«قامشى» پورتالىندا ءسارۋار اينابەكوۆ دەگەن اعامىز بەكبولات تىلەۋحاندى قورعاپ (كىمنەن؟) «بەكبولاتتىڭ بەدەلى – ءبارىمىزدىڭ بەدەلىمىز» دەگەن ماقالا جازىپتى. اعامىز رەنجىمەسە ءوزىمنىڭ ويىمدى ءبولىسىپ كورەيىن.

«…جەر تۋرالى ايتقاندا ەل باس ساپ بەكبولات تىلەۋحان مەن نۇرتاي سابيليانوۆقا جابىستى»، – دەيدى اعامىز. اعا، «سۋعا كەتكەن تال قارمايدى» دەگەندى بىلەسىز عوي، جاۋاپتى شارۋادا قورعان بولار دەپ ءۇمىت ەتكەن ازاماتتار بولعان سوڭ جابىسامىز. حالىقتىڭ مۇڭىن تۇسىنەدى، جانايقايىن وزىنىكى ەتىپ جەتكىزەدى دەپ سەنگەننەن جابىستىق.  بيلىككە، زاڭ شىعارۋشى ورگاندا جۇرگەندىكتەن ءسوزىن وتكىزە الادى دەپ ويلاعاننان جابىستىق.

الايدا، بەكبولات ءىنىمىز ەل ويلاعان مۇددەدەن شىعا المادى. جاسىقتىعىن كورسەتتى، ۇلتشىل ەمەس ەكەندىگىن ءبىلدىرىپ الدى. كەشەگى كوميسسيا وتىرىسىندا ءوزى ايتقانداي «…بيلىكتە جۇرگەندەر  حالىقتىڭ ىشىنەن قايناپ شىققاندار» ەمەستىگىن دالەلدەدى. «بار سەنگەنىم بايان-دى، ول دا ءبۇيىرىن تاياندى» دەيدى مۇندايدا قازاق.

جەر داۋى-ەلدىكتىڭ، ازاتتىقتىڭ سىنعا تۇسەر سىناعى. سەبەبى جەر كەتسە، ءبارى كەتەدى. مەيلى، ساتپاي-اق جالعا بەرۋدىڭ ءوزى، ونىڭ ىشىندە شەتەلدىكتەرگە، باسىمەن ويلايتىن ادام ءۇشىن-تاۋەلسىزدىككە تونگەن قاتەر.

«.. جەردى كىم جالعا بەرمەي جاتىر. مۇگەدەكپىن، مۇعالىممىن، دارىگەرمىن دەپ ۇكىمەتتەن ءۇي الىپ، ونى دا جالعا بەرىپ وتىرعاندار قانشاما؟ بۇنىڭ جانىندا مەملەكەتتىڭ بەلگىلى ءبىر نىساندى، جەر ۋچاسكەسىن جالعا بەرۋى، ونىڭ زاڭدىق نەگىزىن جاساپ، قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋىندە تۇرعان نە بار؟!»، -دەيدى اعامىز. ناعىز قاۋىپ وسىنداي نەمقۇرايدىلىقتان شىعادى. بۇل جەردە مۇگەدەكتەر مەن مۇعالىمدەردىڭ، دارىگەرلەردىڭ العان ۇيلەرىن جالعا بەرىپ قويۋى تۋرالى اڭگىمە ايتۋ، ساۋاتسىزدىقتىڭ بەلگىسى. جەكە مەنشىك پەن مەملەكەتتىك مەنشىكتى جالعا بەرۋدىڭ ايىرماسى جەر مەن كوكتەي ەكەندىگىن ايتپاعاننىڭ وزىندە، مەملەكەت تۇرعان جەردى بىرەۋگە، (شەتەلگە), جالعا بەرىپ قويىپ، ءوزىڭ سول بىرەۋدىڭ جالعا العان جەرىندە مەملەكەت بولىپ تۇراسىڭ با دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرە الاتىن ادام بار ما؟

«سەنگەن قويىم سەن بولساڭ، ماڭىراعانىڭا بولايىن» دەمەكشى، انشەيىندە ابايدان مىسالدار كەلتىرىپ، ۇلت جاناشىرى بولىپ كورىنگەنسىپ، كوسەمسىپ وتىراتىن بەكبولاتتىڭ نەگىزگى بەينەسى-دانىشپان بولىپ كورىنۋدەن ارىعا اسا المادى. «ەل ماقتاعان باتىردى جاۋدا سىناپ» كورىپ ەدىك، «ماقتاعان قىزدىڭ» قىلىعى مۇنىڭ ارەكەتىنىڭ قاسىندا اينالايىن بولىپ شىقتى.

          «ەر پايداسى تيەدى ساسقان جەردە،

ەل جاڭىلىپ، ەتەگىن باسقان جەردە.

جامانعا جازاتايىم ءىسىڭ تۇسسە

جابىسىپ قالادى ەكەن اسپان جەرگە» – ەل باسىنا كۇن تۋعاندا ەتىگىمەن سۋ كەشپەگەن سوڭ، ايتەكەشە ايتقاندا

«باتىر بولساڭ جاۋعا نايزاڭ ءتيسىن،

باي بولساڭ حالقىڭا پايداڭ ءتيسىن.

باتىر بولىپ جاۋعا نايزاڭ تيمەسە،

باي بولىپ ەلگە پايداڭ تيمەسە-

ەلدەن الابوتەن ءۇيىڭ كۇيسىن!»

اعامىز دۇرىس ايتادى، كەيبىرەۋلەر بەكبولاتتىڭ ابىرويىن، بەدەلىن كورە المايدى، ىشتارلىق جاسايدى. ول ءانشى، ول كونەنى جاڭاعا جالعاۋشى-ونەردىڭ ادامى. ونىڭ بۇل قاسيەتىنە ء«…ۇش قياننىڭ قازاعى، تاق تۇرادى الدىندا». بىراق… تاپ وسى جولى بەكبولاتتىڭ بەدەلى- ءبارىمىزدىڭ بەدەلىمىز ەمەس!

مەڭدىباي ىزتۇرعانۇلى

دەرەككوزى: juldizdar.kz 

Abai.kz