ءبىرىنشى، جاي حالىقتىڭ تۇتقان ورازاسى. ياعني، ەشتەڭە ءىشىپ-جەمەي، جۇبايىمەن جىنىستىق قاتىناس جاسامايتىن ادامنىڭ اۋىز بەكىتۋى. بۇل ورازانىڭ ەڭ تومەنگى دارەجەسى سانالادى.

ەكىنشى، تاڭداۋلى تۇلعالاردىڭ تۇتقان ورازاسى. ياعني، تاماقتان عانا تارتىنىپ قويماي، ورازا تۇتۋعا جان-دۇنيەسىمەن بەت بۇرىپ، سىرتقى ءپىشىنىن تۇزەۋمەن بىرگە، ىشكى تانىمىنا دا سەلكەۋ تۇسىرمەيتىن تاقۋالىق.

ءۇشىنشى، تاڭداۋلىلاردىڭ تاڭداۋلىسىنىڭ تۇتقان ورازاسى. بۇل دارەجەدەگىلەردىڭ جۇرەگى اللادان باسقانى ويىنا المايدى. بۇكىل بولمىسىن اللاعا ارناپ، زارەدەي ءبىر جاڭساق كەتۋدىڭ ءوزىن ورازا بۇزۋشىلىققا بالايدى. ءتىپتى، شاريعات قۇپتاعان دۇنيە قىزىقشىلىعىن دا جۇرەگى مۇلدە قالامايدى.

جالپى، يسلام عۇلامالارى اۋىز بەكىتكەندە رامازاننىڭ رۋحىن بويعا ءسىڭىرۋ ءۇشىن مىناداي التى ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ كەرەكتىگىن ايتادى:

بىرىنشىدەن، كوزدى حارامنان قورعاۋ. ياعني، ءبىز ەكى كوزىمىزبەن دە ورازا تۇتىپ، ۇدايى تەك اللانى عانا ويلاۋىمىز قاجەت. ويتكەنى، جانارىمىزدى حارامعا مالىساق، جان-دۇنيەمىز دە تازا بولمايدى.

حاق ەلشىسى (س.ع.ا.): «كوزبەن حارام نارسەگە سۇقتانا قاراساق، رۋحىمىزعا سايتاننىڭ ۋلى جەبەسى قادالادى. ال، اللادان قورقىپ، جانارىمىزدىڭ نۇرىن ساقتاي بىلسەك، ونىڭ رۋحاني قارىمتاسى ەسەلەنىپ، جۇرەگىمىزدەگى يماندىلىق كۇشەيە تۇسەدى»، — دەيدى. اناس يبن مالىكتىڭ جەتكىزۋىنە قاراعاندا پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) ورازانى مىناداي بەس نارسەنىڭ بۇزاتىنىن ايتقان: جالعان سويلەۋ. عايبات ايتۋ. وسەك ايتۋ. وتىرىك كۋا كەلتىرۋ. ويمەن زينا جاساۋ.

ەكىنشىدەن، ءتىلدى حارامنان قورعاۋ. ورازا تۇتقان كەزدە مۇمكىندىگىنشە كوپ سويلەمەگەن ابزال. پىكىر تالاستىرۋعا يتەرمەلەيتىن ورتالاردان بارىنشا اۋلاق بولىپ، ونىڭ ەسەسىنە قۇران-كارىمدى كوپ وقىعان ءجون. ءبازبىر عالىمداردىڭ كوزقاراسىنشا، وتىرىك ءسوز سويلەۋ مەن عايبات جاساۋ دا ورازانى بۇزادى. سوندىقتان، ءاربىر مۇسىلمان اۋزىنان شىققان سوزگە قاراۋىل قويىپ سويلەۋى قاجەت.

