(ەسسە)

باكەڭنىڭ بەينەسىن كۇتپەگەن جەردەن ەلەستەتتىم...

الاكوبەڭ ءسات-ءتىن. كەنەت الىستان كۇن كۇركىرەدى. كوك ءجۇزىن تىلگىلەگەن نايزاعاي وتى اقشام مەن ىمىرت اراسىندا ايرىقشا قۇلپىراتىن الماتى كەسكىنىن ايشىقتاي تۇسكەندەي. جارقىل قاققان سامالا شامدار مەن قيساپسىز جارنامانىڭ قىزىل-جاسىل بوياۋى اياق استىنان سەلدەتە سالعان نوسەر فونىندا مىڭ قۇبىلىپ، كوز اربايدى. جول ايرىعىندا جۇگىرە باسىپ، ەرسىلى-قارسىلى جوڭكىلگەن جۇرت پەن قالىڭ اۆتوموبيل ءنوپىرى، ءبىر-بىرىنە جالعاسا ازىناعان سيگنال دا قاربالاس قالا ديناميكاسىن ودان سايىن شيراتتى. جۇلقىنا سوققان جەل شىلقىلداعان جاپىراق پەن ءىرى جاۋىن تامشىلارىن قاڭعالاق ويناتىپ، بەت وسقىلايتىن ءتۇرى بار. الىپ شاھارداعى كۇزگى پەيزاج لەبىن تىرىدەي ءتۇيسىنۋ دەگەن، بالكىم، وسى...  

قولشاتىر دا جوق ەدى. ءبىرىنشى كەزدەسكەن تروللەيبۋسقا ىرعىپ ءمىندىم. ءنومىرىن اجىراتىپ جاتۋعا مۇرشا بولمايدى. جاڭبىردان ساعالايتىن ۋاقىتشا باسپانا عوي. ءبىراز جەر جۇرسەم جاۋىن دا باسىلىپ، قاجەتتى كولىگىمە اۋىسىپ وتىرارمىن دەپ دامەلەنەسىڭ...

ورىن جەتكىلىكتى ەكەن. سالون ءىشى كەڭ. جاپ-جارىق. مۇندايدا اينەك سىرتىنان يرەلەڭدەپ، سورعالاي اعاتىن سۋ دا سونشا سۇلۋ كورىنەدى. وندا دا يۋ-قيۋ ءومىر تابى جاتىر...

قىزىق بولعاندا، راديولادان «مۇزارت» شىرقاپ تۇر:

 

                                            – عاشىقپىن جاۋىنىڭا،

                                           تالپىنعان تاۋ ۇلىنا.
                                           ساعىنىپ جەتەم ساعان
                                           باس مەنi باۋىرىڭا!..

 

وسى اۋەندى ءار ەستىگەن سايىن ارانجيروۆكاسى ءساتتى-اۋ دەپ ويلاپ قويامىن. اسىرەسە بىرتە-بىرتە ورشەلەنىپ: «ا-ا-ا... ا-ا-اي-ي! و-و-و-و-وۋ-ۋ... ا-اۋ-ۋ-ۋ!..» دەپ ىشقىناتىن قايىرماسى بۋىرقانعان سەزىمدى شيرىقتىرىپ، كوڭىل تولقىتادى.

12-ءشى تروللەيبۋس ەكەن. ەسكە باكەڭنىڭ تۇسكەنى، مۇمكىن، وسىدان. ءيا، بۇل – باعدات اقساقالدىڭ بۇلجىماس «مارشرۋتى» ەدى. الدىڭعى قاتارلاردىڭ بىرىنە جايعاسىپ الىپ، تەرەزەگە تەلمىرە ءتۇسىپ، سىرتتاعى تىرشىلىكتى شولىپ وتىراتىن. مۇندايدا ءبىر ءسات تۇڭعيىق قيال الەمىنە سۇڭگىپ، اينالاداعى   تىرلىكتەن باز كەشكەندەي كۇيگە تۇسەدى-اۋ. اۋىر وي جانىنا باتا ما، اراگىدىك، الدىنا وڭگەرگەن قوڭىر ءتۇستى بىلعارى سومكەسىن سىعىمداپ قويادى. ءتورت بۇرىشتى كەلگەن شاعىن عانا قولجاشىك پىشىندەس بۇيىم. ەسكى. دەگەنمەن، جيەك-جيەگى اقجەمدەنىپ، قىرقىلۋعا اينالعان مۇلكىن تاستاعىسى كەلمەيتىنى يەسىنىڭ بەلگىلى ءبىر ۇستانىمعا بەرىكتىگىن، ۇسىنىقتىلىعىن اڭعارتاتىن سياقتانادى. جانە سومكە ىشىنەن سۋرەتشى-رەتۋشەرگە قاجەتتى دۇنيەنىڭ ءبارى تابىلاتىنى انىق...

و كەزدەگى تەگى – مومبەكوۆ. رەسپۋبليكالىق «لەنينشىل جاس» (كەيىنگى «جاس الاش») گازەتىندە تابان اۋدارماي ەلۋ ءبىر جىل قىزمەت ەتىپتى. ءۇي-جايى «وربيتا» ىقشام اۋدانىنىڭ تومەنگى بەتكەيىندە. سول ماڭايدان قازىرگى كوك بازار ىرگەسىندەگى باسپالار ۇيىنە كەلگەنشە تالاي جەر. جاستايىنان جەتىم قالىپ، رەپرەسسيا مەن كامپەسكە زوبالاڭىن دا، اشتىقتىق پەن سوعىس سۇمدىعىن دا وتكەرگەن جان كۇن سايىنعى جولىندا باستان كەشكەن الاقۇيىن زامانالاردى سارالاپ، تىرلىك مانىنە بويلاۋدى ادەت قىلعان سەكىلدەنەدى. گوگول كوشەسىمەن كەلىپ، 28 گۆاردياشىل-پانفيلوۆشى اتىنداعى ساياباق ايالداماسىنان تۇسەدى دە، سومكەسىن اسىنىپ، جارالى اياعىن سۇيرەتىڭكىرەي باسا، رەداكتسياعا بەتتەيدى. (تاياق ۇستاعانىمەن، سوعان كوپ سۇيەنە دە قويمايتىن. تەك، رەتى كەلگەندە ايتا كەتەتىن ءجايت، كەيىنىرەك اڭداسام، ءبىر اياعى كەم ادامدار، ادەتتە، ساۋ كىسىگە قاراعاندا اقىرىن ءجۇرىپ انىق باسىپ، ءاربىر ارەكەتتە تەپە-تەڭدىكتى مەيلىنشە ءدال ساقتاۋعا ۇمتىلادى ەكەن).

