دەمالىس كۇنى عوي تەلەديداردا نە بار ەكەن دەپ قوسىپ قالسام 12 تەلەارنانىڭ 11-ءى ورىسشا سايراپ جاتىر ەكەن. تەك سول كۇنى ياعني، بيىلعى 23 قاڭتار كۇنى عانا، (ساعات 11-12 اراسى) سولاي بولىپ، باسقا كۇندەرى الگى 11 ارنا قازاقشا، قالعان بىرەۋى عانا ورىسشا سويلەي مە دەسەم كەيىن ولاي ەمەس ەكەنىنە سول كۇنى-اق كوزىم جەتتى. كوڭىل شىركىن ىرىگەن ىركىتتەي ءيىر-شيىر بولدى دا كەتتى.

سودان، ارتىق ايتساق قۇداي كەشىرسىن، اۋەلى پاتشالىق رەسەيدەن  سوسىن  ونىڭ وتارشىلدىعىن كەرەمەت شەبەر سۇرقيالىقپەن بايقاتپاي جۇرگىزگەن كەڭەستىك رەسەيدەن ازاتتىق العان رەسپۋبليكالار ىشىندە قوعامدىق ءھام مەملەكەتتىك ءومىردىڭ سان-سالاسىندا ءالى دە تۇساۋلى اتتاي اياعىن كىبىرتىكتەپ باسىپ كەلە جاتقان جالعىز ەل – قازاقستان شىعار. ءيا، ەگەر  شىنىمەن وزگە ەلدەن  ازاتتىق العانىڭ راس بولسا بىرىنشىدەن بۇكىل اقپارات قۇرالدارىڭنىڭ باعىت-باعدارى، بۇكىل مازمۇنى،  ءوز قولىڭدا بولۋى، ەكىنشىدەن سول باق-تاردىڭ تىلىنە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ باسىمدىعى بەرىلۋى كەرەك. وسىدان ءبىراز بۇرىن ەلباسىمىز قازىرگى قازاق تەلەۆيزياسىنا قاتىستى ءبىر سوزىندە قانداي تاۋەلسىز مەملەكەت بۇل اقپارات قۇرالدارىن باسقانىڭ قولىنا بەرىپ قويادى دەگەن سياقتى پىكىر ايتقانى بار. ال قازىرگى قازاقستان تەلەارنالارىنىڭ تۇگەلگە جۋىعى رەسەيلىك مىقتىلاردىكى جانە سول تەلەارنالارىمىزدا قازاقشا ەفير ۋاقىتى ورىسشادان الدەقايدا از ەكەنىن كوزىمىز كورىپ وتىر. انەبىر جىلدارى تەلەۆيزيا حابارلارىنا قاتىستى 50ح50 دەگەن زاڭ قابىلداندى.  سول زاڭدى بۇزۋشى ءورىستىلدى اقپاراتشىلارمەن سوتتاسىپ وتتاسقان كەزدەرىمىز دە بولدى. سوندا قازاق ءتىلى ءۇشىن كۇرەسۋشىلەردىڭ (اسىرەسە، مارحۇم باتىرحان دارىمبەتوۆتىڭ) بىردە-ءبىر رەت سوتتا جەڭىپ شىققانىن كورمەدىك. ياعني، سوت ءبىزدى ىلعي ءورىستىلىن قورعاۋشىلار مەن  ءويتىپ-جاتىرمىز دا ءبۇيتىپ جاتىرمىز دەپ وتىرىك كولگىرسۋشىلەردىڭ اياعىنا جىعىپ بەرىپ وتىردى. «بەتباق جەڭدىم، دەيدى، بەيشارا-كوندىم دەيدىنىڭ» كەبىن كيىپ بۇگىندە تەلەارنالاردىڭ قازاقيلىعى ءۇشىن ولاي كۇرەسۋدى دە قويدىق.  ەندەشە، جالپى بۇگىنگى قازاق ءباسپاسوزى قانداي  كۇيدە دەگەن ساۋال قويىلۋى دا ورەسكەلدىك بولا قويماس.

