باۋىرجان باباجانۇلى. العاشقى ماقالا
...ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەننەن كەيىن ۇستازىمىز شاكىر يبراەۆتىڭ شاقىرتۋىمەن 5 تۇلەك عىلىم اكادەمياسىنىڭ جانىنداعى «ادەبيەت جانە ونەر» ينستيتۋتىنا كەلدىك. عالىم بولماق ويىمىز بار. بىراق مەن ويلاعان «قاراقالپاقستانداعى جىراۋلىق ءداستۇر» اتتى تاقىرىپتى عىلىمي قەڭەس بەكىتپەي قويدى. نوكىستەگى قارجاۋباي اعام وسى باعىتتا ەڭبەك ەتىپ جاتىر ەكەن. شاكىر اعا باسقا ءبىر تاقىرىپ ۇسىندى. ويلانىپ جۇرگەندە، تىلەۋلەس اعام ماقسوت ءىزىمۇلى جۋرناليستيكاعا كەلۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتتى. «جالىن» جۋرنالىندا ءبىر ورىن بوسايتىن ءتۇرى بار. قالاساڭ، مەرەكە اعاعا ايتايىن...» — دەدى ول. ينستيتۋتتىڭ ۇجىمى جاقسى بولعانىمەن، جالاقىسى وتە تومەن ەدى. پاتەراقىعا دا جەتپەيتىن. ءارى ءۇش اي كەشىكتىرىپ بەرەتىنى بار. سالت باستى بوپ جۇرگەندە ەشتەڭە ەمەس، ۇيلەنگەسىن قيىن ەكەن. سوندىقتان مەن قۋانا كەلىستىم. ماقسوت اعام كوپ كۇتتىرگەن جوق. «باۋىرجاننىڭ ولەڭدەرىن وقىپ ءجۇرمىن، كەلسىن، الايىق، — دەپتى مەرەكە اعام. سونىمەن «جالىن» جۋرنالىنىڭ قىزمەتكەرى بولىپ شىعا كەلدىم. ەكى ايدا ءبىر شىعاتىن جۋرنالدىڭ نومىرگە كەتەتىن ولەڭدەرىن ىرىكتەپ بەرىپ وتىرامىن. جالاقىسى ءتاپ-ءتاۋىر ەكەن، اجەپتاۋىر ەس جيىپ قالدىم. تەك... ءبىر جىلدان سوڭ بىزگە «انا ءتىلى» گازەتى قوسىلدى. «جالىن» جەكە تۇرعاندا باس رەداكتور «قازاقويلعا» جۇمساپ، ءبىر ماقالا «جازعانىم» بار. الگى اعامىزدىڭ قولى تيمەي جاتتى ما، الدە باسقا ءبىر رەتتەرى بولدى ما، كوپ سويلەسپەي، كومپانيالارى تۋرالى ءبىر جۋرنالدى ۇستاتا سالعان. ماقالا جازباق بوپ ۇزاق وتىردىم. ەشتەڭە شىعار ەمەس. سويتسەم، جازۋ دەگەنىڭىز، ءشاي ءىشىپ وتىرىپ، ءامىرحان مەن جاراستىڭ ماقالالارىن سىناۋ ەمەس، قيىن دۇنيە ەكەن عوي. سودان «ەگەمەن قازاقستاندا» ىستەيتىن كەلىنشەگىمە قولقا سالدىم. كەشكە «ەق»-نىڭ ءبىر ماشىڭكەسىن الىپ كەتىپ، ماقالاعا كىرىستىك. وزىمشە، ولاي جازۋ كەرەك، بىلاي جازۋ كەرەك دەپ اقىل ايتىپ وتىرعاندا، كوزىم ءىلىنىپ كەتىپتى. تۇرسام، ماقالا دايىن، استىندا مەنىڭ فاميليام تۇر. تاستاي. تۋرا ءوزىم جازعانداي، تاڭەرتەڭ مەرەكە اعانىڭ قولىنا ۇستاتتىم. كوپ تۇزەتپەي، قول قويىپ بەردى...