 «12» ورتالىق كوشەلەردىڭ ءبىرتالاي ارالىعىن قيىپ وتەتىندىكتەن، وقتا-تەكتە باكەڭمەن جولىمىز ءتۇيىسىپ قالادى. وندايدا ورىندىق ارقالىعىنا ارتىلا ءتۇسىپ، اقساقالدىڭ جەلكە تۇسىنان ءتونىپ، جۇمىسقا جەتكەنشە ءار  نارسەنى سۇراپ، اڭگىمە ايتقىزىپ كەلۋشى ەك.  

رەداكتسيا قابىرعاسىنداعى جارتى عاسىرلىق ەڭبەك وتىلىندە تالاي جايساڭمەن ارىپتەس بولىپتى. باكەڭ جولداستارى قاتارىنان قازاقتىڭ نەشەمە مارعاسقاسىن جولىقتىراسىز. جۇبان مولداعاليەۆ، بۇر­كىت ىسقاقوۆ، نىعمەت  عابدۋللين، ساتتار بولدەكباەۆ، كاكىمجان قازىباەۆ، ساپار بايجانوۆ، ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ، مىڭباي ءراش، تولەۋجان ىسمايىلوۆ، كامال سمايىلوۆ، شەرحان مۇرتازا، سەيداحمەت بەردىقۇلوۆ، بەكەجان تiلەگەنوۆ، جۇمەكەن ناجiمەدەنوۆ، قاليحان ىسقاقوۆ، تەلمان جانۇزاقوۆ، مەدەۋ سارسەكەەۆ، اباي بەيسەمباەۆ، بەك توعىسباەۆ، زاكiر اساباەۆ، ءجۇسiپ قىدىروۆ، انەس ساراەۆ، ەركiنباي اكiمقۇلوۆ، ساكەن يماناسوۆ، ورازبەك سارسەنباەۆ، بەكەن ابدiرازاقوۆ، تۇتقاباي يمانبەكوۆ، سيەز باسiبەكوۆ، قالداربەك نايمانباەۆ، كارىباي احمەتبەكوۆ، كادىربەك سەگىزباەۆ، فاريزا وڭعارسىنوۆا، ورالحان بوكەي، سەرىك ءابدىرايىموۆ، ماعيرا قوجاحمەتوۆا، ساعات اشىمباەۆ، جۇماگۇل سولتيەۆا...  

بۇعان «لەنينشىل جاس» باسىلىمىن، قالا بەردى بۇكىل قازاق جۋرناليستيكاسىن مازمۇندىق تا فورمالىق جاعىنان جاڭاشا كوركەمدىك ساپاعا كوتەرە تۇسكەن كەيىنگى بۋىن وكىلدەرىن قوسسا ءتىزىم تىم ۇزاققا سوزىلماقشى. وسىلاردىڭ ەڭبەگى ەلدىڭ تۇتاس ءداۋىرىنىڭ پورترەتىن ايشىقتايدى.

ال گازەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇندەلىكتى ءومىرىنىڭ ءوزى عاجايىپ ءبىر الەمگە ۇقسار ەدى. ماسەلەن، لەنينشىلجاستىقتاردىڭ 1956 جىلى وستاۆكاعا شىققان باۋىرجان مومىشۇلىن باسىلىمدا تەرىمشى-حاتشى بولىپ جۇمىس ىستەيتىن باتىردىڭ زايىبى ءبيبىجامال مۇحامەدجانقىزىمەن بىرگە ءىى الماتى  ۆوكزالىنان كۇتىپ العانى نەمەسە كاكىمجان قازىباەۆتىڭ باعدات مومبەكوۆتىڭ كىشى ۇلى ەفراتتىڭ اتىن قويعانى جونىندەگى اڭگىمەلەردى قىزىعا تىڭدايتىنبىز. مۇنىڭ ءبارى ءبىر قاراعاندا جاي نارسە كورىنگەنىمەن، كەرەمەت ىزگىلىك، ادامگەرشىلىك ۇلگىسىندەي ءاربىر ارەكەتتىڭ ۇنەمى ۇلكەن ەلدىك مۇراتتارعا ۇلاسىپ جاتاتىنىن اڭداپ تامسانار ەدىڭ. شاعىندا وسى جاستارعا سوناۋ مۇحتار اۋەزوۆ باستاعان الىپتار توبىنىڭ ءوزى قارايلاپ، ارالاسىپ وتىرعانى دا بەكەر ەمەس-اۋ. جانە گازەتتى ۇزبەي وقىعان حالىق مۇنداعى مامانداردىڭ ءبارىن دەرلىك تانىعانى بايقالادى. ال ەلدىڭ، قالامگەر بولماسا دا، وسى لەكتىڭ اراسىنان باعدات مومبەكوۆتى دە جاقسى ءبىلۋى كەيىپكەرىمىزدىڭ ەرەكشە دارالىعىن اڭداتاتىنداي. سونداي-اق «لەنينشىل جاستا» ولەڭدەرى ءجيى جاريالانعان مۇقاعالي ماقاتاەۆ، قادىر مىرزا ءالي، تۇمانباي مولداعاليەۆ، ساعي جيەنباەۆ سىندى اقيىق اقىندار دا باكەڭدى قاتتى سىيلاپتى. ارينە، ءوز ارىپتەستەرىنىڭ قاي-قايسى دا بەك قۇرمەتتەگەن.

ءبىر باسىلىمدا جارتى عاسىر بىرگە ىستەگەن ول تىلشىلەردى تۇگەندەپ شىعۋ وڭايعا سوقپاس. ءجۇز جىلعا جۋىق عۇمىر كەشىپ كەلە جاتقان «لج» قىزمەتكەرلەرىنىڭ اراسىندا ەسىمدەرى ەل جادىنان وشۋگە اينالاعاندار دا جوق ەمەستەي. مىسالى، باعدات اعا كەزىندە ايگىلى تالعات بيگەلدينوۆ  ەسكاديريلياسى قۇرامىندا شايقاسقان الدەبىر ۇشقىشتىڭ مايداننان ورالعان سوڭ گازەتتە ءتىلشى رەتىندە ەڭبەك ەتكەنىن اڭگىمەلەگەنى بار. بۇل قازاق باكەڭە كومانديرىنىڭ سوعىس كەزىندەگى كوپشىلىككە بەيمالىم قىرلارىن ءبىرشاما اشقان ەكەن. ەرلىگىنە باس ءيىپ، تالعات باتىردى اسا جوعارى باعالايتىن اقساقال سول قىزىقتى جايتتەردى بىزگە جەتكىزدى. سونداي-اق باعدات اعا ماسكەۋ – لەنينگراد تەمىرجولى بويىنداعى يزوچا ستانساسى تۇبىندە قازا تاپقان مانشۇكتىڭ سوڭعى ساتتەرىنە كۋا بولعان ادامنىڭ ءسوزىن تولعانا بايانداعانى دا ەسىمىزدە.

