عىلىم مەن وندىرىس قاشاندا ءبىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستى. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعىندا جاڭا تەحنولوگيا مەن تىڭ ادىستەردى وندىرىسكە ۇدايى ەنگىزىپ وتىرمايىنشا، ءبىر سوزبەن ايتقاندا ۇنەمى جاڭارتىپ وتىرمايىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردىڭ باسەكەگە قابىلەتتى بولۋى مۇمكىن ەمەس.

قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمىنىڭ وداق كەزىنەن قالىپتاسقان جۇيەسى، تاجىريبەسى بار. سونداي ۇزاق جىلدىق تاجىريبەسى بار مەكەمەلەردىڭ ءبىرى «جەر-انا» عىلىمي-وندىرىستىك بىرلەستىگى جشس. اتى ايتىپ تۇرعانداي، سەرىكتەستىك جەر انانىڭ ءتوسىن ەمىپ وسكەن ديقاندارعا ارناپ تىڭايتقىش وندىرۋمەن اينالىسادى. شىعارىلاتىن تىڭايتقىشتار ەكولوگيالىق جاعىنان تازا بيوتىڭايتقىشتار. قازىردىڭ وزىندە قازاقستاندىق عالىمداردىڭ شىعارعان ونىمىنە دەگەن سۇرانىس جوعارى. بيوتىڭايتقىشتارمەن وسىرىلگەن بيدايلارعا ءتىپتى سوناۋ اعىلشىن مونارحتارىنىڭ وزدەرى تاپسىرىس بەرىپ، فرانتسۋز ءجۇزىم وسىرۋشىلەرى ونى ارنايى تەكسەرۋدەن وتكىزىپ، ساپاسىنا جوعارى باعا بەرگەن. قازاقستاندىق بيوتىڭايتقىش وندىرۋشىلەر ءتىپتى وسى سالادا رەسەيلىك عالىمداردى دا قايران قالدىرىپ وتىر. 

بۇگىندە جوعارىدا اتالعان بىرلەستىك «حازرەت الي اكبار» سەرىكتەستىگىمەن بىرلەسىپ شىمكەنتتەگى ءوندىرىس ورنىندا «ب» ماركالى «مەرس» ميكروبيوتىڭايتقىشىن جانە «بيوبارس» سۇيىق كەشەندى بيوتىڭايتقىشىن شىعارۋدى قولعا الىپ وتىر.   – اتالعان بيوتىڭايتقىشتى كەز كەلگەن كوكونىسكە، باۋ-باقشا ونىمدەرىنە پايدالانۋعا بولادى. اتالعان تىڭايتقىشتى قولدانۋ ارقىلى وسىمدىك قوسىمشا ەلەمەنتتەرمەن، ونىڭ ىشىندە وسىمدىك ءۇشىن اسا پايدالى مينەرالدارمەن بايىتىلادى. ناتيجەسىندە ءداندى-داقىلداردىڭ حيميالىق تىڭايتقىشتاردى قولدانۋسىز-اق تۇسىمدىلىگى 25-50 پايىزعا دەيىن وسەدى، – دەيدى «جەر-انا» عىلىمي وندىرىستىك بىرلەستىگى» سەرىكتەستىگىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى جاماللادين ماحمۋدوۆ.   «مەرس» بيوتىڭايتقىشىنىڭ وزگە تىڭايتقىشتاردان بىرنەشە ارتىقشىلىقتارى بار ەكەن. بىرىنشىدەن – ول وسىمدىكتىڭ ىستىققا، سۋىققا، قۇرعاقشىلىققا توزىمدىلىگىن ارتتىرادى، ەكىنشىدەن – وسىمدىكتىڭ ءارتۇرلى اۋرۋلارعا شالدىعۋى كورسەتكىشى 40-60 پايىزعا دەيىن تومەندەيدى. بۇدان بولەك بيوتىڭايتقىش قولدانىلعان باۋ-باقشا ونىمدەرى مەرزىمىنەن 8-10 كۇن بۇرىن پىسەدى، وسىمدىكتىڭ قارتايۋى باياۋلايدى. 
سەرىكتەستىكتە وندىرىلەتىن ەكىنشى ءونىم – «بيوبارس» سۇيىق كەشەندى بيوتىڭايتقىشىنىڭ قۇرامىندا 7 ماكرو (ازوت، فوسفور، كالي، كالتسي، ماگني، تەمىر جانە كۇكىرت) جانە 9 ميكروەلەمەنت (مىس، مىرىش، موليبدەن، مارگانەتس، بور، كوبالت، يود، كرەمني، حلور) بار. اتالعان ەلەمەنتتەر وسىمدىككە قاجەتتى مينەرالدارمەن تولىعىمەن قامتاماسىز ەتە الادى.  
– ءبىزدىڭ بيوتىڭايتقىشتارىمىزدىڭ تيىمدىلىگىنە بۇگىنگى كۇنى شەتەلدىك عالىمدار دا قايران قالىپ مويىنداپ وتىر. ماسەلەن، ونى كارتوپ داقىلىنا سىناپ كورگەندەر بولدى. سوندا كوز جەتكىزىلگەنى، رەسەيلىك بيوتىڭايتقىشتار قولدانىلعان كارتوپ گەكتارىنا 1 توننا ارتىق ءونىم بەرسە، ءبىزدىڭ بيوتىڭايتقىشتاردى قولدانۋ ارقىلى 8 تونناعا دەيىن ارتىق ءونىم الۋعا بولاتىنى دالەلدەنىپ وتىر. جۋىردا فرانتسۋزدار تىڭايتقىشتارىمىزدى ءجۇزىم داقىلىنا تەكسەرىپ، جاقسى قورىتىندى بەردى، – دەيدى «جەر-انا» عىلىمي وندىرىستىك بىرلەستىگى» جشس-ءىنىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى بويىنشا مەنەدجەرى نۇرلان ماحمۋدوۆ.  

– باۋ-باقشانى وسىرۋگە حيميالىق تىڭايتقىشتاردان گورى بيوتىڭايتقىشتاردىڭ پايداسى زور. ونىڭ وسىمدىككە ەشقانداي زيانى جوق. ەكولوگيالىق جاعىنان تازا. حيميالىق تىڭايتقىش پايدالانىلعان وسىمدىكتە وسى پرەپاراتتارعا دەگەن تاۋەلدىلىك قالىپتاسادى. ياعني، ونىڭ ۇرىعى كەلەر جولى دا سەليترا سەپپەيىنشە جاقسى ءونىم بەرمەيدى. ال، بيوتىڭايتقىشتاردا مۇنداي قاۋىپ جوق، – دەيدى ج.ماحمۋدوۆ. ايتقانداي، وتاندىق عالىمدار وزدەرى ويلاپ تاپقان بيوتىڭايتقىشتاردىڭ جاسالۋ ءتاسىلىن كوممەرتسيالىق قۇپيا دەپ وتىر. دەگەنمەن، ولار بيوتىڭايتقىشتاردى جاسىل جەلەكتىڭ بويىنداعى تابيعي مينەرالداردى جيناقتاۋدان الىنادى دەيدى.  

ءدال قازىر وسى بيوتىڭايتقىشتاردى بيدايدىڭ ءبىر توننا تۇقىمىنا بار-جوعى 200 گراممىن قولدانسا جەتىپ جاتىر. ال، 1 گەكتار باۋ-باقشاعا 250 گراممى كەتەدى ەكەن.

Abai.kz