قازاقستاندا ماقۇلدانعان، جۇيەلى، ىشكى-سىرتقى مەملەكەت مۇددەسىن تولىقتاي قامتىعان ساياساتتىڭ جوقتىعى ءار كەز كورىنىپ جاتادى. كەز كەلگەن دەڭگەيدەگى لاۋازىمدى مەملەكەتتىك قىزمەتكەر باسشىلىققا الاتىن مۇنداي ساياسات جوق بولعان سوڭ، اركىم ماسەلەنى ءوز ىڭعايىنا قاراي ءيىپ، ايتا بەرەدى.

ماسەلەن، ەكس-ۆيتسە-مينيستر، قازىرگى اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ «ۇلى قورعان» جشس جۇمىسشىلارىمەن كەزدەسۋ كەزىندە قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن كومپانيا اۋدارماشىسىنا جانە تەك انا تىلىندە عانا سويلەيتىن كومپانيا باسشىسىنا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن بىلۋلەرى مىندەت ەكەندىكتەرىن ەسكەرتكەن ەدى. اكىم كەلەسى جولى كەلگەندە قىتاي كومپانياسى قازاق تىلىنە جەتىك ارنايى اۋدارماشى جالداپ قويدى. ءسويتىپ وبلىس اكىمى وسىنداي ارەكەتىمەن مەملەكەتتىك مۇددەنىڭ ءبىرى – قازاق ءتىلىن قورعاپ، ينۆەستورلارعا ەڭ اۋەلى مەملەكەتتى سىيلاۋدى ۇيرەتىپ جاتسا، قازىرگى ۆيتسە-مينيستر داريعا نازارباەۆا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ القا ماجىلىسىندە «تاياۋ بولاشاقتا بارىمىزگە قىتاي ءتىلىن ۇيرەنۋگە تۋرا كەلەدى. وڭتۇستىكتە ورنالاسقان ۇلى كورشىمىز - ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز، قىتاي زور قارقىنمەن دامىپ كەلەدى. قىتاي - ءبىزدىڭ دوسىمىز، ءبىزدىڭ ساۋدا سەرىكتەسىمىز جانە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنداعى ەڭ ءىرى ينۆەستور. دەمەك، ەرتەڭگى كۇنى ءبىزدىڭ بالالارىمىز ونەركاسىپ نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىعى سالالارىنداعى سول زاۋىتتاردا سۇرانىسقا يە بولادى», - دەپ مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مۇددەسىن اياق استى ەتىپ، قانا قويماي، «دەمەك، ەرتەڭگى كۇنى ءبىزدىڭ بالالارىمىز ونەركاسىپ نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىعى سالالارىنداعى سول زاۋىتتاردا سۇرانىسقا يە بولادى» دەۋ ارقىلى ەلدىڭ بولاشاعى قىتايعا تاۋەلدى ەكەنىن، ءبىزدىڭ تۇگىلى، ءبىزدىڭ بالالارىمىز قىتايلار سالعان ونەركاسىپتەردە جۇمىس ىستەپ، سولاردىڭ تىلىندە سويلەيتىنىن انىق اڭعارتتى. دەمەك، ۆيتسە-ءمينيستردىڭ ويىنشا، قازاقستان قىتايسىز ونەركاسىپ پەن اۋىلشارۋشىلىق سالاسىن دامىتا المايدى جانە ءوز ازاماتتارىن جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتە المايدى. سوندىقتان، قازاقستاننان كۇدەرىن ءۇزىپ، وسى باستان قىتايشا ۇيرەنە بەرىڭدەر دەيدى.

بۇل – قازاقستاننىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت ۇزگەن ادامنىڭ ءسوزى. ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى وسىلاي دەپ وتىرسا، ەلىمىزدە جۇمىس ىستەپ جاتقان قىتاي كومپانيالارى ساپارباەۆتاي ءتىل مۇددەسىن قورعاعان اكىمنىڭ ءسوزىن قىستىرا ما؟ ۆيتسە-ءمينيستردىڭ ءوزى قىتاي ءتىلى ارقىلى قىتاي مۇددەسىن جاقتاپ وتىرسا... ال، ۇكىمەت باسشىسى تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق... مىنە، وسىلايشا، قازاقستاننىڭ بولاشاعىنان كۇدەرىن ۇزگەن ۆيتسە-مينيستر مەملەكەتتىك ءتىل مۇددەسىن تابان استىندا كورشى ەلدىڭ الدىندا جىعىپ بەردى.

ايتپاقشى، كۇنى كەشە عانا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اۋىستى. جاڭا مينيستر دە ءۇش تۇعىرلى ءتىل ساياساتىن قولدايدى ەكەن دەگەن اقپارات تاراپ ۇلگەردى. 2014 جىلى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جارىق كورگەن ماقالاسىندا قازىرگى مينيستر ەرلان ساعاديەۆ: «ەگەر انا تىلىڭدە وقىماساڭ سەن قازاق بولمايسىڭ، ونىڭ باي مادەنيەتىنەن اۋلاق بولاسىڭ»، دەيدى ءبىزدىڭ كوپتەگەن اعايىندار. ەكى جاققا بولىنگەن پىكىرتالاستىڭ ەڭ وزەكتى تۇسى وسى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، وسىنىڭ نەگىزىندە ءبىلىم مەن مادەنيەتتىڭ ارا-جىگىن تولىق ايىرماۋ جاتىر» دەي كەلىپ، ءبىلىم بەرۋ مەن مادەني تاربيە ەكەۋى ەكى باسقا دەيدى. «مادەني تاربيەنىڭ ماقساتى بولەك. ول سەنىڭ ۇلتتىق ءتىلىڭ مەن ءدىلىڭدى، ۇلتتىق بولمىسىڭدى سومدايدى، ءوز تاريحىڭ مەن ونەرىڭە ۇيرەتەدى».

وسىدان-اق، اڭداي بەرىڭىز. سۋ جاڭا ءمينيستردىڭ بۇل قيىسىنى مىناۋ: قازاق ءتىلى، بالانىڭ ۇلتتىق تاربيەسى، مينيسترشە ايتقاندا، مادەني تاربيەنى تۇگەلدەي اتا-اناعا، وتباسىنا يتەرە سالادى دا، مەكتەپ ۇشتۇعىرلى تىلگە كىرىسەدى. د.نازارباەۆانىڭ جوعارىداعى ءسوزىن ەسەپكە الساق، ۇشتۇعىرلى ءتىل – ورىس، اعىلشىن، قىتاي ءتىلى بولاتىن سىقىلدى... وزگە ەلدەردەگى مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسىندەگى قاتاڭ ساياساتقا قاراپ، تاۋەلسىزدىكتى ساقتاۋ، مەملەكەت مۇددەسىن قورعاۋ – مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاۋدان، ونى دامىتۋدان باستالادى دەسەڭىز، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ تۇسىنىگىندە ءسىز قاتتى قاتەلەسەسىز ءارى بولاشاقتى ويلامايتىن، قازاق ءتىلى دەپ قانا جىلاي بەرەتىن جامان ادامسىز...

نۇرا ماتاي

Abai.kz