باكەڭ دە مايدانگەر-پانفيلوۆشى عوي. سوعىستا اۋىر جارالانىپ، قانسىراپ، ەس-ءتۇسسىز جاتقان مۇنى سانيتارلار ولدىگە ساناپ، مايىتحاناعا تاستاعان جاعداي بولىپتى. ارادا ەكى كۇن وتكەندە قاراكولەڭكە مورگتەن شىعارىپ، اپارىپ كومە سالعالى جاتقان ساتتە قۇداي قاعىپ، قيمىلسىز دەنەنىڭ كىرپىگى ءدىرىلىن بايقاپ قالعان بىرەۋدىڭ ويبايىنان كەيىن ءتىرى قالعان كورىنەدى. وسىنى ايتىپ كۇلىپ وتىراتىن. گوسپيتالدا وپەراتسيادان كەيىن ءوزىنىڭ تالقانى شىققان جامباس سۇيەگى جارىقشاقتارىنىڭ سۋرەتىن سالىپتى. سۇراپىل سوعىستان جەتكەن ەرەكشە ەستەلىكتەي سول سۇيەك سىنىعىن كەيىن ءبىز دە كوردىك...   

سۋرەتشى بولعاندىقتان، البەتتە، ەستەت ەدى. كەز كەلگەن قۇبىلىستى نازىك تالعاممەن بەزبەندەيدى. بىراق بۇل قاسيەتىن كوپ بايقاتپاۋعا تىرىسقان. امبە تۋمىسىنان بەكزات جان ەلدىڭ قايماعى بۇزىلماعان ەجەلگى داستۇرىنەن مول سۋسىنداعانىنان دا شىعار، ءار قيمىل، ءار سوزىنە قىبىڭ قانىپ وتىراسىڭ. ەسكىكوز كىسىنىڭ ءبىتىم-بولمىسىنان ناعىز قازاقىلىق ءيسى اڭقيتىنداي-تىن.  ۇتقىر ازىلگە دە بەيىم قارت سارباز جاعىمسىز ءىس-ارەكەتىڭدى كورسە، قاعىتىپ، ەتەك-جەڭىڭدى جيناتا قويادى. قالجىڭى قاشاندا نىساناعا ءدوپ تيەتىن.    

كەز كەلگەن نارسەنىڭ قولمەن قويعانداي ناقتىلىعىن قالاعاندىقتان با، ماسەلە ءمانىسىن بەتتەن قالقىماي، تەرەڭ قاۋزاۋعا ۇمتىلدى. سانا-سەزىمى تۇنىق، رەاليست ادامنىڭ دۇنيەگە توسىن پريزما، وقشاۋ راكۋرستان قاراۋى سەنى دە بەي-جاي قالدىرمايدى. ويتكەنى، باياعىدان بەكەم سەنىپ جۇرگەن شىندىعىڭدى وزگە قىرىنان بايقاپ وشارىلارىڭ ءسوزسىز. مىسالى، موسكۆانى قورعاۋداعى قازاقتاردىڭ ەرلىگى تۋرالى نەبىر اقيقاتتى العاش وسى كىسىدەن ەستىپپىز.

ءام ادىلەتتى ادام بۇرا تارتپاي، قولايعا جاقپاسا دا، اڭگىمەنىڭ اشىعىن ايتادى.

بىردە جاۋ اسكەرىنىڭ گۋمانيزمى جونىندە ءسوز قوزعادى. اڭتارىلماي قايتەرسىڭ – فاشيزم مەن ادامگەرشىلىك ۇيلەسە مە! سويتسەك، راسىندا دا، سوعىستىڭ سوڭىنا قاراي نەمىس سولداتتارىنا قارسىلاستى تەك اياقتان اتۋعا بۇيرىق بەرىلىپتى. دەمەك، جاۋ بەلگىلى مەرزىمدە دۇشپانىن ءولتىرۋدى ەمەس، تەك قاتاردان شىعارۋدى كوزدەگەن. جانە وسى تۇستا تيگەن جەرىن وپىرىپ تۇسەتىن سالماق نۇكتەسى ايرىقشا وقتى سىناقتان وتكىزگەن ەكەن. مىڭنان ءبىر ادامعا عانا ءتيۋى مۇمكىن سول قورعاسىن باعداتتىڭ اياعىن تاۋىپتى.

باكەڭ كوڭىلى تۇسكەن ادامىنا ءوزى باستان كەشىپ، ەت-جۇرەگىنەن وتكەرىپ، وي توقىتقان وسىنداي جاعدايلاردى سىر قىلىپ اعىتاتىن. سوندا مۇنىڭ ءبارى جاس قالامگەرلەردى ءتۇرلى تولعانىسقا باستاپ، كاسىبي جاعىنان شىڭداي تۇسەتىنىن ەسكەرەتىن ءتارىزدى. ياعني، ولارمەن جەكە ءومىر-تاجىريبەسىمەن ءبولىسىپ وتىرۋدى پارىز ساناعان.

اقساقال ءوزىنىڭ «شوشقانىڭ قۇمى» رومان-شەجىرەسىندە دە مىڭداعان جازىقسىز ادامدارمەن قاتار باي تۇقىمى رەتىندە بۇكىل جاندوساي اۋلەتىن زار قاقساتقان سوۆەت وكىمەتى سالعان سويقاندار سىرىن جان-جاقتى اشادى. «بەلگىلى ءجايتتىڭ بەلگىسىز قىرى» دەگەندەي، مۇندا دا قانى سورعالاعان تالاي توساڭ فاكتىلەر كەلتىرىلەدى. دەرەكتى-كوركەم دۇنيەدە بۇگىنگە دەيىن جاڭساق ءتۇسىندىرىلىپ جۇرگەن كەيبىر زۇلماتتىڭ جايى مۇلدە باسقاشا باياندالادى. ءارى كوپتەگەن قۇبىلىس ءمانى ۇعىنىقتى تىلمەن سونشا ءدال كەستەلەنگەن. حالىق جازۋشىسى شەرحان مۇرتازانىڭ: «بۇل كىتاپتى ءالى تالاي ۇرپاق جاستانىپ وقيتىن بولادى. وندا اۆتور ءوز كوزىمەن كورگەن سۇمدىق جەتەدى. مۇندا جالپىلاما، جالتاقتاپ ايتۋ ەمەس، بوياماسىز ءومىردىڭ ءوز شىندىعى بار» دەپ لايىقتى باعالاۋىنان-اق ەڭبەك دەڭگەيى ايقىندالىپ تۇرعانداي.

سوڭىراق اڭداساق، بۇعان باكەڭ تاعدىر-تالەيىنىڭ كىرمەگەن تۇستارى دا جەتكىلىكتى سەكىلدى. ماسەلەن، اشارشىلىق جىلدارى قازىرگى كوك بازاردا وزىندەي سورلاپ جۇرگەن ءتورت-بەس جەتىمەكپەن بىرگە تۇس-تۇستان لاپ قويىپ، تاي قازاندا بۋى بۇرقىراپ ءپىسىپ تۇراتىن پالاۋدان اۋىزعا ۋىستاپ سالىپ-سالىپ جىبەرىپ، تۇرا قاشاتىنىن ايتاتىن. ساتۋ ءۇشىن دايارلاناتىن اس بولسا كەرەك قوي.