ەلباسىمىز اقپارات قۇرالدارى تۋرالى الگىندەي دەگەندە ونىڭ بەرجاعىندا اقىن، بەلگىلى قوعام قايراتكەرى مۇحتار شاحانوۆ تا ەلىمىزدەگى «اقپاراتتىق ديۆەرسيا» تۋرالى تالاي مارتە ءباسپاسوز بەتىندە دە، پارلامەنت مىنبەرىنەن دە جاعى تالعانشا قاقساعان جوق پا ەدى؟! سول ءبىر جىلدارى  قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل دەپ جاريالانعان قازاقستاندا بار بولعانى 453 باسىلىم عانا قازاق تىلىندە شىقسا، رەسمي ءتىل دەپ اتالاتىن ورىس تىلىندە 223 باسىلىم شىعاتىنىن، ول از بولعانداي ەلىمىزگە رەسەيدەن تاعى دا 5248 گازەت، جۋرنالدار كەلەتىنى ءمالىم بولعان ەدى. امال نە، سول كەزدە نە پارلامەنتتەن، نە ۇكىمەت تاراپىنان، «مىناۋىمىز ۇيات ەكەن، ءبىزدىڭ بۇنىمىز  تاۋەلسىزدىگىمىزگە نۇقسان عوي، بۇنى قولعا الىپ، ەلىمىزگە رەسەيدەن قارداي بوراعان باسىلىمعا ءبىراز توسقاۋىل قويايىق، ءسويتىپ، انا ءتىلىمىزدىڭ ءوز بيىگىنە شىعۋىنا سەپتىك بولايىق دەگەن ءتىرى پەندە بولعان جوق. تەك روزاقۇلوۆ دەگەن وزبەك دەپۋتات شال عانا كەيىن بىرەسە دەپۋتاتتارعا، بىرەسە ءدۇبارا مينيسترلەرگە «اۋ، قازاقشا سويلەسەڭدەرشى» دەپ قايتا-قايتا ەسكەرتۋ جاساۋمەن بولدى. وعان دا پىسقىرعان جان بولمادى. وسى ارادا ايتا كەتەيىك، «رەسمي ءتىل» دەگەن ءسوز تىركەسى بىردە-ءبىر حالىقارالىق  لينگۆيستيكادا جوق. تەك قازاقستاندا عانا ورىس ءتىلى «رەسمي ءتىل» دەگەن اتاق-داڭققا يە بولىپ وتىر. بىراق قانشا جەردەن اتاق-داڭقى بولسا دا ەشۋاقىتتا رەسمي دۇنيە مەملەكەتتىك دۇنيەدەن بيىك تۇرماۋى كەرەك.  سوناۋ جىلدارى مەملەكەتتىك جانە وزگە دە مەكەمەلەردەگى قازاق ءتىلىنىڭ ءجاي-كۇيىنە كۇيزەلە جۋرناليستىك زەرتتەۋلەر، رەپورتاجدار جۇرگىزەتىن ء«تىل ساقشىسى» دەگەن حابار بار ەدى. كەيىن ول دا زىم-قايىم جوق بولدى. بۇگىندە تەلەارنالاردا ونداي حابار تۇرماق، انا ءتىلىمىزدىڭ ەلىمىزدەگى جاي-كۇيى تۋرالى ءبىر اۋىز ءسوز دە ايتىلمايتىن بولدى. ال ءتىلىمىزدىڭ جاي-كۇيى سول كەزدەردەگىدەن كەرەمەت جاقسارىپ كەتتى دەپ نە ۇكىمەت، نە بۇكىل ەسەبى مەن بايانداماسىن ورىسشا ايتاتىن مينيسترلەر ۇياتى بولسا ايتا قويمايتىن شىعار. كەيبىر زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا تاۋەلسىزدىك العان جىلى تۋىپ، بۇگىندە 25-كە كەلگەن جاستاردىڭ 70 پايىزى ورىسشا سويلەيدى ەكەن. سوندا ەندى ولاردىڭ ءتىلىن قازاقىلاندىرۋ ءۇشىن «تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ارقاسىندا ءتىلىمىز وڭالىپ كەلەدى» دەپ تاعى دا 25 جىل توي تويلايمىز با؟ ءبىز ء«تىل ساقشىسى» سياقتى حابارلاردى جابۋ ارقىلى تەلەارنالاردا انا ءتىلىمىزدى ناسيحاتتاۋدى ازايتىپ، ءتىپتى، توقتاتىپ جاتقاندا رەسەي باسشىلىعى بۇكىل ينتەرنەتتى «رۋسيفيكاتسيالاۋدى»، ياعني، «ورىسشالاندىرۋدى» قولعا العان بولاتىن. فيزيكانىڭ زاڭى بويىنشا ءبىر دەنە وزىنە تيگەن سوققىعا سونداي كۇشپەن قارسى تەبەدى. رەسەي باسشىلارى الگىندەي «رۋسيفيكاتسيامەن» شىج-بىج بولىپ جاتقاندا ۋكراينا بۇكىل كينوتەاترلاردا فيلمدەردىڭ ءبارىن ۋكراين تىلىنە كوشىرۋگە كىرىسىپ تە كەتكەن ەدى. ال ءبىز ارادا سودان بەرى بىرنەشە جىل وتكەندە سونى مىسالعا كەلتىرىپ جازىپ وتىرعاندا «31 ارناداعى» ورىس ءتىلدى جۋرناليست «وڭاي» دەگەن ءبىر ءسوزدى ايتۋعا باسىن قاتىرىپ جاتپاستان بىرەسە «وناي»، «وناي»، بىرەسە «دوستىقتى» «داستىك»  دەۋمەن بولدى.

