بۇل ءسابي ومىرگە كەلگەندە، اكە-شەشەسى شەگى جوق قۋانىشتا بولعان. سەبەبى  ءۇش سابيىنەن ايرىلعان اناسى، جاتسا دا، تۇرسا دا اللادان جاقسى تىلەكتەر سۇراۋمەن ءومىر سۇرگەن ەكەن.  بىراق، ءبىر وكىنىش، انانىڭ بويىن تاعى قورقىنىش سەزىمى بيلەدى. بۇل جولى شالاجانسار نارەستەنى دۇنيەگە اكەلدى... تاعى شەتىنەپ كەتە مە دەپ، انا بايعۇس الاسۇردى. ەكى كەلىگە جەتپەيتىن شاقالاققا قاراپ:

 - اناڭدى جىلاتا كورمە،- دەپ ەگىلدى. ۇلكەندەر جاعى باسۋ ايتقانىمەن، كەلىنشەكتىڭ كوزىنەن ىستىق جاستار مونشاقتاپ توگىلدى.

     ونى كورىپ كورشى اجەي: « ءارى كەتكەندە ەكى كۇن كۇتەسىڭ، اينالايىن. ەگەر سول كۇندەردى جەڭىپ شىقسا، قىزىڭ ماڭدايى جارقىراعان بالا بولادى» -دەدى. كەلىنشەكتىڭ ء"اۋمين" دەۋگە عانا شاماسى جەتتى.

 شالا تۋىلعان ءسابي كوزىن اشقاندا ءۇي-ءىشى قۋانىپ سالا بەردى.

 -تۇرسىنگۇل بولسىن بۇل بالا! ەندى ەشتەڭەدەن قورىقپاۋعا بولادى! ءالى-اق سوڭىنان ءىنى-سىڭلىلەر ەرەدى. قىزىڭنىڭ ماڭدايى جارقىراپ تۇر، حالىقتىڭ قىزى بولادى، -دەپ اۋىلدىڭ اقساقالدارى باتاسىن بەردى.

ءيا... جىلدار ءوتتى، ال ۇلكەندەردىڭ ايتقان تىلەكتەرى قابىل بولدى. تۇرسىنگۇلدىڭ سوڭىنان ءبىر ەمەس، بەس باۋىرى ەرىپ، دۇنيەنىڭ ەسىگىن اشتى. ال ءوزى وتە پىسىق، وقۋدا وزات، العىر بولىپ ءوستى. اناسى قىزىن جۇرتتىڭ قىزدارى سەكىلدى شولجاڭداتىپ وسىرمەي، كىشكەنتايىنان ءۇي شارۋاسىنا ارالاستىردى. تاڭعى ساعات 6 بولماي تۇرىپ، سيىر ساپى، تەكەمەت باسىپ، كىلەم توقىپ، كەستە تىگىپ وتىرعانىن كورگەن اۋىل اجەيلەرى ءسۇيسىنىپ جۇرەتىن. ايتسە دە اقىلدى، ءارى قاتال شەشەسى ودان بەتەر قىزىن شيراتا ءتۇستى. كۇننىڭ باتارىن تۇرسىنگۇل ەلدەن بەتەر كۇتەتىن. سەبەبى، كۇندىز كىتاپ قاراۋعا ۋاقىتى جوق ول، تۇندە كورپەنىڭ استىندا فوناريكپەن اش بالاشا جاسىرىنىپ وقيتىن. اجەسى مارقۇم قانشا ۇرىسسا دا، كىتاپتى جاسىرىپ وقۋىن ەشقاشان قويعان ەمەس. تۇندە وقىعان كىتابىنىڭ كەيىپكەرلەرىن ەسىنە ءتۇسىرىپ ءجۇرىپ، ىڭىلداپ اجەسىنىڭ بەرگەن ءۇي شارۋاسىن ءاپ-ساتتە جاساپ تاستايتىن.

وقۋعا دا، ءۇي شارۋاسىنا دا پىسىق قىز، وزىمەن قاتارلىلاردىڭ الدىندا وزىق ءجۇردى. 9 جاسىنان باستاپ مەكتەپتەگى ەڭ قيىن پاندەردەن وقۋشىلار قاشسا، تۇلىمشاعى جەلبىرەگەن قىز ماتەماتيكا، حيميا، بيولوگيادان ءارتۇرلى رەسپۋبليكالىق وليمپيادالارعا قاتىسىپ، ءبىرىنشى ورىنسىز قايتپايتىن. 

ءتورتىنشى ءسىڭلىسىن دۇنيەگە اكەلگەندە، اناسىنىڭ ءبىر كوزى كورمەي قالدى. دارىگەرلەردىڭ قاتەلىگى دە بولعانىڭ قازىر تۇسىنىكتى- ويتكەنى الىستان كورمەۋشىلىگى بار ايەلگە بالا تۋماۋىن ەسكەرتپەگەن ەدى.

ال ونىنشى سىنىپتا وقىپ جۇرگەنىندە اكەسىنىڭ ءبىر كوزى سۋقاراڭعىدان  مولدەم كورمەي قالعاندا، تۇرسىنگۇلدىڭ ومىرگە دەگەن كوزقاراسى بىردەن وزگەردى.