– ىستىق كۇرىش تاڭدايعا جابىسىپ، كۇيدىرىپ تە تاستايدى. جازاتايىم ءسۇرىنىپ كەتىپ، قولعا تۇسە قالساڭ، اسپازدار قان-جوسا قىلىپ تەپكىلەيدى. بىراق وندايدى ەلەپ جاتپايسىڭ. اشتىق الدى-ارتقا قاراتا ما! – دەۋشى ەدى.

سول سياقتى، بۇدان ءسال كەيىنىرەكتە، ەسىمى الدە ميشا، الدە ۆيتيا ما ەكەن، جاسى مولشەرى شامالاس ءبىر ەۆرەي بالامەن جولداس بولىپتى. ول قاق-سوقپەن شارۋاسى جوق، ۇنەمى اۋزىن بۋعان وگىزدەي مىڭقيىپ جۇرەتىن ۇندەمەستىڭ ءوزى دەيدى. بىرتوعا. كۇندەردىڭ كۇنىندە الگى قۇر سۇلدەرىن سۇيرەتكەن البا-جۇلبا بۇلاردىڭ قاسىندا قىپ-قىزىل نارتتاي بولىپ، جىلتىراپ الىپتى. تاڭىرقاعان باعدات ورايى كەلگەندە دوسىنان ءمان-جايدى سۇراماي ما. سويتسە، اناۋ وڭاشادا قالبىر قاڭىلتىرىن قايشىمەن قيىپ، 16-كاليبرلى پاترون كولەمىندەي كىشكەنە كەروسين شام جاسايدى ەكەن. كادىمگى شىراعدان. ىپ-ىڭعايلى. كۇن سايىن وسىنىڭ بىرنەشەۋىن ون بەس تيىننان ساتادى دا، تۇسكەن اقشاعا قاساپشىلاردان سويىلعان سيىرلاردىڭ جارتى شەلەككە جۋىق شيكى تۇياعىن الادى. سونى قايناتسا، مايى ءبىر ەلى قالقىعان كەرەمەت سورپا شىعاتىن كورىنەدى.

– انە، ءىستىڭ امالىن تابا الساڭ قاي كەزدە دە قارىن جۇباتۋعا بولادى ەكەن، – دەيتىن ءسوز تىڭداپ وتىرعان جىگىتتەردى ويلى كوزبەن شولا قاراپ...

 ارقايسىمىزعا ات قويىپ الاتىن ادەتى بار. ماسەلەن، سەيىتحاندى سەيفحان، قۇلتاستى – تاۋبۇزار دەيدى. مۇنىسى نەگىزسىز ەمەس. سەيىتحان بولمەسىنىڭ بۇرىشىندا قاعاز-قالامىن ساقتايتىن شاعىن سەيف ۇستايدى. كەيدە ونىڭ ىشىنەن بىرەر شولمەك اراق-شاراپ تا شىعىپ قالادى. ء«ىسىمىز» تۇسسە، جاعالاپ سول ماڭايعا بارىپ تۇرامىز. قۇلتاس جۇمىسى مازاسىز بولعاندىقتان قاباعى ءتۇيىلىپ، جان بالاسىن جاقتىرماي، سەكرەتاريات پەن كوررەكتورلار بيۋروسى اراسىنا كەزەك شاۋىپ، كەۋدەلەپ، ەكپىندەپ جۇرەتىن.  

مەنى قۇلقارا دەۋشى ەدى. ونىڭ سەبەبى، «لەنينشىل جاسقا» قاراعاندى باسىلىمدارىنىڭ بىرىنەن اۋىسىپ كەلگەم جانە ءتۇرىمنىڭ قارالىعىنا دا قاراعان بولۋى كەرەك. وسىلاردى ۇيلەستىرىپ، «مونتاجداپ» العان سياقتى.

الگى اڭگىمەسىنىڭ اسەرى كوپكە دەيىن تارقامايدى.

اقساقال «شوشقانىڭ قۇمى» رومان-شەجىرەسىن العاش توقسانىنشى جىلدار باسىندا «لەنينشىل جاسقا» شاعىن ماقالالار سەرياسى رەتىندە جازۋعا كىرىستى-اۋ. رەداكتسياداعى رەتۋشەرلىك جۇمىسىن اتقارىپ بولعان سوڭ تۇسكى ساعات ءۇش، ءتورت شاماسىنان كەشكى التى-جەتىگە دەيىن تاپجىلماي قاعازعا ءتونۋشى ەدى.  

جازۋ ماشىعى دا قىزىق. بيىك ۇستەل شەتىندەگى ورىندىققا سىرقات اياعىن بۇگىپ، جايعاسىپ الىپ، شوشايىڭقىراپ وتىرادى. ءتىپتى، سىرت كورىنىسىنەن جارتىلاي تۇرەگەپ تۇرادى دەۋگە دە كەلەدى. ويتكەنى، ساۋ اياعىنىڭ ۇشى – جەردە. جالپاق تاقتايعا قوس شىنتاقتاپ، ارتىلىڭقىراپ الادى. كوزىلدىرىككە قاباتتاستىرىپ، ءبىر قولىنا الاقانداي لۋپا ۇستايدى. اق پاراققا ۇلكەيتكىش اينەك ارقىلى قاراپ، جازۋعا كىرىسكەنىندە ءتىزىلىپ تۇسە باستاعان ءاربىر ءارپى تورعايداي بولىپ كورىنەتىن.

قولتاڭباسى انىق. جازۋى ايقىن.

جۇمىسقا بەرىلگەن ساتىندە اينالا توڭىرەكتى ۇمىتادى. بارلىق ىقىلاس-نيەتى – جازۋىندا.  

ءىس بىتكەن شاقتا ءبىرلى-جارىم تۇزەتۋى بولماسا، ماقالاسىن ستيليستيكالىق تا، ورفوگرافيالىق تا جاعىنان كوپ وڭدەمەيتىن. سوعان قاراپ، ايتىلار ويدى كوكەيىندە ۇزاق پىسىرەتىنىن اڭدايسىڭ.