ءيا، قاي مەملەكەتتىڭ دە قانشالىقتى تاۋەلسىز ەكەنى مينيسترلەرىنىڭ قاي تىلدە سويلەپ،  اقپارات قۇرالدارىنىڭ قاي تىلدە باسىمىراق ەكەنىنەن-اق كورىنىپ تۇرادى! ەندەشە، قازاق ءباسپاسوزى مەن ءورىستىلدى ءباسپاسوزدىڭ ۇلەس سالماعىنداعى ايىرماشىلىقتى كورە تۇرا قالايشا جانىڭ كۇيزەلىپ، جۇرەگىڭ اۋىرمايدى. ءيا، سول جىلداردان بەرى قازاقستانعا كەلىپ جاتقان ءورىستىلدى گازەتتەر سانى بىرنەشە ەسە ۇلعايماسا كەمىگەن جوق. قازىر ءورىستىلدى راديو-تەلەۆيزيا حابارلارى مەن جانە ورىستىلدى ءباسپاسوز قۇرالدارىمەن سالىستىرعاندا قازاقتىلدى-اقپارات تۇيەنىڭ قاسىندا تۇرعان قوشاقانداي-اق. بۇگىندە كەشەگى كەڭەستىڭ قۇرساۋىنان شىققان رەسپۋبليكالاردىڭ ىشىندە رەسەيدىڭ اقپاراتتىق ەكسپانسياسىنان شىعا الماي، شىعۋعا تالپىنباي وتىرعانى دا  تەك قازاقستان عانا. سوناۋ جىلدارى ورىستار ءبىزدىڭ تىلىمىزدە 300 ميلليونعا جۋىق ادام سويلەيدى دەپ ماقتانسا، كەڭەس وكىمەتى تاراعاسىن تاۋەلسىز جاڭا رەسپۋبليكالاردا ورىس ءتىلى «وگەي بالانىڭ» كۇيىنە ءتۇستى دەپ جىلاي باستادى. ايتپاقشى، ول قىرعىزستاندا دا رەسمي ءتىل دارەجەسىندە. ال باسقا رەسپۋبليكالاردا «شەت ەل ءتىلى» نەمەسە «از ۇلت وكىلدەرىنىڭ ءتىلى»  دەگەن رەسمي اتاققا يە بولدى. قازىر ورىس ءتىلىن انا ءتىلىمىز دەپ ەسەپتەيتىندەردىڭ 90 پايىزدان استامى تەك رەسەيدە عانا تۇرادى.

