سۋرەتتە: اسكەري داڭق مۋزەيى كەشەنىندە تۇرعان ت-34 تانكى

كەرەكۋدە پاتشالىق-كەڭەستىك قۇندىلىقتاردى قىزعىشتاي قورعاۋشى توپ بار ەكەنى جۇرتشىلىققا قۇپيا ەمەس. ولار قالا قۇرىلىسى مەن تاريحىنا قاتىستى جانە وبلىستاعى ونوماستيكا، ءتىل، كادر ساياساتتارىنا بايلانىستى ءوز ۇستانىمدارىن  دارىپتەپ، ءورىستىلدى تاۋەلسىز باسىلىمدار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى وزگە پىكىردەگى جەكە ادامداردى دا، رەسمي تۇلعالاردى دا سىناپ-مىنەۋدە، ءسويتىپ جەرگىلىكتى بيلىككە ىقپال ەتۋدى كوزدەۋدە.

ماسەلەن، بىلتىر ايماق باسشىلىعىنا قانات بوزىمباەۆ تاعايىندالا سالا بۇرىنعى اكىمنىڭ تۇسىندا  اسكەري داڭق مۋزەيى كەشەنىنە كوشىرىلگەن كەڭەستىك ت-34 تانكىسىن، سونداي-اق لەنين ءمۇسىنىن باستاپقى ورنىنا قايتارۋ جونىندە ماسەلە كوتەردى. مۇنىمەن تىنباي، پاتشا زامانىندا سالىنعان، بۇدان ونداعان جىلدار بۇرىن پايدالانۋعا جارامسىز بولىپ اپاتتى جاعدايعا تۇسكەن، تاريحي ەسكەرتكىشتەر ساناتىنا جاتپايتىن «روسسيا» قوناق ءۇيىنىڭ قيراندىسىن جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن باستاپقى قالپىنا كەلتىرۋدى كوزدەپ سىن ماقالالار جاريالادى، كوپشىلىكتىڭ جاريا حاتىن دا ۇيىمداستىردى.

وكىنىشكە قاراي، سول كەزدە جەرگىلىكتى زيالى ازاماتتاردىڭ اراسىنان يا لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەر ىشىنەن  ناقتى جاعدايدى قانات الدابەرگەنۇلىنا ءتۇسىندىرىپ،  دۇرىس جول سىلتەيتىن بىرەۋ شىقپاعان ءتارىزدى. قالاي بولسا دا،  جاڭا اكىم الگىلەردىڭ   ايتقانىنا كونىپ، ىڭعايىنا جىعىلعان سياقتاندى. 

وسىنداي وي تۇيگەن  كەرەكۋلىك ۇلت جاناشىرلارى «جاس الاش» گازەتى، «اباي كز»،  «ۇلت» پورتالدارى ارقىلى «كەرەكۋدە ۇلت ارازدىعىن قوزدىرۋعا نەگە تيىم سالىنبايدى؟!» دەپ، ورىندى نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ، ايماق باسشىلارىن سىنادى («تاۋەلسىزدىك جانە تانك»، «كەرەكۋدە تەكەتىرەس باستالدى! جاڭا اكىم كىمدەردىڭ ءسوزىن سويلەيدى؟»).  

وسىدان سوڭ ق.ا. بوزىمباەۆتىڭ داۋلى ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن ءوزى بايىپتاپ،  ءادىل بايلام جاساۋعا بەل بايلاعانى بايقالدى، بۇل ارەكەت ءباسپاسوز بەتتەرىندە كورىنىس تاپتى. اقىرى ەكى تاراپ: پاتشالىق-كەڭەستىك قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋشىلەر جانە ەگەمەن ەلدىكتى، ۇلتتىق، مەملەكەتتىك قۇندىلىقتاردى ۇلىقتاۋشىلار سابىر تاۋىپ، ساياسي استارى بار ءتۇيىننىڭ ءساتتى شەشىمىن كۇتتى.

بىراق جۋىردا «كاراۆان» گازەتىنىڭ وبلىستاعى ءتىلشىسى ريزابەك يسابەكوۆ  «كاك اكيم بوزۋمباەۆ ۆەتەرانام وتۆەچال» دەگەن ماقالا جاريالاپ، ت-34 تانكىسىن لەنين كوشەسىندەگى اۋەلدەگى ورنىنا قايتارۋ جونىندە قايتا ماسەلە كوتەردى!.. بۇدان بۇرىنىراق  كەڭەستىك سۇراپىل سوعىس قارۋى تۋرالى «سيمۆول پوبەدى نا زادۆوركاح»  دەگەن حابار دا جاريالاعان ەكەن.