باكەڭنىڭ اسىقپاي، مانەرلەي تۇزەتىن ويى: «وسى كەزدە ۇيگە كىرگەن جەزدەمنەن: – ات ايداۋشى سەنىمدى ادام با؟ – دەپ سۇرادى اققاپاش. – قاۋىپتەنبەي-اق قوي. جاسى كەلىپ قالعان، مومىن ادام، – دەپ كۇلىمسىرەدى. – ءيا، جىگىتتەردىڭ سۇلتانى يتجەككەندە ءجۇر عوي، – دەدى اققاپاش سۇلۋ. الدىڭعى ۇيگە شىقتى دا، جابۋلى تۇرعان ەردىڭ جامىلعىسىن اشىپ جىبەرگەندە، التىن-كۇمىس شەگەلەرمەن بەزەندىرىلگەن قۇراندى ەر اققاپاشتىڭ وزىندەي جالت-جۇلت ەتتى. ەردىڭ ۇستىندە جاتقان جۇگەن دە سولاي، اۋىزدىعى – التىن. ەردى ءوزى كوتەرىپ، جۇگەندى ماعان بەرىپ، ات قورادا تۇرعان تۇلپارعا كەلدىك. اققاپاشتى كورىپ، پىسقىرىپ جەم جەپ تۇرعان ات دوربانى سىلكي باستادى. موينىنان دوربانى الىپ، سيپاپ، ەرتتەدى. ات وسقىرىپ، ءتورت اياعىن كەزەك-كەزەك كوتەرىپ، موينىن بۇرىپ، اققاپاشتى يىسكەلەدى. الدىڭعى ەكى اياعىمەن جەر تارپىپ، قورانىڭ ءىشىن توزاڭ قىلىپ جىبەردى. اققاپاش موينىنان قۇشاقتاپ تۇردى. ءبىر جولداس بالادا كىتابىم بار ەدى، سونى الۋعا جۇگىرىپ كەتتىم. بالانىڭ اناسى كەتەرىمدى بىلگەن سوڭ قويارعا قويماي شاي بەردى. مەن كەلگەندە اققاپاش سۇلۋ تۇلپاردى موينىنان قۇشاقتاعان كۇيى تۇر ەكەن. قىز بەن اتتىڭ جىلاعانىن سوندا كوردىم» دەپ ساباقتاسار ەدى. (وقىرمانعا ەسكەرتە كەتەيىن، بۇل جولداردى ادەيى تاڭداعام جوق. كىتاپتىڭ كوزىمە تۇسكەن جەرىنەن كوشىرىپ الا سالدىم. ەڭبەكتە بۇدان دا شىمىر، بۇدان دا كەستەلى تۇستار بارشىلىق)...

اياقتالعان دۇنيەسىن ءتيىستى بولىمگە تاپسىرادى. كوپ ۇزاماي ءۇش ءجۇز-ءتورت ءجۇز جول كولەمىندەگى ماتەريال گازەت بەتىندە جايناپ تۇرادى.

سول كۇنى اۆتوردىڭ كەڭ دالىزگە سىيماي جۇرگەنىن كورەسىڭ. ارينە، سىندارلى ادام ارقالانعانىن بالەندەي بايقاتا دا قويماس. جۇمىس اراسىندا اشەيىن سەرگىپ، ءسال-ءپال سەيىلدەپ، جەلپىنىپ الۋعا قاقى بار عوي. ايتكەنمەن، ىشتەي ماساتتاناتىنىن بىلەتىن ەدىك. شىنىندا، قوسا قۋاناتىنبىز. شىعارماشىلىقتىڭ ءلاززاتى، ەڭبەك راحاتى دەگەن سول. ءبىر ۋاق قاناتتانۋ ءساتى.

كەيدە جۇمىسقا كەشىرەك كەلەسىڭ. باكەڭ وسى كەزدە كەزەكتى ماقالاسى تۋرالى لەبىز ەستىگىسى كەلىپ تىقىرشىپ كۇتەتىن سەكىلدى.

كورگەن بويدا سەلت ەتىپ:

– ءاي، قۇلقارا، گدە تى بىل؟! – دەيدى سونادايدان داۋىستاپ.

 كوڭىلدى كەزدەرىندە ازداپ ورىسشا قوسىپ سويلەيتىن داعدىسى.

نەگىزىندە، مەنىڭ قايدا جۇرگەنىمدى، نەگە بوگەلگەنىمدى بىلۋگە قۇمارتپايدى. الگىسى، تەگىندە، امانداسۋ رەتىندە ايتىلاتىن ءسوزى.

جازباسىن، كوبىنە كەشكە، بەتتەلىپ، باسۋعا جونەلتىلگەلى جاتقان جەردەن وقىپ الاتىنبىز. گازەت تاڭەرتەڭگىسىن دۇڭگىرشەكتەردە دە تولىپ تۇرادى. جولدا كەلە جاتىپ تا الا سالاسىڭ. سول كۇنى باكەڭ ماقالاسى شىعاتىنىن ءبارىمىز بىلەمىز.

سالەمدەسكەن سوڭ ەندى قايتەر ەكەن دەگەندەي، ادەيىلەپ، ەشتەڭەدەن حابارسىز كىسىشە بىرتالايعا دەيىن تىمىرايىپ، ۇندەي قويمايسىڭ.  

سەكرەتاريات بولمەسىنە قاراي يىقتاسىپ جىلجىپ كەلە جاتىپ، قيپاقتاڭقىراپ، كوز قيىعىمەن قايتا-قايتا الايا قاراپ، جاۋابىڭدى كۇتەدى. الدەن مەزگىلدە ءتوزىمى تاۋسىلىپ:

– چيتال؟! – دەيدى اقىرىن عانا. ۇنىنەن ءبىر ءۇمىت، ءبىر كۇدىك ارالاسا شىعاتىنداي.  

كۇلمەسىڭە لاج جوق:

– نۋ، كونەچنو چيتال، باكە! ونداي ماقالانى قالاي وقىماسسىڭ!

– قانداي ەكەن؟ ۇنادى ما؟!

– ارينە! كلاسسيكا! شەدەۆر! – دەيسىڭ.

ءجۇزى نۇرلانىپ سالا بەرەدى.

– اسىرەسە، انە ءبىر تۇستارىن ءساتتى الدىم با دەپ ويلايمىن.

– ءيا، وتە ادەمى شىققان ەكەن...

راسىندا دا، سولاي. «شوشقانىڭ قۇمىندا» ءداۋىر تىنىسى، زامانا شىندىعى وزگەشە باياندالۋىمەن قاتار مۇندا قازاق ءومىرىنىڭ تەرەڭ يىرىمدەرى، سالت-ءداستۇر كورىنىستەرى، ەتنوگرافيالىق ەتيۋدتەر تۇنىپ تۇر. رازەزدى ء«لال» دەپ اتاعاندى وسى ەڭبەكتەن كوردىم. ءيتىڭىر، قاعاناق، ساعاناق، ميات كۇشى، ەسپە، مۇناپيىق دەگەندەي كەيبىر ۇعىمداردىڭ مانىنە دە وسى دۇنيە ارقىلى قانىقتىق. ودان سوڭ ءوزىن جاستايىنان ءوسىرىپ-وندىرگەن الماتى تاريحىن جاقسى جازعان. دەگەنمەن، رومان ازىرگە عىلىمي، ادەبي تۇرعىدا تالدانا قويماي ءجۇر...