وسىعان وراي تاعى ءبىر اقيقاتتىڭ بەتىن اشايىق. بۇرىن «ۇلتىڭ كىم؟» دەسەڭ وزدەرىن ورىسپىن دەيتىن قازاقستاندىق ۋكراين دا، پولياك تا، موردۆين دە بۇگىندە ورىسپىن دەمەيدى. ولارعا قازىر سەن ورىسسىڭ عوي دەسەڭ «نەت يا نە رۋسسكي» دەيدى جانە ءوز تىلىندە نە قازاقشا سويلەۋگە تىرىسادى. قازاقستاندا  تۇراتىن ۇيعىر، وزبەك، تاتار، قاراشاي، ءازىربايجان، تۇرىك تۇگەل قازاقشا بىلەدى، ەلىمىزدىڭ 67 پايىزى – قازاقتار. ەندەشە، تاۋەلسىزدىك العان باسقا رەسپۋبليكالاردان الا-بولە قازاقستاندا ورىس ءتىلى مەن ءورىستىلدى اقپارات قۇرالدارىنىڭ شامادان تىس شالىقتاي ءتۇسۋى نەلىكتەن؟

ءبىز اشەيىندە «ورىستان ۇيرەن» دەگەن ءسوزدى ءالى دە قايتالاۋدان تانباي كەلەمىز. ەندەشە، ۇلتتىق نامىستى، ۇلتتىق دۇنيەتانىمدى قاي جەردە دە ءبىرىنشى ورىنعا قويۋدى نەگە ورىستان ۇيرەنبەيمىز. ال ۇلتتىق نامىس، ۇلتتىق دۇنيەتانىم، ۇلتتىق تاربيە، قىسقاسى ۇلتتىڭ بۇكىل امان-ساۋلىعى ونىڭ ءتىلىن ساقتاۋدان،  ونى وزگەلەرگە تاراتۋدان باستالادى. رەسەي مەملەكەتى قانداي پىشىمگە، ياعني، فورماعا كوشسە دە ماسەلەنى ەڭ الدىمەن ورىس ءتىلىن دارىپتەۋدەن باستايدى. ۇكىمەت باسىنداعىلارىنان باستاپ، اۋزىنان ساموگون مەن تەمەكى ءيسى بۇرقىراپ تۇراتىن قاراپايىم مۇجىق ورىس تا قايدا جۇرسە دە ورىس ءتىلىن العا سالىپ جۇرەدى. انەبىر كەزدە ماسكەۋدە ورىس ءباسپاسوزىنىڭ  دۇنيەجۇزىلىك كونگرەسى دەپ اتالعان جيىندا ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ ء«بىز باق-تاردىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن دەربەستىگىن ساقتاي وتىرىپ وزگە ەلدەردەگى ءورىستىلدى ءباسپاسوز قۇرالدارىنا ءبىر كۇش-جىگەرىمىزبەن قولداۋ كورسەتەمىز (ماكسيمالنو پوددەرجيۆاەم) دەگەنىنىڭ ارجاعىندا نە جاتىر دەپ ويلايسىز؟ بۇل ورىسشىلدىق پيعىل بۇگىندە تەك قازاقستاندا عانا جۇزەگە اسىپ، ەلىمىزدىڭ الماتى، استانا، قاراعاندى سياقتى ءىرى-ءىرى قالالارى تۇگىل اۋدان ورتالىقتارى مەن اۋىلدارىنا شەيىن ءورىستىلدى گازەت-جۋرنالدار قارداي بوراپ جاتىر. ايتپاقشى، سول كونگرەسكە ەۋرازيا مەديفورۋمى دەپ اتالاتىن فورۋمنىڭ ءتورايىمى داريعا نازارباەۆا دا قاتىسىپ، ۆلەدەكەڭنىڭ ءدال جانىندا وتىردى. سول جيىندا پۋتينگە جارامساقتانىپ قىرىمدا ۋكراين تىلىندە گازەتتەر كوبەيتىلمەكشى دەگەن «ۋايىمىن» ايتقان ورىس رەداكتورىنا داريعا حانىم: «قانە، سابىرلى (تولەرانتتى) بولايىقشى. اركىم ءوز جىرتىعىن وزىنشە جامايدى. ۋكرايندار دا سولاي» دەپ وتە تاپقىر تورەلىك ايتقان ەدى. ۋكراينانى ايتاسىز، مىنا تۇرعان