سەبەبىن كىم ءبىلسىن، جەرلەس ءتىلشى  الەمنىڭ دەموكراتيالىق كۇشتەرى «زۇلىمدىق يمپەرياسى» دەپ باعالاعان كەڭەس وداعىن جانە «حالىقتار تۇرمەسى» اتانعان پاتشالىق رەسەي يمپەرياسىن قۇرمەتپەن ەسكە تۇسىرەتىن سەكىلدى. ماسەلەن، بىلتىر «ۋج نە سگورياچا ل ۋبرالي يليچا؟»  دەگەن اقپاراتىندا كوممۋنيستىك قوعامنىڭ، بولشەۆيكتەر پارتياسىنىڭ جارناماسى ىسپەتتەس ۆ.ي. لەنيننىڭ مۇسىنىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمىن جاسىرا الماعان. «يۋبيلەي پاۆلودارا پروشەل نەزامەتنو…» دەگەن ماقالاسىندا پاۆلوداردىڭ پاتشا زامانىندا قالا مارتەبەسىن يەلەنگەنىنە 150 جىل تولۋى سالتاناتپەن اتالىپ وتىلمەگەنىنە كەيىستىك تانىتىپتى. «پوتەرياننىي پاۆلودار» دەگەن جازباسىندا وتكەن عاسىرلاردا قالا ورتالىعىندا ورىس كوپەستەرى سالعان  ەسكى ۇيلەر مەن عيماراتتاردىڭ تۇگەلدەي تولىق ساقتالماعانىنا وكىنىشىن سەزىمىن ءبىلدىرىپ،  يتالياداعى الەمگە ايگىلى كوليزەيدى مىسالعا  كەلتىرەدى...

ەندى ءبىر جاريالانىمىنا قاناعاتتانعاندىق سەزىممەن «پاۆلودار نە پەرەيمەنۋيۋت» دەگەن اتاۋ قويىپ،  «كەرەكۋ –  كورياكوۆكا فورپوسىنىڭ قازاقشا نۇسقاسى» دەگەن ءوز توپشىلاۋىن جازىپتى. شىندىعىندا، «كەرەكۋ – ماحمۇت قاشقاريدىڭ «سوزدىگىنە» ەنگەن ەجەلگى تۇركى ءسوزى ەكەنىن، ء«ۇي»، «شاتىر» دەگەن ماعىنا بەرەتىنىن بىلمەيتىن اۆتور ءوزىنىڭ وقىرمانداردى شاتاستىرعانىن  سەزبەيتىن سياقتى.

ەڭ سوراقىسى، وبلىستىڭ گەربىندە بەينەلەنگەن ارقار جانۋارىن ورىسشا «كوزەل» دەپ اتاپ، وبلىس اكىمى ايتپاعان ءارى ايتۋعا ءداتى جەتپەيتىن سولەكەت سوزدەردى ونىڭ اۋزىنا سالىپ قويىپتى («اكيم بوزۋمباەۆ: ي دو كوزلا دوبەرەمسيا!»). سونداي-اق ءوزىنىڭ ەرلان ارىننان گەربتىڭ ءمان-ماعىناسى جونىندە تۇسىنىكتەمە بەرۋىن بىرنەشە رەت سۇراعانىن، بىراق جاۋاپ الا الماعانىن جازادى. سويتە تۇرا ر. يسابەكوۆ نەلىكتەن  گەربكە قاتىسى جوق اكىمگە الگى سۇراعىن قويعانىن ايتپاپتى.  بالكىم ول گەربتىڭ جوباسىن ە. ارىننان بۇرىنعى  اكىم باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ ماقۇلداپ، وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىنا ۇسىنعانىن جانە جوبانى دەپۋتاتتاردىڭ قابىلداپ  بەكىتكەنىن بىلمەيتىن شىعار نەمەسە «جىعىلعانعا – جۇدىرىق» دەگەن ويمەن ەكساكىم ە. ارىندى قارالاۋدى عانا كوزدەيتىن بولار...   ايتەۋىر، بۇل ماسەلەلەردە ونىڭ كاسىبي بىلىكسىزدىگى مەن نيەتىنىڭ تازا ەمەستىگى سەزىلەتىن سەكىلدى.

وكىنىشتىسى، «كاراۆان» باسىلىمىندا  ريزابەك يسابەكوۆتىڭ  وسى تاقىلەتتەس جازبالارى ەش تالعاۋسىز جاريالانا  بەرەتىنى. سولاي دەسەك تە، رەداكتسيا باسشىلىعى الداعى ۋاقىتتا ونىڭ ماتەريالدارىنا سىن كوزىمەن قاراپ،  اۆتوردىڭ قانداي دا ءبىر توپتىڭ جۇرتشىلىق اراسىنا جىك تۇسىرەتىن ۇستانىمىن اسپەتتەۋىنە توسقاۋىل قويادى دەگەن ۇمىتتەمىز.

ارمان قاني،

«ەرتىس ديدارى» گازەتىنىڭ رەداكتورى،

قازاقستان جازۋشىلار وداعى

پاۆلودار وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى،

قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى.

Abai.kz