 سول كەزدە مۇنداي سىرقاتپەن اۋىراتىندارعا ماسكەۋدە عانا وتا جاسايتىن. "ەگەر ەكى كوزىم سۋقاراڭعى بولسا، ەشكىمگە ماسىل بولماي، ءوزىمدى اتىپ تاستايمىن" وتە نامىسشىل اكەسىنىڭ سوزىنەن كەيىن، قىزىندا بولاشاق ماماندىق تانداۋ بويىنشا ەشقانداي سۇراق قالماعان.

ەندىگى ونىڭ ماقساتى - كوز اۋرۋلارىن ەمدەۋ بولدى. كۇندىز-ءتۇنى كىتاپحانالاردان شىقپاي، سۋقاراڭعى اۋرۋىن زەرتتەدى. ارمان قۋالاپ الماتىلىق مەديتسينا ينستيتۋتىنىڭ 3-ءشى كۋرسىنان باستاپ،  كوز اۋرۋلار عزي –نا وتا جاسايتىن بولمەنى اڭدىپ جۇرەدى. ەسىك جابىق بولسا، الدىن-الا تەرەزەدەن ۇرلانىپ كىرىپ، سول كەزدەگى مىقتى دارىگەرلەردەن بىلمەگەنىن ۇيرەندى.

29 جاسىندا اكەسى كەنەتتەن قايتىس بولعاندا، وتباسىنىڭ بۇكىل اۋىرتپاشىلىعى ەندى وزىنە تۇسكەنىن تۇرسىنگۇل بىلسە دە، مويىمادى. اسىرەسە، اناسىنىڭ جۇرەگى كەنەتتەن توقتاعاندا، جۇرت سەكىلدى ساسقالاقتاپ قالماي، بىردەن جۇرەگىنە شانشۋ سالىپ، ولىمنەن الىپ قالدى.

      كوپ ۇزاماي اناسى قانت ديابەتىمەن اۋىرىپ، ءبىر اياعىن كەسۋگە تۋرا كەلگەندە: «سوناۋ جولى ەنەممەن سالەمدەسكىزبەي، اكەڭمەن كەزدەستىرمەي، شاشىمنان تارتىپ، اۋىرتىپ سۋىرىپ الدىڭ،- دەدى شەشەسى. ەندى مەنى قيناماي جىبەرشى، - دەدى. اناسىن و دۇنيەگە جىبەرگىسى كەلمەسە دە، امال جوق ايتقانىنا كوندى. كەسىلگەن اياعىنان ايرىلعىسى كەلمەگەن اق شاشتى ءازيز اناسىنىڭ اماناتىن دا ورىندادى. وسىلايشا، ءتوزىمدى بولا بىلگەن كەلىنشەك، تۇرسىنگۇلدەي قىزىنىڭ كوپتەگەن جەتىستىكتەرىن كورە الماي كەتتى. "اتتەگەن-ايى" كوپ جالعان ءومىر-اي…

    ءبىر كەزدەرى دۇنيەنىڭ ەسىگىن اشقاندا، "حالىقتىڭ قىزى بولادى" دەگەن اۋىل اقساقالدارىنىڭ باتاسى ءدال كەلدى. تۇرسىنگۇل كوپجاسارقىزى، بوتابەك اتاسىنىڭ ەسىمىن حالىققا كەڭىنەن تانىتتى. بۇگىندە بۇل كىسىنى بىلمەيتىن قازاق جوق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس وفتالمولوگى، قازاق كوز اۋرۋلارى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى، ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت-مۇشەسى، مەديتسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور. عىلىم قىزمەتكەر جانە وفتالمولوگ مامان رەتىندەگى ىقىلاستارىنىڭ اراسىندا بالا كەزىندەگى تانىمال سۋقارانعى، الىستان كورمەۋشىلىك، جاستىق ماكۋليارلى دەگەنەراتسيا، ديابەتتىك رەتينوپاتيا، شالا تۋىلعان نارەستەلەردىڭ كورۋ قابىلەتىن ساقتاپ قالۋ، ت.ب. كوپتەگەن ماسەلەلەر.

تالاي ادامداردىڭ ساۋلەسىن جاندىرعاندا ۇلكەن قاريالار ريزا بولىپ:

 -شىراعىمدى سوندىرمەي، قوس جانارىمدى قايتا بەرگەنىڭە كوپ راقمەت، اينالايىن، -دەگەندە، ءوزىنىڭ ءبىر كەزدەرى اكە-شەشەسىنىڭ بور كوزى سۋقاراڭعى بولعانى ەسىنە ءتۇسىپ كەتەدى. ىشتەي قاپالانادى. ءدال سول كەزدەرى اسقار تاۋداي اكەسى مەن اياۋلى اناسىنا اراشا بولماعانىن ويلاسا، وزەگىن ورتەنگەندەي بولادى.

ء بىر ءوزىنىڭ باسىندا قانشاما اتاق، ماراپات بولسا دا، تۇرسىنگۇل كوپجاسارقىزى - ومىردە وتە قاراپايىم جان. "تەكتەن ءنار العان توزبايدى" دەگەن وسى ەكەن-اۋ دەدىم، العاش كورگەندە اپايىممەن اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ. ءۇش ساعاتتىق سۇحباتتاسقانىمدا، كوڭىلىم جادىراپ، بويىما قۋات العانداي، ارەڭ دەگەندە قۇشاقتاسىپ قوشتاستىم.

بيبىگۇل داۋلەتبەكقىزى

Abai.kz