«دەنساۋلىق ساقتاۋ» ۇلتتىق پالاتاسى ەلىمىزدەگى دارىگەرلەردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ جۇمىستارىن نەگىزدەر بويىنشا جۇرگىزۋ زاڭدى دەپ سانايدى. بۇل تۋرالى جۋرناليستەرگە پالاتانىڭ باسقارما توراعاسى، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور  قادىر  وماروۆ مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا،     قا­زاقستاندا مەديتسينا قىز­مەتكەر­لە­رىنىڭ  مىندەتتى تۇردە سەر­تيفي­كات الۋ قاجەتتىگى «حالىق دەن­ساۋ­لىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكستە بەلگىلەنگەن. سونىمەن قاتار سالا ما­مان­دارىنىڭ ءبىلىمىن جانە بىلىگىن باعالاۋدىڭ تاۋەلسىز جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسى 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان «دەن­ساۋلىق» باعدارلاماسىندا دا قاراس­تى­رىلعان. 
- دارىگەر قاۋىمىنىڭ ءوز بىلىكتىلىگىن تاۋەلسىز ۇيىمداردا راستاۋى بۇكىل الەمدە قالىپ­تاس­قان تاجىريبە. بىراق ونىڭ ءتارتىبى، تولەنەتىن اقى­سى دا، البەتتە ءار ەلدە وزگەشە. شەتەل­دەردىڭ كوبىسىندە بۇل قىز­مەت تۇرىنە ليتسەن­زيا بەرىلەدى. بۇل ءۇشىن اقىنى سول دارى­گەر­لەردىڭ كاسىبي قاۋىم­داستىقتارى تولەيدى. ەسەسىنە، دارىگەر وسىنداي قاۋىمداستىققا مۇشە بولۋى مىندەتتى جانە ول ءۇشىن جۇيەلى تۇردە جارنا تولەپ تۇرادى. ەگەر مامان زاڭ­عا تومپاق ارەكەتكە بارسا، بولماسا ورەسكەل قاتە جىبەرسە، وندا ونىڭ ارەكەتى ءۇشىن سول قاۋىم­داستىق تا جاۋاپ بەرەدى ءارى مۇنداي دارىگەر كلينيكالىق تاجىريبەمەن اينا­لىسۋ قۇقىنان مۇلدە ايىرىلۋى مۇمكىن. جال­پى، كلينيكالىق تاجىريبەمەن اينا­لىسۋ ءۇشىن شەتەلدەردە دە مامان كوپتەگەن دايىندىق ساتىسىنان ءوتىپ، تاجىريبە جي­ناپ، بىلىكتىلىگىن دالەلدەۋى ءتيىس. سوندا عانا ادام ەمدەۋ قۇقىنا قول جەتكىزە الادى.  

شەتەلدىك تاجىريبە تۋرالى ايتا كەلە، قادىر وماروۆ اقش-تا بۇل شامامەن 3-4 مىڭ دول­لار، كانادادا ءبىرىنشى كەزەڭ – 980 – 1470 دوللار شاماسىندا; ەكىنشى كەزەڭ – 2350 – 3525 دوللار شاماسىندا ەكەنىن جەتكىزدى.

- قازاقستاندا دارىگەر سەرتيفيكا­تىن بەس جىلدا ءبىر جاڭارتۋى ءتيىس. اقىسى 3 مىڭ تەڭگەگە جۋىق. شەتەلدە سەرتيفي­كاتتاۋ، كاتەگوريا بەرۋ دەگەن ۇعىم جوق. وندا دارىگەرلەر ليتسەنزيا بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. بىراق كورىپ وتىرعاندارى­ڭىزداي، ليتسەنزيا الۋ ءتارتىبى دە الدەقايدا قاتاڭ، وعان يە بولۋ ءۇشىن تاپسىرىلاتىن ەمتيحان اقىسى بىزدەن جۇزدەگەن، مىڭداعان ەسە قىم­بات. ەلىمىزدە بيىلدان باستاپ مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ ەنگىزىلگەننەن كەيىن مەديتسينا مامان­دارىنىڭ جۇمىسىن ديففەرەنتسيالدى باعالاۋ جۇيەسى ەنگىزىلىپ، بىرتە-بىرتە بىزدە دە ليتسەنزيالاۋ بولاتىنىنا سەنىمدىمىن. بۇل ماسەلە ءتيىستى مەملەكەتتىك باعدارلا­مالاردا دا كورىنىس تاپقان. ال ازىرگە مەدي­تسينالىق سالا قىزمەتكەرلەرىن ءبىلى­مىن جۇيەلى جەتىلدىرۋگە، كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋعا ىنتالاندىرۋ ءۇشىن كەڭەستىك كەزەڭنەن قالعان كاتەگوريا ۇعىمى ءالى ساقتالىپ كەلەدى. ونى الۋ-الماۋ ماسەلە­سىن ءار دارىگەر ءوز ەركىمەن شەشەدى،- دەيدى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق پالاتاسىنىڭ جەتەكشىسى.

قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەرگە ءۇش كاتەگوريا تاعايىندالادى.   ەكىنشى، ءبىرىنشى جانە جوعارى. كاتەگورياعا وتۋگە مۇددەلى مامان بىلىگىن راستاۋ ءۇشىن ەمتيحان تاپسىرادى. ونىڭ تەوريالىق ءبىلىمى جانە تاجىريبەلىك داعدىلارى تەكسەرىلىپ، ءتيىستى باعاسى جازىل­عان كۋالىك بەرىلەدى. وسى كۋالىك بويىنشا ول قوسىمشا قۇجاتتارىن تاپسىرىپ، قۇزىر­لى مەملەكەتتىك ورگان­نان كاتەگورياسىن الادى. كاتەگوريا ءۇشىن شامامەن 11 مىڭ تەڭگەدەن 26 مىڭ تەڭگەگە دەيىن اي سايىنعى جالاقىسىنا ۇستەمە تولەنەدى. كاتەگوريا الۋ-الماۋ ماسەلەسىن مامان ءوز ىقتيارىمەن شەشەدى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق پالاتاسىنىڭ ەسەبىنە سۇيەنسەك، بەس جىل ىشىن­دە كاتەگوريا العان مامانداردىڭ جالاقىسىنا شاماكمەن  690 مىڭنان 1,5 ملن تەڭ­گەگە دەيىن ۇستەماقى قوسىلادى ەكەن.  ال  با­عالاۋشى ۇيىمنىڭ قىز­مەتىنە تولەنەتىن پۇل 5 جىل ىشىندە مامان­نىڭ ۇستەماقى رە­تىندە الاتىن تا­بى­سى­نىڭ 1,7 پايىزىن قۇرايدى. 

قازاقستاندا مەديتسينالىق ماماندار ءبىلىمىن باعالاۋ بىلتىرعى جىلدان باستاپ باسەكەلىك ورتاعا شىعارىلعان بولاتىن. ازىرگە مۇنداي باعالاۋ جۇرگىزۋگە نيەت بىلدىرگەن ۇيىمداردىڭ اراسىندا تەك بىرەۋى عانا ءتيىستى اككرەديتاتسيادان ءساتتى وتكەن. ول دەنساۋلىق ساقتاۋدى دامىتۋ ورتالىعى جانىنداعى ءبىلىم جانە داعدىلاردى باعالاۋ ورتالىعى. بىلتىر باعالاۋ شاراسى الەمدىك بانك پەن قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ بىرلەسكەن جوباسى اياسىندا قارجىلاندىرىپ، تەگىن جۇرگىزىلگەن ەكەن. ال بيىلدان باستاپ ەمتيحانداردى ۇيىمداستىرۋ شىعىندارى ورتالىقتىڭ ەسەبىنەن جابىلاتىندىقتان، شارا اقىلى نەگىزگە كوشىرىلگەن.

دەنساۋلىق ساقتاۋ پالاتاسىنىڭ وكىلدەرى بۇل وتەماقىنىڭ ۇيىمداستىرۋ شىعىندارىنىڭ قۇنىنان اسپايتىنىن انىقتاپتى. قادىر وماروۆتىڭ ايتۋىنشا، ءتيىستى  قۇجاتتاردا ەمتيحان اقىسىن تەك قىزمەتكەر ەمەس، جۇمىس بەرۋشى نەمەسە باسقا دا زاڭدى قاراجات كوزىنەن تولەۋگە بولاتىنى ايتىلعان. ونىڭ پىكىرىنشە،  بۇل ماسەلەگە جۇمىس بەرۋشىلەردى تارتۋ جاعىن قاراستىرۋ كەرەك.

حاديشا سەرجانوۆا

Abai.kz