وزبەكستان، تۇركىمەنستان ءوز ەلىنە رەسەي باسىلىمدارىنىڭ كىرۋىنە الداقاشان تيىم سالعان. ولار ونى رەسەيگە نەمەسە بۇكىل ورىس اتاۋلىعا دەگەن وشپەندىلىكپەن ىستەپ وتىرعان جوق. ولاردىڭ ماقساتى-الەكەدەي جالانعان جاھاندانۋ دەپ اتالىپ جۇرگەن جەتى باستى بالەكەتتىڭ الۋان-الۋان كەساپاتىمەن  تانىنە دە، جانىنا دا ءارتۇرلى  اقاۋ تۇسكەن ۇلتتىق قاسيەتتەرىن امان ساقتاپ قالۋ. جانە ۇلتتى امان ساقتاۋدىڭ ەڭ باستى امالى ءتىلدى امان ساقتاۋ ەكەنىن وزبەك، تۇركىمەن، تاجىك اتقامىنەرلەرى وتە جاقسى ءتۇسىنىپ وتىر. ولار  رەسەيدەن كەلگەن گازەت-جۋرنالدار باستان-اياق ەڭ اۋەلى ورىس مۇددەسىن ءسوز ەتىپ، رەسەيدىڭ قانداي  ساياساتىن دا ىزگىلىك پەن يناباتتىلىقتىڭ ۇلگىسى ەتىپ ۇسىناتىنىن، ءسويتىپ وزدەرىنىڭ جاس ۇرپاعىنىڭ تىلىنەن دە، دىلىنەن دە الشاقتاۋىنا اكەپ سوعاتىنىن بىلگەندىكتەن ءسويتىپ وتىر. ءتىپتى، كەيبىر رەسپۋبليكالاردا ءورىستىلدى جۋرناليستيكا از ۇلت وكىلدەرىنە عانا ارنالعانداي دەڭگەيگە ءتۇسىپ كەتتى. ۋكراينا مەن بالتىق ەلدەرىندە بۇل ءىس اۋەلى قوعامدىق كولىكتەردە (اۆتوبۋس، تروللەيبۋس، ترامۆاي) ورىسشا اندەر مەن حابارلار بەرۋدى توقتاتۋدان باستالدى. ولار سابيلەرىنە تەك انا تىلىندەگى مۋلتفيلمدەردى عانا كورسەتەدى. قىسقاسى، رەسەي ساياساتكەرلەرى مەن جۋرناليستەرى الۋان ءتۇرلى ايلاعا سالىپ (بىرەسە قورقىتىپ، بىرەسە وزدەرى ءمۇلايىمسىپ) شۋىلداسا دا قازىر بۇرىنعى كەڭەستىك رەسپۋبليكالار ارقايسىسى ءوز ۇلتىنىڭ  ۇلتتىق ساناسىن وياتۋعا، قۇلدىق پسيحولوگيادان ارىلتۋعا سوناۋ 90-شى جىلداردان باستاپ بىردەن كىرىسىپ كەتتى. ءسويتىپ، بۇگىندە ۇلتتىق مەملەكەتپىز دەپ اشىق جاريالاماسا دا ۇلتتىق مەملەكەتكە جاقىن مەملەكەت قۇرىپ الدى. ال ۇلتتىڭ نامىسىن دا، ۇلتتىق سانا-سەزىمىن دە، ۇلتتىق ماقتانىشىن دا وياتاتىن  ەڭ كۇشتى قۇرال ونىڭ ءوز تىلىندەگى جۋرناليستيكاسى.  بۇل –ۋاقىتتىڭ ءوزى دالەلدەپ وتىرعان اقيقات. ءار ەل، ءار ۇلت مىنا الماعايىپ زاماندا ءوز ءتىلىنىڭ، ءدىنىنىڭ، ءدىلىنىڭ، ءۇردىس-سالتتارىنىڭ جويىلىپ كەتپەي امان قالۋى جولىندا جانتالاسىپ جاتقاندا عاسىرلار بويى جۇزدەگەن ۇلت پەن ونداعان مەملەكەتتى تەمىر قۇرساۋىندا ۇستاپ ۇيرەنىپ قالعان كرەملدى مۇنىسى ءۇشىن كىنالاۋ دا ورىنسىز. ونىڭ ۇستىنە بۇگىنگى رەسەي باسشىلارىنىڭ اراسىندا «ۇلى ورىستىق» شوۆينيزم اۋرۋى ارعى اتالارىنان قان ارقىلى (گەنەتيچەسكايا پەرەداۆاەموست) جالعاسىپ جاتقاندار دا از ەمەس. ولار بۇل جولدا ەڭ مىقتى قارۋ باق، ياعني، جۋرناليستيكا ەكەنىن وتە جاقسى بىلگەنى ءۇشىن دە كىنالى ەمەس.