ال كازيتىڭىز قيىن ەكەن. اپتا سايىن ماقالا جازۋ كەرەك. بىردەن باياعى «ادىسكە» كوشتىم. تۇنىمەن كەلىنشەگىم ەكەۋمىز... ماقالا جازامىز. جازامىز دەگەنىم، ءسوزدىڭ سىراعاسى عوي، ماشىڭكە تىق-تىق ەتىپ... ۇيىقتاتپايدى. بىرەۋ سويلەسىپ، ونى بىرەۋ جازعاسىن قايدان وڭسىن، كەيدە كوڭىلىڭنەن شىعا قويمايدى ء(ارى ديكتوفونىم دا ەسكى، جازىپ العان دۇنيەم دۇرىس ەستىلمەيتىن). «مىناۋىڭ — ناشار!» — دەيمىن سوسىن قۇددى لەزدەمەدەگى مەرەكە اعام قۇساپ، — ماتەريالدا «جان» جوق!». بايبىشەم قايتا ىسكە كىرىسەدى. تىق-تىق، تىق-تىق... «بولدىم، قارا» — دەيدى ءبىر كەزدە يىعىمنان ءتۇرتىپ. كوزىمدى ۋقالاپ جىبەرىپ، ماتەريالعا ۇڭىلەمىن. «مىنا جەرىن ءبۇيتۋ كەرەك ەدى...»، ء«جىبى بوستاۋ ەكەن، شيراتۋ كەرەك!» (مارقۇم مارات قابانبايدان ۇيرەنگەن ءسوزىم). بايبىشەم كوزى باقىرايىپ، ءوزىن كىنالى سەزىنىپ قالادى. مەن ودان سايىن «سىندى» ۇدەتە تۇسەمىن: ء«ويتۋ كەرەك، ءبۇيتۋ كەرەك...». ءبىر كۇنى قاتتىراق سىناپ جىبەرسەم كەرەك، كونبىس كەلىنشەگىم شىرت ەتە قالدى: «اي، سونىڭ ءبارىن بىلسەڭ، ءوزىڭ جازبايسىڭ با؟ و، نەسى-اي، ءارى ماتەريالىن جازاسىڭ، ءارى ءسوز ەستيسىڭ...». توسىلىپ قالدىم. تىم ارتىق كەتكەنىمدى ۇقتىم. بىراق سىر بەرمەۋ كەرەك ەدى: «نەسى بار، جازامىن». «جاز، ەندەشە!». ايتىپ قويعاسىن، امال جوق، جازۋعا كىرىستىم. تاڭعا دەيىن نەشە پاراق جىرتىلدى. بىتىرە الماي، جۇمىسقا كەلىپ جالعاستىردىم. ءولىپ-تالىپ ءبىتىردىم-اۋ، ايتەۋىر. دۇنگەندەر تۋرالى ماتەريال بولاتىن. سۇحباتتاسىمنىڭ «قىتاي مەن دۇنگەندى مىڭ جىل قازانعا سالىپ قايناتساڭ دا ءبىر-بىرىمەن قوسىلمايدى...» دەگەنى ەسىمدە قالىپتى. «ماتەريالىڭ جاقسى ەكەن!» — دەدى ءبىر كەزدە باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى مارات قابانباي شاقىرىپ الىپ، — تەك اننوتاتسياسى قايدا؟ «ونى ءسىز جازبايسىز با؟» ماقالانىڭ تاقىرىبىن باستىقتار قويىپ، اننوتاتسياسىن دا سولار جازادى دەپ ويلاعام عوي. ماكەڭ راحاتتانىپ كۇلىپ الدى: «بار، تاقىرىبىن قويىپ، اننوتاتسياسىن جازىپ كەل!» جازىپ، قولىنا ۇستاتتىم. «ە، مىنە، ەندى دۇرىس!». ەرتەڭىنە مارات اعام مەنىڭ ماتەريالىمدى ماقتاسىن كەپ. وعان سابىرجان شۇكىرۇلى كوكەم قوسىلدى. ءبىر كەزدە... «گروزنىي» مەرەكە اعام دا كۇرت جادىراپ، اياق-قولىمدى جەرگە تيگىزبەي ماقتاعاندا كوزىمنىڭ الدى تۇماندانىپ كەتتى...
...مەن جۋرناليستيكاعا وسىلاي كەلگەم. مەرەكە قۇتتى بولسىن، ارىپتەستەر!!!
Abai.kz