باعدات اعا قالامگەرلىگىمەن قاتار جاس تىلشىلەرگە قاتال رەداكتور دا ەدى. وسىدان بىردەڭە شىعادى-اۋ دەپ ۇمىتتەنگەن ۇل-قىزداردىڭ ماقالالارىن وقىپ، كەمشىلىگىن دە، جەتىستىگىن دە ءدوپ باسىپ، تالداپ بەرەدى. العان اسەرىن، جەكە پىكىرىن گازەت شەتىنە ءتۇسىرىپ تە قوياتىن. جازۋىڭنىڭ ءومىر شىندىعىمەن تابيعي ۇيلەسىپ جاتۋى قاجەتتىگىنە، دەرەكتىلىككە، دايەكتىلىككە بەيىمدەلىپ، بوس داقپىرتقا، جەلبۋاز ماقتانعا ءۇيىر بولماۋىڭا كەڭەس قوساتىن. ادالدىققا باۋليتىن.

ءوزىنىڭ ماقالاسى كۇن قۇرعاتپاي شىعا باستاۋى سەبەپتى سوناۋ كورىنىس تە ءجيى قايتالانىپ تۇرادى.

قىزمەت ورنىنا جەتكەن بويدا ەستيتىنىڭ سول داۋىس:

– ءاي، قۇلقارا، گدە تى بىل؟..  

بىراق وسى سۇراق كوپ قويىلىپ، جالىقتىرعانداي سەزىلسە، ازداپ

قيتىعىڭقىرايسىڭ. «ساۋالىنا قاراي – جاۋابى» دەگەندەي سەن دە ۋىتتىلاۋ، قىرشاڭقىلاۋ بىردەمە ايتىپ قالاسىڭ:

– نا بازارە ۆودكۋ پيل!

نەگىزى، بۇل دا وتىرىك ەمەس. سو تۇستاردا كوك بازاردىڭ «ساموپالى» ءدامىن ەپتەپ تاتقانىمىزدى جاسىرۋدىڭ ءجونى جوق.

باكەڭ راحاتتانا ءبىر كۇلىپ العان سوڭ، جارىق كورگەن ومىرباياندىق حيكاياتتار تاراۋىن تالقىلاۋعا كىرىسەمىز. قازىر قاراساق، بۇل دا وزىندىك ءبىر شەبەرلىك ساباعى نەمەسە لەزدەمەلىك ءدارىس سياقتى ءتيىمدى نارسە ەكەن.

تۇسكى اس ۋاقىتى تايانعاندا:

– ءاي، قۇلقارا، ءجۇر، ىستالاباي ءىشىپ كەلەيىك! – دەيتىنى بار.

–  اي، اعا، اپيتەت بولماي تۇر ونشا. ءوزىڭىز بارا بەرەسىز بە، قايتەسىز...

«ستولوۆاياعا بارايىق» دەگەن ءسوزى. ال مەنىڭ ايتپاعىم – اپپەتيتتىڭ – تابەتتىڭ جوقتىعى...

انىعىندا، ماسەلە تاماققا زاۋقىڭنىڭ سوقپاۋىندا ەمەس، كەيدە اسحانادان اۋقاتتانۋدىڭ ءوزى ءبىر ماشاقات ەدى; وندا اۋزى-مۇرنىنان شىعىپ، ءيىن تىرەسىپ تۇرعان ەلدى كورەسىڭ. كەزەك قالىڭ. سودان شايلىعاسىڭ.

– ءوي، اپيتەتتى نەعىلايىن دەپ ەڭ!..

بۇل «نەسىنە تارتىناسىڭ، بارا كورەمىز، ءبىر رەتىن تابامىز» دەگەنى. ءسوز ىعىتىنان وي استارىن ءوزارا ۇعىسىپ تۇرامىز.

ىشكە كىرگەننەن كەيىن سوماداي عىپ جەتەكتەپ الىپ، كەزەكتىڭ ەڭ الدىڭعى لەگىنەن ءبىر-اق شىعاراتىنى دا قينايدى. وندايدا، اسىرەسە، ايەلدەر جاعى باجىلداپ:

– كۋدا ۆى لەزەتە بەز وچەرەدي؟! چتو زا ليۋدي! – دەپ شۋىلداسىپ كەتپەي مە.

سىرتتان قاراعاندا ەرسىلەۋ كورىنىس ەكەنى راس. بىراق باكەڭ قىڭا ما:

­­– ا ۋ مەنيا نەت پراۆ، چتوبى، ۆ وچەرەدي ستويات! – دەپ ءبىر-اق كەسەدى. بۇل ەندى: «مەنىڭ كەزەكسىز وتۋگە قۇقىم بار. سەبەبى، مەن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرىمىن. ونىڭ ۇستىنە مۇگەدەكپىن!» دەگەنى عوي.  

كەيبىرەۋ نالىپ، باس شايقايدى. كەيبىرەۋ كۇلىپ جاتادى. اقساقال:

– ورىسشا بىلگەن قانداي جاقسى! – دەپ ءوزى دە ءماز بولادى.

  تاماقتى تالعاپ ىشەتىن اسكەتتىگىن دە اڭداۋشى ەك. جۇقالتاڭ عانا، نازىك ءبىتىمدى جان ەدى عوي.

شاي تاڭداعىشتىعىن جۇرتتىڭ كوبى بىلەدى. سۋرەتشى قىزى راۋشاننىڭ جەر جۇزىندە شارلاماعان ەلى از; شايدىڭ نەشەقيلىسىن اكەلەتىندەي. جۇمىس اراسىندا سونى دەمدەپ، حوش ءيىسىن بۇرقىراتىپ ءىشىپ وتىرادى. كوڭىلى تۇسسە ءبىزدى دە شاقىرىپ، ءبىر-ءبىر شاشكەسىن قۇيىپ بەرەتىن. قازىر «ەليتنىي» دەپ ءجۇرمىز، باكەڭنىڭ تاڭدايىنا تاتىعان سيرەك شايلار ساۋلەتتى سۋپەرماركەتتەردە كەزدەسە مە، جوق پا...

 كەي جىگىتتەر:

– باكەڭنىڭ «قۇلقارا» دەگەنى بىرتۇرلىلەۋ عوي، رەنجىمەيسىڭ بە؟ – دەپ سۇرايتىن-دى.

جوق، رەنجىگەن ەمەسپىن. ءتىپتى، باكەڭ ء«اي، قارا قۇل» دەسە دە نامىستانباس ەدىم. ويتكەنى، نيەتىندە زارەدەي كىرشىك بولمايدى. كوكىرەك ساۋلەسىنىڭ جارقىندىعى سونشا، كەيدە ءار قۇبىلىسقا كوزدەرىنەن وت توگىلىپ، جاۋدىرەي قاراپ تۇراتىن قارتتىڭ سابيدەي جان تازالىعى ءتانتى قىلاتىن.

جانە قۇلقارا دەگەندە نەندەي جامان استار بار، بۇدان ەشبىر تومەندەپ قالمايسىڭ; امبە اق پاتشانىڭ التىن سارايىنا ايىرباستامايتىن ايداي الەمىم وزىمە ءمالىم ەمەس پە... 