ۇشىنشىدەن، قۇلاعىمەن حارام نارسەنى تىڭداماۋ. ءاسىلى، ايتۋعا بولمايتىن نارسەنى، تىڭداۋعا دا بولمايدى. ەگەر حارام سانالعان اڭگىمەنى تىڭداساق، سول نارسەنى ايتقان سەكىلدى كۇناعا باتامىز.

تورتىنشىدەن، قول-اياقپەن بىرگە بۇكىل دەنە-مۇشەلەرىن كۇنا جاساۋدان قورعاۋ. اۋىز بەكىتكەنىمەن كۇنا ىستەردەن بويىمىزدى اۋلاق ۇستاماساق، ورازا ۇستاماي، حارامعا بەلشەسىنەن باتقان اداممەن بىردەي بولامىز. اللا ەلشىسى (س.ا.ۋ.) حاديس-شاريفتەرىنىڭ بىرىندە بىلاي دەيدى: «كەيبىر ورازا تۇتقان ادامدار بار. ولار اۋىز بەكىتۋدى اس-سۋ ىشپەي، اشقۇرساق بولىپ ءجۇرۋ دەپ قاتەلەسەدى». بۇدان شىعاتىن قورىتىندى — ورازانى تەك اۋىزبەن ەمەس، تۇتاس دەنە مۇشەمىزبەن تۇتۋىمىز قاجەت.

بەسىنشىدەن، اۋىز اشاردا حارام نەمەسە كۇماندى بولعان اس ىشپەۋ. نەگىزى، ادال استىڭ ءوزىن سىلقيا تويىپ ىشپەگەن ابزال. ويتكەنى، ورا -زانى ءناپسى قالاۋلارىن السىرەتۋ ءۇشىن

تۇتامىز. ال، كۇندىز اۋىز بەكىتكەنىمەن، تۇندە ونىڭ ەسەسىنە كۇندىز اس ىشكەندەي كوپ تاماق ىشەتىن بولساق، وندا ول ورازانىڭ ەشبىر ءمانى قالمايدى. سونداي-اق، ەكى بولەك ىشەتىن استى ءبىر ۋاقىتتا ءىشۋ دە ءناپسى قالاۋلارىن اۋىزدىقتاۋىمىزعا كەدەرگى كەلتىرەدى. بۇل جونىندە حاق ەلشىسى (س.ا.ۋ): «اللا-تاعالاعا ءىشى تولى بولعان قاپتان (اسقازان) اسقان دۇشپان جوق» دەگەن بولاتىن.

التىنشىدان، اۋىز اشقاننان كەيىن جۇرەكتىڭ ءۇمىت پەن كۇدىكتىڭ اراسىندا بولۋى. ياعني، مۇسىلماندار كۇنى بويى اشقۇرساق بولىپ جۇرگەنىمەن، تۇتقان ورازاسىنىڭ قابىل بولىپ-بولماعانىنا كوز جەتپەيدى. سوندىقتان اللا-تاعالاعا: «تۇتقان ورازامىزدى قابىل ەتە گور!» دەپ جالبارىنۋى شارت.

ءتۇيىن: اۋىز بەكىتكەندەگى نەگىزگى ماقساتىمىز پەرىشتەلەردەي پəكتىككە ۇمتىلۋ بولىپ تابىلادى. ال، اۋزىمىز ورازا تۇتقانىمەن، ىشكى جان-دۇنيەمىز ءنəپسى قالاۋلارىن اۋىزدىقتاماسا، وندا ول ورازانىڭ رۋحى جوق، تەك ءپىشىنى عانا بار. ياعني، ادام بالاسى اۋىز بەكىتكەندە تاقۋا بولۋعا تالپىنىپ، رامازان رۋحىن بويىنا سىڭىرە السا، پەرىشتەدەي پəك كۇيگە بولەنىپ، حاق رازىلىعىن يەمدەنە الادى. ەندەشە، حاق شۇعىلاسىنا بولەيتىن يلاھي زور مۇمكىندىكتەن قۇر الاقان قالمايىق، اعايىن!

مۇحان يساحان

Islam.kz