنىڭ قاتىسۋىمەن «شىعىس قازاقستاندا مادەني كلاستەر» قۇرۋ باعدارلاماسىن ۇسىنىپتى. باعدارلاما اياسىندا «قوزى كورپەش-بايان سۇلۋ» ەپوسىن حالىقارالىق دارەجەگە شىعارۋ، شىعىس قازاقستاندى، التاي ءوڭىرىن تۇركى مادەنيەتىنىڭ كىندىگى رەتىندە الەمگە ايگىلەۋ ماسەلەلەرى دە كەشەندى قاراستىرىلعان. بىراق وسى كۇنگە دەيىن جاۋاپ بولماپتى.

- اكىمدىكتەن مىنە، 4 اي بولدى ءبىر حابار جوق. ءبىزدىڭ حاتىمىز «بارسا كەلمەسكە كەتكەندەي» حابار وشارسىز كەتتى. ال زاڭ بويىنشا ءار-ءبىر حاتقا مەملەكەتتىك ورگاندار ءبىر ايدىڭ ىشىندە جاۋاپ بەرۋى قاجەت. سوندا وبلىستىڭ باسشىلىعى قانداي جۇمىسپەن اينالىسىپ وتىر؟ - دەپ رەنىشىن جاسىرا المادى ەرلان بياحمەتۇلى.

«تاعىلىم» كلۋبىنىڭ العاشقى وتىرىسى «اكتۋالدى ونەر: قازىرگى كەز جانە ءداستۇر» دەگەن قىزىقتى تاقىرىپتى دا قامتىدى. وسى ماسەلە بويىنشا رەسەيدىڭ بەلگىلى مادەنيەتتانۋشىسى، «كونسەرۆاتور» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى رۋستام ءارىپجانوۆ ءوزىنىڭ ويلارىن ورتاعا سالدى.

بايانداماشى ءداستۇرلى مادەنيەت دەگەنىمىز - ماۋەلى بايتەرەك ءتارىزدى تەرەڭ تامىرى بار دۇنيە، ال جاھاندانۋ مادەنيەتى وسى اعاشقا اسەر ەتەتىن جەل، جاڭبىر ءتارىزدى قۇبىلىستار. سونىڭ ىشىندە جاۋىن-شاشىن ۋلانعان بولسا، اعاش سولىپ قالادى، جەل داۋىلعا اينالسا اعاش قۇلاپ قالۋى مۇمكىن دەپ شىعىس مانەرىنە ساي سويلەدى.

جيىنعا قاتىسۋشىلار، ارت-مادەنيەت بۇگىنگى كۇننىڭ قۇبىلىسى، ونىڭ قازاقتىڭ مادەني پسيحولوگياسىنا اسەرى ناشار بولۋى ىقتيمال، سوندىقتان بۇل قۇبىلىستى زەرتتەۋ كەرەك دەگەن ورتاق پىكىرگە كەلدى.

ءبىز بۇگىن جاھاندانۋ داۋىرىندە ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. ءبىز تەلەديدار كورەمىز، ينتەرنەت قابىلدايمىز، وسىنىڭ بارلىعى بۇگىنگى مادەنيەتتىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى. مەگا، رامستور ءتارىزدى cاۋدا ورتالىقتارىنىڭ ءوزى مادەنيەتتىڭ، جاھاندانۋ مادەنيەتىنىڭ ەلەمەنتتەرى. سوندىقتان قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىن دامىتۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىندە تۇر.

ءبىز بيتتلز، اببا -عا قارسى ەمەسپىز، كەرىسىنشە ءبىز بۇل اۋەندەردى تىڭداۋعا اۋەسپىز، بىراق الپامىس جىرىن، قوبلاندىنى، قوزى كورپەش-بايان-سۇلۋدى قايدا جىبەرەمىز. ءبىز وسى ءتول تۋمالارىمىزدى شەت ەلگە كورسەتە ءبىلۋىمىز كەرەك.

وسى كەزدە مادەنيەتتىڭ ساياساتى قاجەت ەكەندىگى شىعادى، ويتكەنى قوعامنىڭ «مادەني-رۋحناي» جاعدايى  قازاق مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا بايلانىستى ەكەندىگى انىق.

سونىمەن بىرگە ءداستۇرلى مادەنيەتتى ساقتاپ قانا قويماي، قازاق مادەنيەتىن حالىقارالىق دارەجەدە ناسيحاتتاۋ ءۇشىن مادەنيەتتى كەشەندى تۇردە دامىتۋ قاجەت، ول ءۇشىن مەملەكەتتىڭ زاڭ تۇرعىسىنان، قارجى تۇرعىسىنان كومەك قاجەت دەگەن ويلار ايتىلدى «تاعىلىمنىڭ» العاشقى وتىرسىندا.

مارات عالي