ەندەشە، ءبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك. ءبىز ورىستاردان، ياكي، رەسەيدەن ەڭ بولماسا ۇلتجاندىلىقتى  ۇيرەنۋىمىز وتە قاجەت. اقيقاتىن ايتار بولساق، بۇگىنگى قازاق باسپاسوزىندە جوعارىداعىلاردى سىناماق تۇگىل انانى رەنجىتىپ المايىق، مىنانىڭ ارقاسۇيەرى كىم ەكەن، گازەتىمىزگە كەسىرى تيىپ كەتپەسىنشى، الدەقايتىپ كەتەرمىز دەگەن سياقتى ساۋىسقانداي ساقتىق پەن كوڭىلجىقپاستىق ابدەن ورنىقتى. ال قازاقتىلدى تەلەارنالار تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى ۇيات. قازىر قازاق تەلەجۋرناليستيكاسىن وتە ارزان، وتە ساۋاتسىز ءانشى-سىماقتار مەن كۇپىنىڭ بيتىندەي قاپتاعان نە انىندە، نە ماتىنىندە ءمان-ماعىنا جوق «جۇلدىزقۇرتتار» باسىپ الدى. ولارعا قويىلاتىن سۇراقتار دا «سۇيگەن جارىڭمەن (ونى كوبىنە «جولداسىڭمەن» دەيتىن بولدى) قالاي تانىستىڭ؟»، «قىزدار كوپ مازالايدى ما»، «نەشە بەينەبايان ءتۇسىردىڭ»، «قانداي ايراندى جاقسى كورەسىڭ؟» سياقتى نە ەستەتيكالىق، نە قاراپايىم تاربيەلىك ءتۇيىر ءسوزى جوق سۇراقتار. ءوزىڭىز ايتىڭىزشى، اناۋ «روزا شاقىرادى»، «تۇنگى ستۋديادا نۇرلان قويانباەۆ»-تان باستاپ، «كوڭىلاشار»، «دۋ-دۋمان»، «ۇزدىك ازىلدەر»، «تويۆەستستار»، ء»ازىل الەمى»، «كاراوكە كيللەر» جانە باسقا دا تولىپ جاتقان سايقىمازاق كورسەتىلىمدەردەن باسقا بىزدە نە قالدى؟ «نىسانا» دەگەندى ءازىل-سىقاق تەاترى دەپ اتايدى ەكەن. مۇندا «ونەر كورسەتىپ» جۇرگەندەردىڭ وتە انايى دا دورەكى سوزدەرى مەن قيمىلدارىن بىلاي قويعاندا مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ مۇعالىم اپايىن ء«دال قازىر ۇرىپ جاتىر» دەگەن وسپادارسىز تۇرپايى ءازىلىن ەستىپ وتىرعان ساتتە جۇرەگىمىز اۋزىمىزعا تىعىلىپ، اۋا قارمالاپ قالدىق. ال «بۇگىنگى كۇننىڭ ەڭ باستى جاڭالىقتارى» نەمەسە «ارنامىزعا كەلىپ تۇسكەن جاڭالىقتار لەگى» دەگەن سياقتى قوسىمشا اتاۋى بار «جاڭالىقتاردان» جول اپاتىنان نەشە ادام ءولىپ،  بىرەۋدىڭ ءوز بالاسىن، ايەلىن پىشاقتاپ ولتىرگەنى، نەشە قىز كۇيەۋگە تيمەي ەكىقابات بولعانى، قوقىس سالاتىن جاشىكتەن نەمەسە دارەتحانادان شالاجانسار جاڭا تۋعان ءسابي تابىلعانىنان «حاباردار» بولاسىز. قازاق جۋرناليستيكاسى، ياعني، باق-تارى (كەي تۇستا!) رەسەي ساياساتىنىڭ ىقپالىنان شىعا الماي وتىرعانىن ولار رەسەي اقپارات قۇرالدارى نە ايتسا سونى سول كۇيىندە قايتالايتىنىنان-اق بايقاۋعا بولادى. ارينە، ولاردىڭ اقپارات كوزدەرىن پايدالانبا دەۋگە ەشكىمنىڭ دە حاقىسى جوق. الايدا، ءبىز تاۋەلسىز ەلدىڭ اقپاراتشىسى ەكەنىمىزدى ەستەن شىعارماي رەتى كەلگەندە ول