 بالاداي اڭعال باعدات اعا قۇجاتتاعى اتاسىنىڭ ەسىمى بويىنشا بەرىلگەن «مومبەكوۆ» دەگەن تەكتى ارماندا كەتكەن اكەسى يمامبەك اتىنا اۋىستىرۋعا ءومىر بويى تالاپتانىپتى. ىڭعايى كەلسە، فاميلياسىنىڭ الدىنا «ي» دەگەن ءارىپتى تىركەي قويۋدى تالاي قيالداعانداي.

– بىراق وندا «يمومبەكوۆ» بولىپ شىعادى عوي. مۇنداي تەك بولا ما؟! – دەپ تاڭىرقايمىز. وندايدا:

– ءا، ونىڭ جاراسى جەڭىل عوي. «و» ءارپىن «ا» قىلا سالۋ قيىنعا سوقپاس، – دەر ەدى...

شىنىندا، سول ءۇمىتتىڭ ىقپالى ما ەكەن، كەي بالاسىنىڭ فاميلياسىن «مامبەكوۆ» دەپ جازدىرعانىن بايقادىق. بىراق ءوزى اقىرى «جاندوسايعا» توقتاعان ەكەن دە...

يمامبەك ءبيدىڭ تۇبىنە جەتىپ، تۇتاس اۋلەت شاڭىراعىن تاس-تالقان قىلعان سوۆەت وكىمەتىن جەك كورۋمەن ءوتتى. الدەبىر ءماسليحاتتان ورالعانىڭدا:  

– تاعى دا جارىماعان-جالشىماعانداردىڭ جيىنىنان كەلدىڭدەر مە؟ – دەپ تىكسىنىڭكىرەي قارايتىن.

كورگەنسىزدىكتى، جەتەسىزدىكتى ۇناتپايدى. كىسىمسىگەن شەنقۇمارلاۋ بىرەۋلەردى انادايدان تانىپ تۇرادى.

– مىنا كوسموپوليتىڭ كىم؟! – دەيدى جاقتىرماي.    

كىلەڭ جۋرناليستيكا جامپوزدارى مەن ادەبيەت كوريفەيلەرى قاتارىندا جۇرگەندىگىنەن بە، شىعارماشىلىققا قوياتىن تالابى قاتال. وسى قاستەرلى دۇنيەنى قولجاۋلىق قىلعىسى كەلەتىندەردى سۋقانى سۇيمەيتىن.

تارالىمى كەڭ رەسپۋبليكالىق باسىلىمعا باق سىناپ، ءتۇرلى دەڭگەيدەگى شايىرلار كوبىرەك سوعاتىنى ايان. سولاردان: «اقىنسىڭ با؟!» – دەپ سۇرايدى. «اقىنمىن» دەسە، «مىقتىسىڭ با» دەگەن ساۋالى دايار تۇرادى. البەتتە، كىم وسالمىن دەسىن، كۇشتىمىن، مىقتىمىن دەيتىندەرى بەلگىلى. وندايدا: «ولاي بولسا ءالى كۇنگە دەيىن نەعىپ ءتىرى ءجۇرسىڭ؟» دەپ قىجىرتادى. سوندىقتان، مۇنى ءبىلىپ قالعان كەيبىر قۋى «اقىنمىن» دەمەيدى، «اقىنعا جاقىنمىن» دەپ قۇتىلاتىن...  

قازىر ويلاساق، مەجەنى مەيلىنشە بيىك قويۋى بىرەۋگە سوقتىعۋ ءۇشىن ەمەس، نە نارسەنى دە ءيىن قاندىرىپ، جوعارى دارەجەدە ورىنداپ ادەتتەنگەن كىسى ونەر اتاۋلىنى قاشاندا شىرقاۋ بيىكتەن كورگىسى كەلەدى ەكەن دە. كوكەجاسىق، ءدۇبارا بىردەڭەلەرىن وتكىزىپ جىبەرۋگە ۇمتىلاتىنداردى الاياقتىق دەپ تۇسىنەتىن...

ءاربىر نارسەگە سىنامپازدىعى سونشا، كەيدە ءوزىنىڭ بايبىشەسىن دە: «وي، وسى سوعان ءبارىبىر بولۋى كەرەك. مەن جۇمىسقا ابايسىزدا گالوش كيىپ بارا جاتسام دا دانەڭە دەمەي-اق شىعارىپ سالا بەرەدى» دەپ كەلەكەلەپ قويادى.

دەمەك، ول ۇيدەگى شەشەمىز وتە بيازى، ۇستامدى، سابىرلى جان بولىپ تۇر عوي. بازاربالا ەسىمدى تاتەي ەكەن. اپپاق، سۇيكىمدى ادام ەدى. و كىسى دە بالالار ۇيىندە تاربيەلەنىپتى. تىل ارداگەرى. سوعىس ۋاقىتىندا الماتىداعى كونديتەر فابريكاسىنىڭ قۇپيا تسەحىندا تانكىگە قارسى قولداناتىن جالعىش قارۋ دايارلاعانىن بەرتىندە عانا بىلدىك. ءتىپتى، سونداعى ەڭبەگى ءۇشىن «ستاحانوۆشى» دەگەن مەدال العان. وعان قوسا لەنين، ەڭبەك قىزىل تۋ وردەندەرىن يەلەنىپتى. ماسكەۋدە سسسر جوعارى كەڭەسىنىڭ ماقتاۋ گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.

بەس بالا تاۋىپتى. رايحانى – جۋرناليست. كەيىن الماتى ماقتا-ماتا كومبيناتى مادەنيەت سارايىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقاردى. حاليپا – ەسەپشى. ۇلكەن ۇلدارى باسىر شاحتينسك قالاسىنداعى ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن «قازاقستان» شاحتاسىنىڭ باس ەنەرگەتيگى بولعانىن بىلەمىز. باكەڭ وسى بالاسىنىڭ اسقان شاحماتشىلىعىن ماقتان تۇتاتىن. ەفرات – مادەنيەتتانۋشى، عالىم. سانكت-پەتەربۋرگتە وقىعان. بۇگىندە تەمىربەك جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا ساباق بەرەدى.

«ەرتوستىگىم ءبىر توبە» دەمەكشى، بۇلاردىڭ ىشىندە راۋشان مومبەكوۆانىڭ ورنى ايرىقشا ەدى. ماسكەۋدiڭ بۇكiلوداقتىق مەملەكەتتiك كينەماتوگرافيستەر ينستيتۋتىن قىزىل ديپلوممەن ءبiتiرىپتى. قازاق اتىن الەمگە تانىتقان قىلقالام شە­بەرi. ءتىپتى، كەزىندە اتاقتى ورىس رەجيسسەرi, سۋرەتشi, ستسەناريست جانە سوۆەتتىك مۋلتيپليكاتسيا نەگiزiن قالاۋشى يۆان يۆانوۆ-ۆانو باعدات جاندوسايعا راۋشانداي اسا تالانتتى سۋرەتشى تاربيەلەگەنi ءۇشىن راقمەت ايتىپ حات تا جازعان.