اقپاراتتار دايەكتى مە، دايەكسىز بە، ولار ءبىزدىڭ ۇلتتىق، تاۋەلسىزدىك مۇددەلەرىمىزگە قايشى كەلمەي مە سول جاعىن دا ەسكەرىپ، رەتى كەلگەندە جۇرتتى ويلاندىرارلىقتاي ءبىر-ەكى كۇماندى ساۋالداردى جۋرناليستىك شەبەرلىكپەن قىستىرىپ جىبەرۋدىڭ ەش ايىبى دا جوق جانە ونى ساياسي قىلمىس دەپ تە ەشكىم ايتا المايدى. اتتەڭ، ءبىزدىڭ اسىرەسە تەلەجۋرناليستەرىمىز ءويتۋدىڭ ورنىنا كەي كەزدەرى رەسەي جۋرناليستەرىنىڭ ىعىنا جىعىلادى دا ولاردى تىڭداپ وتىرعان ادام «ە-ە، كوپ ۇزاماي امەريكانىڭ شارۋاسى بىتەدى ەكەن»، «ەۋرووداققا مۇشە ەلدەرگە جوقشىلىق، اشارشىلىق كەلىپ-اق قالعان ەكەن»، «ۋكراينا دەگەن ءبىر كىلەڭ وڭباعاندار جينالعان ەل ەكەن، ال ارمەنيا مەن قىرعىزستان قاتتى قارقىنمەن دامۋدا ەكەن» دەپ  قالارى ءسوزسىز. ال نەگە ەكەنىن قايدام ءوز كۇنىن ءوزى كورىپ وتىرعان وزبەكستان مەن تۇركىمەنستان تۋرالى كوباسا ەشنارسە ايتىلا قويمايدى.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز قازاقستاندا  ءباسپاسوز ارقىلى دا،  تەلەۆيزيا ارقىلى دا قازاق ۇلتىنىڭ ماسەلەسىن، اسىرەسە، ءالى دە ءوز بيىگىنە كوتەرىلە الماي جاتقان قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاۋعا كوبىرەك كوڭىل بولەتىن ۋاقىت جەتتى. جانە وعان ەلىمىزدە قارسى بولاتىندار ونشا كوپ ەمەس دەپ ويلايمىز. ول ءۇشىن ەلىمىزگە جان-جاقتان قارداي بوراپ كەلىپ جاتقان، ۇلتتىق دۇنيەتانىمىمىز، ۇلتتىق تاربيەمىز، ۇلتتىق ءداستۇرىمىز بەن ۇردىستەرىمىزدى دامىتۋعا ەش ۇلەس قوسپايتىن، قوسپاق تۇگىل ءوز ەلىنىڭ، ءوز ۇلتىنىڭ ساياساتىن كەيدە اشىقتان-اشىق، كەيدە جىمىسقىلىقپەن ەرتەڭ ەلتۇتقا بولار ۇرپاعىمىزدىڭ ساناسىنا سىڭىرۋگە تىرىساتىن وزگە ەلدىڭ قاپتاعان گازەت-جۋرنالدارىنا تولىق تيىم سالماساق تا سولاردىڭ ىشىنەن كادەمىزگە جارايدى دەگەندەرىن عانا قالدىرۋىمىز كەرەك. قازىر قۇدايعا شۇكىر قازاقتار ءوز ەلىندە 67 پايىزعا جەتتى، الگىندە ەلىمىزدە تۇراتىن باۋىرلاس تۇركىتەكتەس ۇلتتار تۇگەل قازاقشا بىلەتىنىن ايتتىق. دەمەك، بۇدان بىلاي تەلەارنالارىمىزدا ءورىستىلدى ءارتۇرلى كورسەتىلىمدەردى قىسقارتىپ، قازاق تىلىندەگى جوبالاردى كوبەيتۋىمىز كەرەك. جىل سايىن دەرلىك ەۋرازيالىق مەديافورۋم دەگەندى وتكىزىپ وتىرمىز. ەندەشە قازاقتىلدى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قۇرىلتايى سياقتى ۇلكەن ءبىر شارا وتكىزىپ وتىرساق تا ارتىق بولماس ەدى. ءبىر جىلدى قازاقتىلدى جۋرناليستيكا جىلى دەپ اتاساق تا ەشكىم دە «بۇلارىڭ نە؟» دەي قويماس ەدى عوي. ەندەشە، كىمنەن سەسكەنىپ وتىرمىز؟ ءسىز نە دەيسىز؟

مىرزان كەنجەباي

Abai.kz