وسىنداي ۇل-قىز وسىرگەن انا وسال بولسىن با.

سەيداحمەت بەردىقۇلوۆتىڭ: «ادامزاتتىڭ ەڭ اسىل ارمانى – ­جەكە باستىڭ بوستاندىعى. مىنە، سول ارمانعا ءبىزدىڭ ارامىزدان تولىق جەتكەن باعدات قانا!» دەگەن ءازىلى، كوبىنەسە، ەر-ازاماتىن ەرەكشە قادىرلەگەن بازاربالا جەڭگەسىنىڭ ەڭ ءادىل باعاسى سياقتانادى.   

باكەڭنىڭ «مەن مينيستر بولىپ جۇرگەندە» دەپ باستالاتىن اڭگىمەلەرىنەن كەيدە وزگەنى قويىپ، ءوز-ءوزىن ءاجۋالايتىنىن كورەمىز. اۋەلدە شىنىمەن دە جوعارى قىزمەت اتقارعان با دەگەندەي تاڭىرقاپ قالۋشى ەك. سويتسەك، البىرت جاستىقپەن سىردىڭ سۋى سيراقتان كەلمەي، شالقىپ-تاسىعان شاقتاردى باعدات اعامىز دا وتكەرگەن ەكەن عوي... 

باكەڭنىڭ ەلۋ جىل ىشىندە وزىندىك ءبىر شىعارماشىلىق ۇيىم، ۇلكەن رۋحانيات ورداسى ىسپەتتەس «لەنينشىل جاستا» نەبىر تارتىستى تاعدىر، قىزىقتى وقيعالارعا كۋا بولعانى تۇسىنىكتى. سولار تۋرالى كەيبىر اڭگىمەسىن ءتيىپ-قاشىپ تىڭدادىق دەگەنىمىزبەن، بۇگىندەرى ناقتى ءبىر ماسەلەگە قاتىستى ارنايى سۇحبات قۇرىپ، سىر تارتپاعانىڭ ءۇشىن وكىنەدى ەكەنسىڭ.   

 مىسالى، بىردە شاش ال دەسە باس العان الدەبىر ۇرداجىق ءتارتىپ  ساقشىلارىنىڭ كوك بازار تۇبىنەن مۇقاعالي اقىندى جەلكەلەپ الىپ كەتكەنىن بيىك عيمارات تەرەزەسىنەن كورىپ قالعانىن ايتقانى بار. سودان ارادا ءبىرشاما وتكەندە ونىڭ اۋرۋحانادا كوز جۇمعانىن ەستيدى.   

وسىنداي كوكىرەگى كومبە، شەجىرە قارتتاردى مىسە تۇتپاي، بۇعان كەرىسىنشە، ءىرىلى-ۇساقتى لاۋازىم يەلەرىن سويلەتۋگە، سولاردىڭ اۋزى ارقىلى «سۆودكا» تىزۋگە بەيىم ەكەنىمىز راس.  

قالاي بولعاندا دا، ءالى كۇنگە دەيىن كەيدە، قاراپايىمدىقتى – قارابايىرلىق، سىپايىلىقتى سايازدىق دەپ قابىلداپ، شاتاسىڭقىراپ جۇرەتىنىمىز دە وتىرىك ەمەس...

كاسىبىنىڭ قۇپيا قالتارىستارى جونىندە دە سويلەسپەگەن ەكەنبىز. قازىر جارتى عاسىر اراسىندا باعدات اعا قولىنان وتكەن فوتوسۋرەتتەر كورمەسىن جاساماي-اق، سولاردى اشەيىن شولىپ شىققاننىڭ وزىندە قانشاما تاريح كوز الدىمىزعا كەلەر ەدى. باكەڭ «تىرىلتكەن» نەبىر تۇلعالارمەن قاۋىشىپ، كول-كوسىر سىرعا قانىعار ەك. مۇنىڭ ءبارى، ءاسىلى، جەكە زەرتتەۋ تاقىرىبى شىعار.  

* * *

«ورتالىق ستاديون» ايالداماسىنان ءتۇسىپ قالدىم. بۇل كەزدە جاۋىن كىلت تىيىلعان ەدى.

كەشكى قالا باعاناعى بوزعىلت شىمىلدىعىن سەرپىپ ۇلگەرىپتى. كەزەكتى مارتە «جۋىنىپ»، جايناپ العان الماتىنىڭ سالقىن اۋاسى تىنىس كەڭەيتتى. شاھار شامدارى دا جىمىڭداپ، جارقىراپ كەتكەندەي.  

دەگەنمەن، قاس قارايعان ەكەن. تولىقسىعان قوڭىر كۇز دە دەر شاعىنا ەندى عوي. ءتۇن دە ۇزارعان شاق.

  «شوقان سوقپاقتارى»، «اباي جولى» دەپ جاتامىز – 12-ءشى مارشرۋت باعدات اقساقالدىڭ ءىزى تۋرالى وي تۋعىزادى. وسىناۋ جەر بەتىندە ءاربىر پەندە تابانىنىڭ ءوز شيىر تاڭباسى قالۋعا ءتيىس ەمەس پە.

 «مەنىڭ دە جاستىق ءومىرىم كوشەدە ءوتىپ بارادى» دەپ اقىن  جىرلاعانىنداي، باكەڭ ءىزى، باكەڭ بەينەسىنىڭ نۇر-ەلەسى شوشقانىڭ قۇمىندا عانا ەمەس، الماتى باقتارىنىڭ نۋىندا، كوكتوبە اسۋلارىنىڭ بەلەس-بەلەس شىڭىندا، الاتاۋ بوكتەرىنىڭ ويى مەن قىرىندا، كوزكورگەن زامانداستارى جۇرەگىنىڭ سىرىندا... ساقتالدى بىلەم.  

تسيرك ىرگەسىندەگى Fantasy World Almaty اتتراكتسيونىنىڭ پروجەكتور جارىعى قاراڭعى تۇنەكتى قاق ءتىلىپ، كوككە شانشىلادى. سول الىپ ساۋلە باعدات جاندوساي جولىن ءبىر مەزەت عارىشقا جالعاعانداي اسەرگە بولەدى. 

مولدىرەگەن تاڭعى شىقتاي تازالىقپەن، ادالدىقپەن وتكەن عاجايىپ عۇمىر، شىن باقىت دەگەن وسىنداي-اق بولار دەپ قيالدادىم.

قايىرىلا ءبىر قاراعانىمدا، سىرتى قىزارعان «12-ءشى» تروللەيبۋستىڭ ىزعىتا زاۋلاپ، باياعى «باعدات باعىتىمەن» تۇپكى مەجەسىنە قاراي جونەپ بارا جاتقانى كورىندى.  

قۇلتولەۋ مۇقاش

Abai.kz